Stanisław Staszic: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj) e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA |
e plibonigadeto, anstataŭigis: |thumb| → |eta|, |right → |dekstra per AWB |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Stanislaw Staszic.jpg|
'''Stanisław Staszic''' (naskiĝis la [[6-an de novembro]] [[1755]], mortis la [[20-an de januaro]] [[1826]]) estis [[Pollando|pola]] [[filozofo]], [[politiko|politikisto]], [[geologio|geologisto]], [[pastro]], [[poeto]] kaj [[skribisto]].
Li estis unu el plej grandaj personoj de la klasikismo pola. Li estis tiel forte aganta sur pola menso persono, ke lia entombigo fariĝis la nacia manifestacio (dum la tempoj de okupacioj).
Li estis filo de la riĉaj urbanoj. Li naskiĝis en [[Piła]] en 1755 jaro. Lia edukado komencis en la historia skolo de sankta Mario Magdaleno (hodiaŭ Liceo de sankta Mario Magdaleno). Poste li studis en [[Leipzig]], [[Gottingen]] kaj [[Parizo]]. Kiam li revenis al Pollando li fariĝis la prezidanto de la Asocio de Amantoj de Sciencoj (PTPN). En [[1787]] li publikigis anonime sian unuan filozofikan laboron- ''Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego'' (''La rimarkoj sur la vivo de Jan Zamoyski'')- kiel li antaŭrigardas finon de Pollando. Laŭ li la libereco estas la devo de volo de ĉiuj socianoj. Se la libereco estos forigita ĝi agos per multigo de la potenco de unu aŭ kelkaj homoj. La libereco estas plej alta valoro. Ĝi nutrigas socion, kiu estas la dua plej alta valoro. Staszic apogis por doni ĉiun potencon nur por popolo. Laŭ Staszic eduko estas la plej grava celo de nacio. Li do kreis sian propran socian kontrakton inspirante per la filozofio de [[Jean-Jacques Rousseau]].
Linio 8:
En la dua plej granda verko de Staszic- "Przestrogi dla Polski" ([[1790]]) (''Antaŭmencoj por Pollando'')- la aŭtoro montras la proksiman rilaton de socio kun juro natura. Staszic volas sekurigi Pollandon de aliaj despotuloj per kreo de la plej bona sistemo politika- nacia monarkio republika. Tiu monarkio apogus sur la potenco de aristokratuloj kaj urbanoj.
Staszic estis antisemitema kaj maltolerema. Li tamen kreis fortan sistemon filozofikan en politiko kaj plifortigis la fundamentojn de la pola sendependeco.
{{Ordeno de Blanka Aglo}}
| |||