Vikipedio

Pozidono: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
e plibonigadeto, anstataŭigis: |thumb| → |eta| (4), |right → |dekstra, |left → |maldekstra (2) per AWB
Nuligis version 5829189 de OchilovBot (kontribuoj, diskutpaĝo)
Linio 1:
[[Dosiero:Poseidon Penteskouphia Louvre CA452.jpg|eta|dekstra|Pozidono manhavas [[tridento]]n ; [[Korinto|Korinta]] plato, 550-525 [[a.K.]] ]]
Laŭ la [[helena mitologio]] '''Pozidono''' ([[greka lingvo|helene]] {{Fremdlingve|el|Ποσειδών}}) estis la [[dio]] de la [[maro]], de la [[ĉevalo]]j kaj, kiel ''Skuanto de la Tero'', de [[tertremo]]j. [[Romia Imperio|Romianoj]] latinigis la nomon de la [[etruskoj|etruska]] mara dio ''[[Nethuns]]'' kaj nomis lin ''[[Neptuno (dio)|Neptunus]]'', ekvivalentoj ambaŭ de Pozidono.
 
Oni kutime prezentas lin kun lia tridento, rajdante la ondojn en [[ĉaro]] tiriĝita de [[delfeno]]j kaj akompanata de lia edzino [[Amfitrito]] kaj maraj mitologiaj estaĵoj kaj bestoj. Tamen, li ne ĉiam loĝis submare, ĉar li ofte vizitadis la teron kaj ĉielon. Li facile ŝanĝis sian formon dum tiuj vojaĝoj.
 
== Kulto ==
[[Dosiero:Poseidon Of Cape Artemision.jpg|etathumb|maldekstraleft|Statuo de Pozidono de la Kabo ''Artemision'', nordo de la insulo [[Eŭbeo]], [[-460|460 a.K.]], [[bronzo]], nun en la Arkeologia Nacia Muzeo de [[Ateno]]]]
 
Pozidono estis unu el la bazaj pradioj, adorita jam de la [[miceno|micenaj]] [[Piloso|pilosanoj]] kaj [[Tebo|tebanoj]] dum la [[Bronzepoko]]. Tamen, oni poste akceptis lin kiel unu el la [[olimpaj dioj]], frato de [[Zeŭso]] kaj [[Hadeso]] kaj do, filo de la [[titano]]j [[Krono]] kaj [[Rea]]. [[Heziodo]] faris Pozidonon naskiĝi antaŭ [[Zeŭso]]<ref>[[Heziodo]], [[Teogonio]], [479] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D453 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/falc/hesiode/theogonie.htm france]</ref>, sed tion ne gravas tiom ekzemple kun la nasko de [[Heraklo]] kiu [[Hera]] libervole malfruiĝis por eviti ke li devenu reĝo : la egega dia potenco aliĝas al [[Zeŭso]] kiu [[Homero]] kiel [[Heziodo]], alianomiĝas «la dian patron». Tamen [[Homero]] konsideris lin kiel gravega dio ; tial, en lia [[Odiseado]] Pozidono ŝajnas esti eĉ pli pova ol sia frato Zeŭso.
Linio 30:
Kiam Pozidono kreskis, li batalis kun siaj fratoj kontraŭ la titanoj. Tiam ili estis helpitaj de la [[Ciklopo]]j, kiu donis al Pozidono la faman tridenton. Post ilia venko, la mondo estis dividita inter la tri olimpaj fratoj: Zeŭso alpropigis al si la teron kaj ĉielon, [[Hadeso]] la subgrundan mondon kaj Pozidono la maron. En lia ''[[Odiseo]]'',<ref>[[Homero]], ''Odiseo'' v.398.</ref> [[Homero]] rakontis ke Pozidono loĝas en palaco proksime de [[Egaso]] ([[Aĥeo]]).
 
Laŭ [[Homero]], Pozidono havas sian tronon kaj palacon en ''Aigaso'' (Αἰγάς [aigAs])<ref name="helene">[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13, [20] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle]</ref>. Oni ne scias ĉu tion signifas veran urbon. Malgraŭ, ekzitas du grekajn urbojn kiu nomiĝas tiele, [[Aigiono]] (Αἴγιον) en [[Aĥeo]] kaj alia en [[Eŭbeo]]<ref name=AigionoEubeo>Nuntempa urbo [[Limni]] (Λίμνη, {{france}} [[:fr:Limni|Limni]]) aŭ proksime ; [[Strabono]], ''Geografio'', Libro 9, ĉapitro 2 [13] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/strabon/livre92.htm france/greke] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0198%3Abook%3D9%3Achapter%3D2%3Asection%3D13 angle/greke]</ref>. En la kanto oka<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 8, [202] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc08/iliadgrecanc08.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad08.html angle]</ref>, la teksto homera sugestas iun rilaton inter la urbo [[Helikeo]] kaj ''Aigaso'', tio kio pensigas al la urbo en Aĥeo. Alia loko en la homera teksto, ''Aigaso'' ŝajnas prefere la eŭbean urbon, kiu malfermiĝas al la [[egea maro]] de kie oni povas atingi la [[trojo|trojan urbon]] ŝipe tra la maro<ref name=StrabonoAigaso>[[Strabono]], ''Geografio'', Libro 8, ĉapitro 7 [4] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/strabon/livre87.htm france/greke] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0198%3Abook%3D8%3Achapter%3D7%3Asection%3D4 angle/greke] ; citante [[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13, [10-38] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle]</ref>. La demando pri kiu urbo [[Homero]] parolas estas malnova.
 
