Bertrand Russell: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Moldur (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
e plibonigadeto per AWB |
||
Linio 26:
=== Devenoj kaj naskiĝo ===
Bertrand Russell naskiĝis la {{daton|18|majo|1872}} en [[Ravenscroft]], [[Monmouthshire]], Kimrio, en liberala, influa kaj nobelara britfamilio<ref>(angle) Sidney Hook, "Lord Russell and the War Crimes Trial", Bertrand Russell: critical assessments, Vol. 1, edited by A. D. Irvine, New York 1999, p. 178</ref>. Siaj geparentoj, John Russell kaj Katharine Russell, estis radikalaj rilate al sia epoko. Ambaŭ defendis frue kontraŭkoncipilon, kiam oni taksis ĝin skandale<ref name="Paul, Ashley 2006">(angle) Paul, Ashley. "Bertrand Russell: The Man and His Ideas.". Archived from the original on 1 May 2006. Retrieved 28 October 2007.</ref>. Jonh Russell estis ateisto. Lia paĉja aviĉo estis unua ministro en 1840a kaj 1860a jaroj<ref>(angle) Bloy, Marjie, PhD. "Lord John Russell (1792–1878)". Retrieved 28 October 2007.</ref>. Lia pajna avino estis unu el la aprobantoj de la edukado por inoj<ref>(angle) The Women's Suffrage Movement: A Reference Guide, 1866–1928 By Elizabeth Crawford</ref>.
=== Infaneco kaj plenkreskiĝeco ===
Frue forpasis lian panjon (en 1874), fratinon kaj paĉjon (en 1876). Liaj paĉjaj geavoj zorgis lin kaj lian fratiĉon, sed ilia aviĉo forpasis en 1878, do edukis lin precipe lia avino.<ref>(angle) "The Bertrand Russell oGallery". Russell.mcmaster.ca. 6 June 2011. Retrieved 1 October 2011.</ref> Lia plenkreskiĝeco estis solega kaj li ofte pensis je la memmortigo. En sia membiografio li rakontas ke ĉefe interesis lin matematiko kaj religio, kaj ke nur sia deziro pri kreskigo de siaj matematikaj konoj malhelpis ĝin memmortigi<ref>(angle) The Autobiography of Bertrand Russell,[177] 3 vols., London: George Allen & Unwin. Vol. 2, 1956</ref>. Kiam li estis 12 jaraj, lia fratiĉo Franck eltrovigas al li la Eŭklidan geometrion, kiu ŝanĝis lian vivon<ref
=== Universitato kaj unua edziĝo ===
Li studis matematikon en Kembriĝo. Rapide li distingiĝis en matematiko kaj filozofia kampo kaj diplomiĝis en 1895.<ref>
Kiam li estis 17jara li renkontis unuafoje la usonaninon Quaker Alys Pearsall Smith. Li fariĝis amiko de ŝia familio kaj edzinigas ŝin en 1894.<ref>Wallenchinsky et al. (1981), "Famous Marriages Bertrand...Part 1".</ref> Ili maledziĝas en 1921 post longa periodo de malkuniĝo, dum kiu Bertrand havas pasiajn aventurojn kun diversaj inoj<ref>(angle) Kimball, Roger. "Love, logic & unbearable pity: The private Bertrand Russell". The New Criterion Vol. 11, No. 1, September 1992. The New Criterion. Archived from the original on 5 December 2006. Retrieved 15 November 2007</ref>.
=== Frua kariero ===
Unuafoje verkis Russell en 1896 pri germana [[socialdemokratio]]. Tio montras sian ĉiutempan interesegon pri politiko. Li instruas ĉi-teme en Londona Lernejo pri Ekonomiko, kie li ankaŭ prelegas pri pova scienco.<ref name="Bertrand Russell p. 149">The Autobiography of Bertrand Russell, Ch. 6: 'Principia Mathematica', p. 149.</ref> Li estis ano de ''Coefficients dining club'' (Koeficienta Klubo manĝante), kiu celis plivastigi partion pri nacia efikeco, de kiu li disiĝis pro la imperiemaj ideoj ene<ref>Russell, Bertrand (2001). Ray Perkins, ed. Yours Faithfully, Bertrand Russell: Letters to the Editor 1904–1969. Chicago: Open Court Publishing. p. 16. ISBN 0-8126-9449-X. Retrieved 16 November 2007.</ref>.
En 1898 li verkis pri matematiko kaj pli precize pri eŭklida geometrio<ref>Russell, Bertrand (1898) An Essay on the Foundations of Geometry, p. 32, re-issued 1956 by Dover Books</ref>. En 1900 li partoprenis en pariza internacia kongreso pri filozofio, kie li renkontas du itilianojn, [[Giuseppe Peano]] kaj Alessandro Padoa, kaj eltrovas gravajn argumentojn dank'al ili pri aroteoria scienco. En 1903 li publikigas libron, en kiu li tezas ke logiko kaj matematiko samestas.<ref>"Bertrand Russell, biography". Nobelprize.org. Retrieved 23 June 2010.</ref>
En 1901, Russell vivis sperton, kiun poste li nomas "''specon de mistika iluminiĝo''", post vido de suferanta ino. "''Mi poste enhavis multajn duonmistikajn sentojn pri beleco... kaj deziron preskaŭ tiom profundan, kiom tiun de Bouddha, trovi filozofion, kiu eltenigus la homan vivon.''"<ref
Russell fariĝis ano de la [[Reĝa Societo de Londono]] en 1908<ref>
En 1910 li fariĝis preleganto en la Universitato de Kembriĝo kaj renkontas kiel studanto la junan austrianon [[Ludwig Wittgenstein]]. Russell multe kuraĝigis Wittgenstein daŭri sian laboradon pri logiko kaj helpis lian akademian rekonon<ref>"Russell on Wittgenstein". Rbjones.com. Retrieved 1 October 2011.</ref>.
Linio 56:
=== Politiko ===
En 1918 estis eldonita lia libro ''Roads to Freedom: Socialism, Anarchism''<ref>1918, Roads to Freedom: Socialism, Anarchism, and Syndicalism, Londres, Allen & Unwin</ref> (''Vojoj al libereco : socialismo, anarkiismo''), kiu analizas plurajn politikajn teoriojn : la [[
{{cquote|akceptas tion, kio estas plej validebla samtempe en la asertoj de la ŝtataj socialismoj kaj en la timo de la anarki-sindikatismuloj pro la ŝtato, elektante federisman sistemon inter la diversaj profesioj por similaj kialoj al tiuj, kiuj dezirigas la federismon inter la nacioj.<ref>(france) B. Russell, ''Le monde qui pourrait être'', francigita de la angla de Maurice de Cheveigné, Lŭ, 2014, p32</ref>}}
| |||