Taboritoj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo: '''Taboritoj''' estis membroj de kristana komunumo estiĝinta en la 15-a jarcento sur la Monto Tabor, ĉe Čenkov u Bechyně (Ĉekio), en orienta Bohemio. Revoluc... |
e plibonigadeto per AWB |
||
Linio 1:
'''Taboritoj''' estis membroj de kristana komunumo estiĝinta en la [[15-a jarcento]] sur la Monto [[Tabor]], ĉe [[Čenkov u Bechyně]] ([[Ĉekio]]), en orienta [[Bohemio]]. Revolucia kaj radikala alo de la pli vasta reformcela religia kaj socia movado de [[Husmovado|Husanoj]], sekvuloj de [[Jan Hus]], ŝtuparumita en [[Konstanco (Germanio)|Konstanco]] ([[Germanio]]) en [[1415]]. La taboritoj ne ricevis akcepton ĉe la [[Katolika Eklezio]] kaj de la modera alo de Husanoj kaj ilia reformo estis rifuzita kaj persekutata de la feŭda nobelaro kiu post preskaŭ dudekjaradaŭra milito sukcesis ilin ekstermi. La supervivintoj fondis en [[1467]] kun aliaj husaj grupoj, la [[Bohemia Frataro|bohemian Frataron]], kiu poste, kun la advento de la [[Reformacio]], konstituiĝis en aŭtonoma Evangeliana Eklezio ankoraŭ eksistanta en la [[21-a jarcento]].
== Religiaj doktrinoj ==
Ili reĵetis la [[Purgatorio]]n, ĉerorelan [[konfeso]]n, konfirmacion, ktp.
Taboritoj samtempe akceptis la kvar artikolojn proklamitajn de la sekvuloj de [[Jan Hus]]:
Linio 22 ⟶ 21:
Kvankam la granda progresoj en la teknikaj kampoj (ekzemple en la laborado de la fero, kupro... ) kaj kreskiĝanta cirkulado de mono, en la tiuepoka (15-a jarcento]] Bohemio la ekonomio ankoraŭ baze ligiĝis profunde al la terkultivado. Pro ekonomiaj nova ŝanĝiĝoj la bienoj emis kuniĝi kaj amasiĝi en la manoj de la altaj feŭdistoj kaj kun ĉiam pli alproksimiĝo al malriĉeco de la malaltaj nobeloj kaj sekve de la popoloj.
Laŭ historiistoj, en tiu situacio elmerĝis ke la bienaro poseditaj de la diversaj ekleziaj institucioj multis, tro multis kaj praktike apogis la readon de ranguloj de feŭdismo. En tiuj cirkonstancoj kunfandiĝis la du faktoroj, ekonomia kaj religia, kaj naskis la socian-religian fenomenojn de [[Jan Hus|Husismo]] kaj Taborismo. Sendepende de la scienca valoro de tiu tezo (kaj de ĝiaj nombraj subtezoj). la eventoj tragike sinsekvis tiel :
*En Konstanco, dum la senpapa Koncilio, tiu ĉi devigis la imperiestron [[Sigismondo]]n ŝtuparumis (1415) Jan Hus.
La saman sorton suferis, malmulte post, lia amiko [[Jeroným Pražský]].