== Epitetoj ==
Linio 40:
* '''''La grunda ŝancelisto''''', '''''La skuanto de la Tero'''''
** (ἐνοσίχθων [enosIĥton]) ; Ekzemple ĉe<ref>Estas ofte en [[Iliado]], interalie : [[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13, [33] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle]<br/>
''[[Homeraj himnoj]]'', n. 22, ''Al Pozidono'', [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0138%3Ahymn%3D22 angle/greke]</ref> [[Homero]], [[Homeraj himnoj]]. Eliĝas<ref>p. 300, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> el χθών, ''la grundo''<ref>p. 958, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> kaj malnova kaj dialekta formo por ἐνέθω, ''agiti''<ref>p. 295, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>.
** (ἐννοσίγαι᾽ [enosIgai']) ; Ekz. ĉe<ref>[[Homero]], [[Iliado]], libro 7, [455] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0133:book=7:card=442&highlight=e%29nnosi%2Fgai%27 angle/greke]<br />
[[Heziodo]], [[Teogonio]], [456] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D453 angle/greke]</ref> [[Homero]], [[Heziodo]]. Ἐννοσί-γαιον, ἔνοσις estas malnova formo de ἐνόθω (ἐνέθω) por ''agiti''<ref> {{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=e%29%2Fnosis&la=greek&can=e%29%2Fnosis0&prior=*%29ennosi/gaios#lexicon</ref> kaj γαιον por ''la grundo'' (vidu [[Gaja]]) ; Ekzitas ankaŭ ĉe [[Heziodo]] en sia [[Teogonio]] (vidu poste).
 
* '''''Ŝokbrua grunda sanĉelisto''''' (ἐρίκτυπον ἐννοσίγαιον [erIktupon enosIgaiov]) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref>[[Heziodo]], [[Teogonio]], [456] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D453 angle/greke]</ref> [[Heziodo]]. Ἐννοσίγαιον signifas na ''grunda agitisto'' (vidu antaŭe por pli eksplikaĵo pri la vorto) kaj ἐρίκτυπον : ἐρί-κτυπον, κτύπος estas<ref name="home.scarlet.be">p. 515, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> la bruo el ŝoko kaj la prefixo ἐρί egaliĝas<ref>p. 259, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> al ''tre''.
 
* '''''La grunda mastro''''', aŭ '''''la grunda entenisto''''' (γαιήοχος [gaiEoĥos]) ; </br>
::Ekz. ĉe<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 20, [133] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc20/iliadgrecanc20.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad20.html angle]<br />
[[Homero]], [[Odiseado]], Kanto 1, [68] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/homere/odyssee/livre1.htm france/greke] [http://www.theoi.com/Text/HomerOdyssey1.html angle]</ref> [[Homero]]. El γαίη, [[ionano|ionana]] vorto por la tero, la grundo<ref>p. 163, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> (vidu la diigo [[Gaja]]) kaj ὀχος kiu signifas ''tenujon''<ref>p. 640, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>.
 
* '''''Movisto de la grundo''''' (γαίης κινητῆρα [gaIns kinetera]) ;<br />
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj/> [[Homeraj himnoj]]. γαίης estas<ref>{{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=gai%2Fhs&la=greek&can=gai%2Fhs0&prior=a%29ei/dein</ref> la [[genitivo]] de la vorto γαῖα por la grundo, eĉ la lando (vidu la diigo [[Gaja]]) ; κινητῆρα<ref name="perseus.tufts.edu">{{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=kinhth%3Dra&la=greek&can=kinhth%3Dra0&prior=gai/hs#lexicon</ref> signifas ''movisto'' el la verbo κινέω, ''movi''.
 
* '''Petra''' (Πετραίος [petraIos]) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref name="angle/greke">[[Pindaro]], ''Pitiaj Odoj'', 138 [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0162%3Abook%3DP.%3Apoem%3D4 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/pindare/pythiques.htm france/greke]</ref> [[Pindaro]]. En la regiono [[Tesalio]], ĉar Pozidono disiĝis montojn tie.
 
 
* '''''Blua (negrema) malluma longhararo''''' (aŭ ''''' Blua malluma kolhararo''''') (κυανοχαίτης [kuanoĥaItes]) ;</br>
::Ekz. ĉe<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 20, [144] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc20/iliadgrecanc20.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad20.html angle]<br />
[[Homero]], [[Odiseado]], Kanto 9, [528] [536] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/homere/odyssee/livre9.htm france/greke] [http://www.theoi.com/Text/HomerOdyssey9.html angle]<br />
[[Heziodo]], [[Teogonio]], [278], [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D270 angle/greke]</ref> [[Homero]], [[Heziodo]]. El la vorto κύανος, kiu signifas bluan malluman<ref>p. name="515, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be"/tabularium/bailly/index.html]</ref> kaj χαίτη ties senso<ref>p. 949, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> estas longa, ŝveba densa hararo, la kolhararo de bestoj kaj ankaŭ tiu-ĉi kiu portas batalistan kaskon.
 
