Inercia kadro de referenco: Malsamoj inter versioj

Ekzemple, oni kalkulu la movadon de aero de la tera atmosfero kaj akvo de la teraj oceanoj. Oni bezonas la rezultojn relative al la turnanta kadro ligita kun la tero, tiel estas pli bone kalkuli en ĉi tiu koordinatsistemo. La alia varianto estas uzo de pli inercia kadro, kies fonto estas ligita kun iu centro de la turnado de tero (la pli fajnan neinerciecon, ekzemple pro turnado ĉirkaŭ centro de la Lakta vojo, tamen necesos neglekti). Sed tiam la rezultaj rapidoj de aero kaj akvo estos tre grandaj, preskaŭ same grandaj kiel rapidoj de eroj de solida surfaco de la tero en la samaj situoj, kaj ilia diferenco estos la signifa rezulto.

Plu, konsideru la demandon: "ĉu la universo turniĝas?". Por respondo, oni povus provi ekspliki la formon de la [[Lakta vojo|Lakta voja]] galaksio uzante la leĝojn de fiziko. (Aliaj observadoj povus esti pli definitivaj (tio estas, provizi malpli grandan [[mezura necerteco|mezuran necertecon]]), kiel ekzemple la malizotropeco de la [[mikroonda fona radiado]] aŭ [[praeksploda nukleosintezo]].) Ĝusta grado de plateco de la disko de la Lakta vojo estas dependa de ĝia kurzo de turnado en inercia kadro de referenco. Se oni atribuas ĝian ŝajnan kurzon de turnado plene al turnado en inercia kadro, malsamaj platecoj estas antaŭdiritaj kompare al se supozi ke parto de ĉi tiu turnado reale estas pro turnado de la universo kaj devus ne esti inkluzivita en la turnado de la galaksio mem. Bazite sur la leĝoj de fiziko, modelo estas konstruita en kiu unu parametro estas la kurzo de turnado de la universo. Se la leĝoj de fiziko konvenas pli precize kun observadoj en modelo kun turnado ol sen ĝi, oni povas elekti la plej bone adaptantan valoron por turnado, kondiĉe ke ĝi estas sub ĉiuj aliaj laŭaferaj eksperimentaj observadoj. Se neniu valoro de la turnada parametro estas sukcesa kaj teorio ne trafas en limigojn de observa eraro, ŝanĝo de leĝo estas konsiderata (ekzemple, [[malluma materio]] estas aldonata por ekspliki la [[galaksia turnada kurbo|galaksian turnadan kurbon]]). Tiel, observadoj montras ke turnado de la universo estas tre malrapida, ne pli rapida ol unu foje dum 60·10¹² jaroj (10^-13−13 rad/jaro), kaj debato estas pri tio ĉu estas iu ne nula turnado. Tamen, se turnado estas trovita, ekzegezo de observadoj en kadro ligita al la Universo devus esti alĝustigita por la fikciaj fortoj imanentaj en ĉi tiu turnado. Evidente, ĉi tia maniero adoptas la konsideron ke inercia kadro de referenco estas tiu kie la leĝoj de fiziko aplikatas (aŭ bezonas la plej malgrandan ŝanĝon).

La esprimo ''inercia kadro de referenco'' estis elpensita de Ludwig Lange en 1885, por anstataŭi neŭtonajn difinojn de absoluta spaco kaj tempo per pli [[operacia difino]]. Tiel,

[[Dosiero:Inertial frames.PNG|250px|thumbnaileta|Du kadroj de referenco moviĝanta kun konstanta relativa rapido <math>\stackrel{\vec v}{}</math>. Kadro ''S' '' havas ajnan sed fiksitan turnadon kun respekto al kadro ''S''. Tiam se unu el ili estas inercia kadro, do ankaŭ la alia estas inercia kadro. En la okazo, se iu korpo moviĝas laŭ rekto kun konstanta rapido en unu kadro, ĝi moviĝas laŭ rekto kun konstanta rapido ankaŭ en la alia kadro.]]

Pro la limigoj sur rapidoj pli grandaj ol la lumrapideco, rimarku ke turnanta kadro de referenco (kiu estas ne-inercia kadro, kompreneble) ne povas esti uzata ekster certa radiuso for de la akso de turnado, ĉar je tro grandaj radiusaj ĝiaj komponantoj devus moviĝi pli rapide ol la lumrapideco.

** [http://www.springerlink.com/content/t13ul36l27222351/fulltext.pdf?page=1 Kurt Gödel] ''Ekzemplo de nova speco de kosmosciencaj solvaĵoj de ejnŝtejnaj kampaj ekvacioj de gravito'' REV. Mod. Phys., Volumo. 21, p. &nbsp;447, 1949.