*Tiu tragika fakto provokis protestojn kaj ribelojn en Bohemio, kie radikiĝis la predikado kontraŭ la la posedaĵoj de la ekleziaj institucioj kaj favore de la religiaj tezoj listigita supre. Ĝuste rilate tiujn tezojn la husana movado ekdividiĝis ĝis atingi la fizionomion, grandlinee, de “Moderaj Husitoj” ne multe foraj el la katolikaj doktrinoj, kaj rigidaj kaj radikalaj husitoj, grandero el kiuj kunfluis en la kreiĝo de Taborismo, farita precipe de kamparanoj kaj suburba plebo kaj de revoluciaj predikantoj. ▼
▲*Tiu tragika fakto provokis protestojn kaj ribelojn en Bohemio, kie radikiĝis la predikado kontraŭ la la posedaĵoj de la ekleziaj institucioj kaj favore de la religiaj tezoj listigita supre. Ĝuste rilate tiujn tezojn la husana movado ekdividiĝis ĝis atingi la fizionomion, grandlinee, de “Moderaj Husitoj” ne multe foraj el la katolikaj doktrinoj, kaj rigidaj kaj radikalaj husitoj, grandero el kiuj kunfluis en la kreiĝo de Taborismo, farita precipe de kamparanoj kaj suburba plebo kaj de revoluciaj predikantoj.
* Tial en Bohemio komenciĝis gravaj reformoj kiuj, altruditaj ekstere de la jura vojoj, tuŝis gravajn punktojn de la katolika disciplino, krom la interesojn de la alta feŭdistaro. Papo [[Marteno la 5-a]] kondamnis iujn propoziciojn de la reformo altrudita de la Taboristoj. Tiuj, diversloke, komencis kuniĝi amase (la precipa loko estis la monto Tabor (el tio la nomo “Taboristoj”).
* Tiuj amasiĝoj kaj tie proklamoj maltrankviligis la imperiestron Sigismondon kaj reĝon [[Venceslao]]n kiu, kune kun la nobelaro, provis perforte malpermesi kaj malhelpi tiujn amasiĝojn de popolo revuluciema.<ref>Lorenzo el Březová, ''Cronaca hussita'', en A.MOLNAR, I taboriti, Torino 1986.</ref>
* Taboristoj ne obeis. male Husitoj de Prago provokis en Prago ribelon dum kiu la ribela popolo ekrege okupis la municipon. En tiu cirkonstanco la (julio de 1419) la diversaj animoj de husitismo proklamis la programon konatan kiel “kvar artikoloj de Prago.<ref>
* Diverseloke ili realigis la programon enkondukante formon de komunuma vivo, kiuj hodiaŭ oni dirus “komunista” kun la pratika fino de la feŭda epoko en la atendo de la proksima reveno de Jesuo Kristo, en kiu li trovu la pacon kaj justecon fine realigitajn de la homoj laŭ la sugestoj de Kristo mem. Dume ili, sub la gvido de la elektita “senior” (la pli aĝa) rifuzis pagi kiun ajn imposton.
▲* Taboristoj ne obeis. male Husitoj de Prago provokis en Prago ribelon dum kiu la ribela popolo ekrege okupis la municipon. En tiu cirkonstanco la (julio de 1419) la diversaj animoj de husitismo proklamis la programon konatan kiel “kvar artikoloj de Prago.<ref> Lorenzo di BREZOVÁ, Cronaca hussita, en A.MOLNAR, I taboriti, Torino 1986, p. 62i; kaj ''I Taboriti''. Avanguardia della rivoluzione hussita (sec. XV)'', p. 7</ref>
▲* Diverseloke ili realigis la programon enkondukante formon de komunuma vivo, kiuj hodiaŭ oni dirus “komunista” kun la pratika fino de la feŭda epoko en la atendo de la proksima reveno de Jesuo Kristo, en kiu li trovu la pacon kaj justecon fine realigitajn de la homoj laŭ la sugestoj de Kristo mem. Dume ili, sub la gvido de la elektita “senior” (la pli aĝa) rifuzis pagi kiun ajn imposton.
La ribelo prosperis ĝis kiam la politika povo reagis, energie per ĉirkaŭ 20 jaroj de militoj, Taboristoj reduktiĝis al eta komunumo kun la nomo de (1467 ) [[Bohemia Frataro]]. Kaj fine ili eniris la Reformacion.
Linio 44 ⟶ 39:
*[[Jan Hus]]
*[[Eŭropaj religiaj militoj]]
*[[Indulgenco]]
== Notoj ==
| |||