 
* '''''Egea'''''
** Ĉe<ref>[[Vergilio]], [[Eneado]], Libro 3, [74] [http://agoraclass.fltr.ucl.ac.be/concordances/AeneisIII/lecture/3.htm#Neptune france/latine]</ref> [[Vergilio]] : [[latina|lat.]] Aegaeo, nepreciza senso : tiu signifas ĝenerale la [[Egea maro|Egean maron]] aŭ la mita palaco de la dio ties [[Homero]] priparolas en [[Iliado]] ''Aigaso'' (Αἰγάς [aigAs])<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13, [20] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm name="helene"] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle]</ref>
** Ĉe<ref name=StrabonoAigaso/> [[Strabono]] : [[helene|hel.]] Αἰγὰς, laŭ li, tio estas la Pozidono de la antikva urbo nomiĝas ''Aigaso'' en [[Eŭbeo]] kie troviĝis templon pri la dio sur monteto
 
 
*'''''Mara Mastro''''', '''''Reĝô de la maro''''' (ποντομέδων [pontomEdov]) ; <br/>
::Ekz. ĉe<ref>-[[Pindaro]], ''Olimpiaj Odoj'', [6] 173 [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0162:book=O.:poem=6 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/pindare/olympiques.htm france/greke]<br/>
-[[Aristofano]], ''La Vespoj'', [1531] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0044:card=1529 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/comediens/Aristophane/guepes.htm la fina koruso france] <br/>
-[[Esĥilo]], ''Sep kontraŭ Tebo'', [130] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0014:card=128 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/tragediens/eschyle/sept.htm france/greke]</ref> [[Pindaro]], [[Aristofano]], [[Esĥilo]]. El πόντος kiu signifas<ref name="ReferenceA">{{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=po%2Fntos&la=greek&can=po%2Fntos0&prior=on#lexicon</ref> ''fluson'' kaj senslarge la ''maron''. μέδωv, la ĉefo<ref>p. 553, Greka-Franca vortaro, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>, la reĝo kaj korespondi al la verbo μέδω kio havas la senson de ''sanigi'', de ''zorgi''.
 
 
{{Kolumnorompo}}
 
* '''''Movisto de la sterila maro''''' (κινητῆρα ἀτρυγέτοιο θαλάσσης [kinetera atrugEtoio talAses]) ;<br />
::Ekz. ĉe [[Homeraj himnoj]]<ref name=HomerajHimnoj/>. κινητῆρα signifas<ref>{{angle}} name="http://www.perseus.tufts.edu"/hopper/morph?l=kinhth%3Dra&la=greek&can=kinhth%3Dra0&prior=gai/hs#lexicon</ref> ''movisto'' el la verbo κινέω, ''movi'' ; θαλάσσης estas<ref>{{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=qala%2Fsshs&la=greek&can=qala%2Fsshs0&prior=a%29truge/toio#lexicon</ref> la [[genitivo]] de la vorto θαλάσσα [talAssa], signifante la maron ; Kun la mala [[prefikso]] 'ἀ' (samsensa ol la prefixo 'mal' en esperanto) al verbo rikolti τρυγάω [trugao], ἀτρυγέτοιο signifas ke oni ne povas rikolti, tio estas ''sterila'', ''malfekunda''.
 
* '''''De la maro''''' (πόντιον [pOntion]) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj/> [[Homeraj himnoj]]. El la vorto πόντος kiu signifas<ref>{{angle}} namehttp://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=po%2Fntos&la=greek&can=po%2Fntos0&prior="ReferenceA"on#lexicon</ref> ''maron''.
 
* '''''De la granda maro''''' (Πελαγαῖος [pelagaios])
::Ekz. ĉe<ref name="ReferenceB">[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro 7, [21.9] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D7%3Achapter%3D21%3Asection%3D9 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/achaie.htm#XX france/greke]</ref> [[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]]. Ofte konsiderita kiel alia speciala<ref>p. 1170, ''A Greek-English lexicon'', Lidell, Scott, 1901, American Book Company [https://archive.org/stream/greekenglishlex00lidduoft#page/1170/mode/2up angle]</ref> formo de πελαγίος eliĝante el πέλαγος kiu signifas la maron, malproksiman maron, for de la bordo, la altan maron.
 
* '''''Marborda''''' (ἐπακταῖος [epaktaios])
::En [[Samoso (insulo)|Samoso]]. Ekz. ĉe<ref>[[Hesuĥio el Aleksandrio]] (Ἡσύχιος ὁ Ἀλεξανδρεύς), ''Vortaro'', [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%B9/%CE%95 greke]</ref> [[Hesuĥio el Aleksandrio]] (Ἡσύχιος ὁ Ἀλεξανδρεύς). El<ref>p. 326, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> ἐπί, ''sur'', kaj ἀκτή<ref>p. 30, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>, kiu signifas la marbordon krutan, kiu apartigas la termondon de la marmondon, aŭ la lasta grundan pinton antaŭ la maro. Aliaj<ref> -''Orfeaj Argonaŭtikoj'' (Ὀρφέως Ἀργοναυτικά), 1291 [https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9F%CF%81%CF%86%CE%AD%CF%89%CF%82_%CE%91%CF%81%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC greke] aŭ 1296 [https://archive.org/stream/argonauticahymn00unkngoog#page/n199/mode/2up greke/latine] aliaj [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/falc/orphee/argo.htm france] [http://www.argonauts-book.com/orphic-argonautica.html angle] <br />
- [[Apolonio el Rodiso]], ''Argonaŭtikoj'' (Ἀργοναυτικά), Kanto 1, [403] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/apollonius/argo1.htm france/greke] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0227%3Abook%3D1%3Acard%3D394 greke]</ref> ligiĝas tion epiteton al [[Apolono]].
 
* '''''Inundisto''''' (προσκλυστίος [prosklustIos]) ; </br>
::Ekz. ĉe<ref name="ReferenceC">[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro [2], ĉapitro [22] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D2%3Achapter%3D22%3Asection%3D4 angle/greke] ; [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/corinthe.htm france/greke]</ref> [[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]]. En la urbo [[Argo]] kie la dio sendis inundojn dum la prova patronado.
 
 
* '''''Savisto de ŝipoj''''' (σωτῆρά νηῶν [sotera neov]) ;</br>
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj/> [[Homeraj himnoj]].
 
* '''''Navigada sekurigisto''''' (aŭ '''''Navigada stabiligisto''''') (Ἀσφαλίος [asfalIos]) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref>-[[Strabono]], ''Geografio'', Libro 1, 3.16 [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/strabon/livre13.htm greke/france] [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/1C*.html angle] [http://el.wikisource.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CE%AC/%CE%91 greke]<br />
-[[Plutarko]], ''Paralelaj Vivoj'', ''Pri [[Tezeo]]'', [36.4] [http://mercure.fltr.ucl.ac.be/Hodoi/concordances/Plutarque_thesee/lecture/36.htm greke/france] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0067%3Achapter%3D36%3Asection%3D4 angle/greke]<br />
-[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro 7, [21.9] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D7%3Achapter%3D21%3Asection%3D9 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/achaie.htm#XX france/greke] </ref> [[Strabono]], [[Plutarko]], [[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]]. El ά-σϕαλής<ref>p. 126, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> el la verbo σφάλλω <ref>p. 845-846, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref> kies oni maliĝas la sencon (notu la grekan prefikson ''a-'' por mal-). Ἀσφαλίος signifas (konkrete aŭ malkonkrete) ''ne falis'', ''ne gliti'', ''ne flagri'', aŭ ''ne renversi ŝipe'', kaj ankaŭ por ''ne maltrafigi''.
 
 
* '''''Dresisto de ĉevaloj''''' (ἵππων δμητῆρ᾽ [HIpon dmetep']) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj>''[[Homeraj himnoj]]'', n. 22, ''Al Pozidono'', [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0138%3Ahymn%3D22 angle/greke]</ref> [[Homeraj himnoj]].
 
* '''''Ĉevala''''' (Ἱππίου [HippIou]) ; <br />
** En la urbo [[Ateno]], al tio kio respondas la kvalifiko ''Ĉevalina'' (Ἱππίας [hippIas]) al la diino [[Atena]]<ref>-[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro [1], ĉapitro [30], [4] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D1%3Achapter%3D30%3Asection%3D4 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/attique.htm#II france/greke]<br />
-[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro 7, [21.7] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D7%3Achapter%3D21%3Asection%3D7 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/achaie.htm#XX france/greke]</ref> ; Tiu estas interalie, pri Ŝipo kaj Ĉevalo<ref name>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro 7, [21.9] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc="ReferenceB"Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D7%3Achapter%3D21%3Asection%3D9 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/achaie.htm#XX france/greke]</ref>.
** En [[Eliso]], estas<ref>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]] , ''Priskribo de Grekio'', Libro 5 pri la [[Eliso]], ĉap. 15, [5] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/elide1.htm#XV france ][http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=6D6BD8FE9F4016FA7ED6E305BFA00E1D?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D5%3Achapter%3D15%3Asection%3D5 angle/greke]</ref> altaro al Pozidono ''ĉevala'' kaj ĉi-tie ligita al [[Hera]] kiel ''ĉevalina''
 
* '''''Ĉevala teneristo''''' (ἱπποκούριος [hipokoUrios])
::En [[Sparto]]. Ekz. ĉe <ref>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro 3, [14.2] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D3%3Achapter%3D14%3Asection%3D2 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/laconie.htm#XIV france/greke]</ref> [[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]]. Stranga elgreka traduko, ĉu ne?<ref>16/11/2014 : mi ne trovis alian tradukon krom tiu kiu eliĝis el angla traduko de Greek–English Lexicon (Liddell, Scott & Jones) ĉi tie [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=*%28ippokouri%2Fou&la=greek&can=*%28ippokouri%2Fou0&prior=e%29stin&d=Perseus:text:1999.01.0159:book=3:chapter=14:section=2&i=1#lexicon] {{angle}}</ref>
Linio 116 ⟶ 117:
{{Kolumnorompo}}
 
* '''''Disvolvanto de la vegetaĵaro''''' (Φυταλμίοs [futalmIos]) ; <br />
::En la urbo [[Trezeno]]. Ekz. ĉe<ref>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro [2], ĉapitro [32], [8] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D2%3Achapter%3D32%3Asection%3D8 angle/greke] [http://www.mediterranees.net/geographie/pausanias/livre2f.html france]</ref> [[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]].
 
 
* '''''Helikona''''' (Ἑλικωνίου [HelikonIou]) ; <br />
::En la urbo [[Helikeo]] estas sanktejo de la dio en [[Aĥeo]]<ref>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]] , ''Priskribo de Grekio'', Libro 7 pri la [[Aĥeo]], ĉap. 24, [5] [http://www.mediterranees.net/geographie/pausanias/livre7d.html france ][http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text;jsessionid=29707915041E126EC86637ABA4B055F6?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D7%3Achapter%3D24%3Asection%3D5 angle/greke]</ref>, ĉu la vorto estus specialformo<ref>Vidu noto 3 tie-ĉi [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0138%3Ahymn%3D22] {{angle}}</ref> por ''helikea'' aŭ estis pri la [[Monto Helikono|Monton Helikonon]] en [[Beotio]]?
 
* '''''Kiu havas Helikonan kaj la vasta Aigaso''''' (ὅσθ᾽ Ἑλικῶνα καὶ εὐρείας ἔχει Αἰγάς [hOst' Helikona kaj eureIas Eĥei aigAs]) ; <br />
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj/> [[Homeraj himnoj]]. Ĉu tio priparolas la [[Monto Helikono|Monton Helikonon]] en [[Beotio]] kun la vorto Ἑλικῶνα aŭ la urbo [[Helikeo]] en [[Aĥeo]] ?<ref> Vidu notoj pri tio ĉi-tie [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=*%28elikw%3Dna&la=greek&can=*%28elikw%3Dna0&prior=o%28/sq%27&d=Perseus:text:1999.01.0137:hymn=22&i=1#lexicon] {{angle}}</ref> ; Aigaso (Αἰγάς) estas la mita palaco de la dio kies [[Homero]] parolas<ref name=StrabonoAigaso/> en sia verko [[Iliado]] aŭ iu urbo, malaperita, en [[Eŭbeo]]<ref name=AigionoEubeo /> aŭ alia en [[Aĥeo]] nomiĝis na Αἴγιον [aIgion].
 
 
 
* '''''Vastiga plenforto''''', (εὐρυσθενής [eurustenEs] ; <br />
::Ekz. ĉe<ref>[[Homero]], [[iliado]], libro 7, [455] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0133:book=7:card=442&highlight=e%29nnosi%2Fgai%27 angle]</ref> [[Homero]] ; εὐρυ-σθενής : εὐρυς signifas ''larĝan'', ''vastigan''<ref>p. 318, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>, kaj σθενής ''forto'', ''forto pro nombro de ero''<ref>p. 786, Vortaro Greka-Franca, ''Abrégé du dictionnaire GREC FRANÇAIS'', Anatole Bailly, Librairie Hachette, 1901 [http://home.scarlet.be/tabularium/bailly/index.html]</ref>.
 
* '''''Granda dio''''', (μέγαν θεόν [mEgav teOv]) ;<br />
::Ekz. ĉe<ref name=HomerajHimnoj/> [[Homeraj himnoj]]. θεόν estas ''dio'' kvankam μέγαν signifas<ref>{{angle}} http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=me%2Fgan&la=greek&can=me%2Fgan0&prior=*poseida/wta#lexicon</ref> ''egan'', eble ''grandan'' aŭ ''noblan'' aŭ eĉ ''ĉefan''.
 
* '''''Taŭra''''' (ταύρεος [taUreos])
::Ekz. ĉe<ref> [[Heziodo]], ''La ŝildo de Heraklo'' (Ἀσπὶς Ἡρακλέους), [104] [http://mercure.fltr.ucl.ac.be/Hodoi/concordances/hesiode_bouc_her/lecture/3.htm france/greke] [http://www.theoi.com/Text/HesiodShield.html angle]</ref> [[Heziodo]]. Ĉar<ref>{{angle}} http://www.theoi.com/Cult/PoseidonCult2.html</ref> oni oferis [[taŭro]]n, [[virbovo]]n aŭ ĉar la marbordoj faris bonajn paŝtejon por bovoj.
 
* '''''Hejma''''' (δωματίτης [domatItns])
Linio 148 ⟶ 149:
== Ĉefaj Mitaĵoj ==
Sendado de monstroj ofte estis armilo kion Pozidono uzis kontraŭ tiuj, kiuj ofendis lin. Kiam [[Hierakso]] tiel detaleme honoris Demetran, ke li forgesis kulti la maran dion, terura monstro estis sendita kontraŭ la [[teŭkro]]j. Alian li sendis kontraŭ [[Etiopio]] post kiam ĝia reĝino [[Kasiopeo (mitologio)|Kasiopeo]] orgojle asertis esti pli bela ol la [[nereidinoj]]. La divenisto [[Ammono]] konsilis tiam oferi la princinon [[Andromedo (mitologio)|Andromedon]] al giganto, sed fine ŝi estis salvita de [[Perseo]], kiu stonigis la monstron per la kapo de [[Meduzo (mitologio)|Meduzo]]. Alifoje, kiam la filo de Pozidono, Tezeo, petis lin venĝi la malfidelon de [[Hipolito]], horora virbovo aperis el la maraj ondoj kaj timigis la ĉevalojn de la princo, kiu falis el la ĉaro kaj mortis.<br />
Poste [[Uliso]] blindigis [[Polifemo]]n, la dio longigis la revenon de la heroo al lia homo kaj mortigis ĉiuj kompaniuloj. Poste le milito kontraŭ la [[Titanoj]], [[Zeŭso]] ĵetis tiuj en abismo kaj Pozidono fermiĝis tion kun bronzaj pordoj<ref>[[Heziodo]], [[Teogonio]], [730], [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0130%3Acard%3D729 angle/greke] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/falc/hesiode/theogonie.htm france] </ref>.
 
==== Venĝo kontraŭ [[Minoo]] ====
[[Dosiero:Tondo Minotaur London E4 MAN.jpg|eta|150px|dekstra|[[Minotaŭro]] kun la kapo de taŭro kaj la korpo de homo ; [[atiko|atika]] rondsubtenanta pentraĵo, ĉirkaŭ 515 [[a.K.]]]]
La reĝo de la [[Kreto]] mortiĝis sen postulo. [[Minoo]], kiu la reĝo akceptis tiam, ofertiĝis por regi. Sed tio estis rifuzita al li. Pruvigis lian dian subtenon, li oferis al Pozidono, kaj li petegis la dion sendi taŭron kiu kompreneble Minoo oferigos ĵus poste. Do aperis belan taŭron, Minoo reĝigis, kontrolis la marojn kaj mastriĝis la aliajn insulojn. Li vere ofertis iun taŭron al Pozidono sed li vole interŝanĝis la dian taŭron kun iu el sia grego. La mardio furiozigis trompiĝi. Li ne povas mortigi Minoo kiu estis filo de [[Zeŭso]]. Do li faris ke [[Pazifao]], la edzino de Minoo, enamiĝis la beston. Helpe de [[Dedalo]], [[ateno|atena]] inĝeniero, kiu faris lignan imitaĵon de la besto kie malekstere eniĝis Pazifao, la dia taŭron koitis la edzinon. Tiel naskiĝis infanon, duonhomo, duontaŭro, kiu nomiĝis [[Minotaŭro]]. Pozidono venĝis al Minoo<ref> Ekzemple [[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Libro [3], [1.3] [http://ugo.bratelli.free.fr/Apollodore/Livre3/III_1_3.htm france] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/apollodorebiblio/livre2.htm france kaj greke ] [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus3.html angle]</ref>.
 
==== Sekiĝo de la regiono [[Tesalio]] ====
[[Dosiero:Thessaly Plain.jpg|eta|150px|maldekstra|Ebenaĵo de [[Tesalio]] tra kiu la rivero [[Peneo]].]]
La [[Tesalio]] ne estis tiam ebenaĵo fekunda. Ĝi estis montema lando kie troviĝis grandegan lakon<ref>[[Strabono]], ''Geografio'', Libro 9, ĉapitro 5 [2] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/strabon/livre95.htm france/greke] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0198%3Abook%3D9%3Achapter%3D5%3Asection%3D2 angle/greke]</ref> nutrita de riveroj malaltiĝas de la montoj. Tertremo okazis disiĝante la [[Monto Ossa]] (Όσσα) kaj la [[Monto Olimpo]]. Tiele, naskiĝis la valon [[Tempe]]<ref>[[:en:Vale of tempe]]</ref> (Tέμπη) tra kiu la monta akvo finis en la [[maro Egea]]. La riveroj kunigis<ref>[[Herodoto]], ''Historioj'', Libro 7 [129], [http://remacle.org/bloodwolf/historiens/herodote/polymnie.htm france/greke] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D129%3Asection%3D1 angle/greke]</ref> al la riverego [[Pinios|Peneo]] trairante la novan valon, tial oni forgesis ilajn nomojn. Kiel la monta akvon permesiĝis flui, la ebenaĵo sekiĝis kaj restis nur kelkajn akvopuntojn. La tesalanoj diris ke estis Pozidono kiu rompis, per la frapo de sia tridento<ref>Filostrato ([[greke|gr.]] Φιλόστρατος, [[Latine|lat.]] Lucius Flavius Philostratus), ''Bildoj'' ([[greke|gr.]] Εἰκόνες ; [[Latine|lat.]] Imagines), libro 2, [14] ''Tesalio'' [http://www.theoi.com/Text/PhilostratusElder2A.html#14 angle] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/philostrate/tableaŭ2.htm#XIV france/greke]</ref>, la montajn rokojn. La anoj kvalifikas al Pozidono kiel ''Petra'' (Πετραίος)<ref>[[Pindaro]], name''Pitiaj Odoj'', 138 [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc="Perseus%3Atext%3A1999.01.0162%3Abook%3DP.%3Apoem%3D4 angle/greke"] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/pindare/pythiques.htm france/greke]</ref>.
 
==== Protektisto kontraŭ [[Pitono (mitologio)|Pitono]], li kaŝis la insulon na [[Deloso]] ====
Linio 169 ⟶ 170:
==== Partoprenis en la komploto kontraŭ [[Zeŭso]] kaj iĝis konstruiston de muro ====
Ĝenitaj de la orgojlo de [[Zeŭso]], kaj instigitaj de [[Hera]], Pozidono kaj [[Apolono]] (aŭ [[Atena]]<ref name=HomI396>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 1, [396 al 406] [http://philoctetes.free.fr/ilchant1bilingue.html france/helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad1.html angle]</ref>) iam ribeliĝis kontraŭ la reĝo de dioj, kaj sukcesis malliberigi lin per ŝnuroj. Tamen, [[Tetisa]] venis helpi lin, kaj konvinkis [[Briareo]]n venis en la [[Olimpo]] (kun ankaŭ ĉiuj homoj el ''Aigaiov'' (Αἰγαίων᾽ ; [[Egea maro]]?) kaj liberigi la dion uzante samtempe siajn cent manojn ; Efektive, tiam li estis pli forta kaj la olimpa diaro haltiĝis time ilian komploton<ref name=HomI396/>. Liberigite, Zeŭso, punis Pozidonon kaj Apolonon per unujara<ref>-[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 21, [435 al 461] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc21/iliadgrecanc21.htm helene] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad21.html angle] <br />
-[[Higinuso]] (Hyginus), ''Fabeloj'' (latine ''Fabulae''), [89] [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost02/Hyginus/hyg_fabu.html#c89 latine] [http://www.theoi.com/Text/HyginusFabulae2.html#89 angle] </ref> servado al la reĝo [[Laomedono]] de [[Trojo]], kiu ordonis ilin konstrui<ref>Ekzemple ĉe :<br />
-[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Libro 2, [5.9] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/apollodorebiblio/livre2.htm france kaj greke ] [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus2.html angle]<br />
-[[Ovidio]], ''Heroides'' ([[Latine|lat]]), [3.151] [http://agoraclass.fltr.ucl.ac.be/concordances/Ovide_heroides/lecture/3.htm france/latine] [http://www.theoi.com/Text/OvidHeroides1.html angle] <br />
Linio 184 ⟶ 185:
}}
Dum la kaptaĵo de la urbo [[Trojo]], grekuloj mortigis, detruis. [[Ajakso filo de Ojleo|Ajakso]], filo de Ojleo, la reĝo de [[Lokrido]] (Λοκρίς), seksperfortis la trojan princinon [[Kasandra]], pastrino de la dio [[Apolono]] kiu estis refuginta dum la eventoj en la templo de la diino [[Ateno]]. Dum Ajakso tiris ŝin, Kasandra teniĝis al la statuo de la diino, kiu renversita, regardis aliloke.
La malpia ago de Ajakso, timigis la grekulojn pri la venĝo de [[Atena]] por la sakrilegio en ŝia templo. Malgraŭ la averto<ref>[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Epitomo [5], [23] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0021%3Atext%3DEpitome%3Abook%3DE%3Achapter%3D5%3Asection%3D23 greke/angle]</ref> de la [[Kalĥaso|devinisto Kalĥaso]], La grekuloj foriris mare al ilia hejmoj kvankam Atena petis al sia onklo, Pozidono, levi ŝtormon. Por honori la filinon de lia glora frato [[Zeŭso]], Pozidono akceptis kaj faris. Do, la ondo plialtiĝis, kaj senfine multigis ; Dumtempe, ventoj ĉirkaŭpelis la fragilajn grekajn ŝipojn. Multaj grekojn ne neniam revenis. Atena, filino de [[Zeŭso]], uzis la fulmojn de sia patro<ref>[[Vergilio]], [[Eneado]], Libro 1, [42] [http://bcs.fltr.ucl.ac.be/virg/V01-001-222.html latine/france] [http://www.theoi.com/Text/VirgilAeneid1.html angle]</ref>, kiu ĉiu lumiĝis la malluman ĉielon, kaj per ĝin ŝi detruis milparte la ŝipon de Ajakso kiu ŝiprompiĝis cirkaŭ [[Mikonos]] (Μύκονος) aŭ la insulo [[Eubeo]]. Li ankoraŭ vivis meze la akvon, ĉar, furiosa, Atena decidis nemortigi lin kaj daŭre suferigis lin sen kompato. Ajakso sukcesis atingi la rokon ''Guraj''<ref>[[Helene]] Γυραί, Guraj rokoj proksime la grekan insulon na Nakso (Νάξος) [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/morph?l=*gurai%2Fhs&la=greek&can=*gurai%2Fhs0&prior=pe/trhs&d=Perseus:text:2008.01.0490:book=14&i=1#lexicon] {{angle}} </ref> (Γυραί), danke Pozidonon<ref>[[Homero]], [[Odiseado]], Libro 4, [492] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/homere/odyssee/livre4.htm france/greke] [http://www.theoi.com/Text/HomerOdyssey4.html angle]</ref>. Sed tiam, orgojle, Ajakso, laŭdiĝis eskapiĝi la morton kvankam ĉiuj dioj unuigis iliajn fortojn. Aŭdis tia malpiaĵo, Pozidono, per sia tridento, frakasi la rokon kies unuparto marfalis kaj dispremis la heroon en la maro. Li mortiĝis kaj sia korpo pusiĝis de la marfluoj al la marbordo. Poste [[Tetiso]] engrundiĝis lin<ref>[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Epitomo [6], [6] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0021%3Atext%3DEpitome%3Abook%3DE%3Achapter%3D6%3Asection%3D6 greke/angle] [http://ugo.bratelli.free.fr/Apollodore/Epitome/EP-VI-5-11.htm france]</ref><ref>[[Kointos Smyrnaios]] (Κόϊντος Σμυρναῖος), ''Posthomeraĵo'' ( [[greke]] Τὰ μετὰ τὸν Ὅμηρον ; [[Latine]] Posthomerica), Kanto 14, [~573 al ~641] [http://www.theoi.com/Text/QuintusSmyrnaeus14.html angle] [http://www.mediterranees.net/mythes/troie/posthomerica/chant14.html france] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0490%3Abook%3D14 greke]</ref>.
 
=== Amisto entreprenema ===
Linio 191 ⟶ 192:
 
==== Kiel Pozidono renkontiĝis sian edzinon [[Amfitrito]] ====
Pozidono renkontiĝis sian edzinon [[Amfitrito]], [[Oceanidino]] aŭ [[Nereidinoj|Nereidino]] (tio ne estas klare), kiu, laŭ iu<ref>[[Eustatio el Tesaloniko]] (Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης), ''Komentoj pri la Homera Iliado kaj Odiseado'' (Παρεκβολαὶ εἰς τὴν Ὁμήρου Ἰλιάδα καὶ Ὀδύσσειαν), (?) 1458 linio 40-42 [https://archive.org/stream/commentariiadhom01eust#page/114/mode/1up greke] </ref>, dancis en la insulo [[Naksoso]] en la [[Cikladoj]]. Sed, ekzitas alian version laŭ kiu Pozidono deziris edziĝi Amfitriton kiu preferis resti virga kaj do la Nereidinoj kaŝis ŝin. Fine, ŝi fuĝis ĉe la [[Titanoj|Titano]] [[Atlaso (mitologio)|Atlaso]]. Pozidono sendis multajn ulojn por retrovi ŝin. Unu de ili estis iun galantan ''Delfeno''-n kiu serĉadis meze insulojn, fine trovis ŝin en la lasta, kaj li persvadis ŝin edzigi la mardion kiu li mem pagos la edziĝon. Por danki lian interulon, Pozidono metis lin en la ĉielo, tio estas grekuloj eksplikis la [[konstelacio]]n de la Delfeno. Ankaŭ, la delfeno iĝis simbolon de la dio kaj tial Pozidono reprezentiĝas ofte kun delfenoj<ref>-[[Eratosteno]], ''Konstelacioj'' (''Katasterismoj'', greke καταστερισμοί), pri la delfeno [31] [http://archive.org/stream/gri_aratousoleos00arat#page/n189/mode/2up greke] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/eratosthene/constellations.htm france]<br />
-[[Higuniso]], ([[Latine]]) ''Astronomica'', Libro 2, [17] [http://www.theoi.com/Text/HyginusAstronomica.html#17 angle] [http://www.thelatinlibrary.com/hyginus/hyginus2.shtml latine]</ref>.
 
Linio 202 ⟶ 203:
}}
Li estis por la grekuloj dum la [[troja milito]], flanke de aliaj dioj kiel [[Hera]], [[Atena]], eĉ iamaniere [[Zeŭso]]n. Li, die, kontraŭiĝis iujn [[Olimpaj dioj|olimpajn diojn]] kiel [[Apolono]] kiu flankiĝis [[Afrodito]]n, [[Artemiso]]n... Tio milito estis mortemula konflikto kie la amplekso kondukis la diojn partopreni. La eventoj okazis for la [[Grekio]], en la [[Troado]], kie preskaŭ ĉiuj grekuloj levis kontraŭ la urbon [[Trojo]]n atente por detrui ĝin. Aliaflanke, trojanoj kaj [[Anatolio|anatoliaj]] aliancanoj ankaŭ defendis la urbon. <br />
Oni ne scias precise kial Pozidono manifestis tiel malamo al trojanoj, eble tio estas pro la malnova reĝo el trojo [[Laomedono]] kiu ne pagis<ref> Ekzemple [[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Libro 2, [5.9] [http://ugo.bratelli.free.fr/Apollodore/Livre2/II_5_1-12.htm france] [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus2.html angle]</ref> salajron al li kaj Apolono : tiam ambaŭ kondamnita de [[Zeŭso]] poste ili komplotis kontraŭ li, la du dioj devis konstruiĝi la faman muron kiu cirkaŭiĝis la urbon Trojon. Tio ago de la urbreĝo furiozis la du diojn sed, kvankam Apolono sendis epidemion al trojanoj, li poste helpis ilin en la milito. Sed la pozidona venĝemo, malgraŭ ankaŭ plago el li, estis persistema kaj li daŭrigis sian malamecon ankoraŭ dum la plimalfrue troja milito. <br />
La helpo dia de Pozidono formiĝis<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13 [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm helene] </ref> remotivante grekulojn kiam la trojanoj sukcesis atingi la grekan kampon kaj kiam ili repuŝis la grekajn sturmojn senfine. Tiam grekuloj malantaŭpaŝis, la dio, per la voĉo de la ega greka devinisto [[Kalĥaso]], parolis al la herooj [[Ajakso filo de Telamono]] kaj [[Ajakso filo de Ojleo]] kiel ankaŭ al la plejaĝula [[kreto|kreta]] reĝo [[Idomeneŭso]] (Ἰδομενεύς) kiu ĉiam manifestis ion venĝemon al trojanoj. Tiel, li ankaŭ reincitis aliaj junajn batalistojn... Li mem partoprenis al la batalo tra Idomeneŭso kaj mortigis la mortemulon [[Alkatooso]] (Ἀλκάθοος), bofrato de [[Eneo]]. La grekuloj fintrafis forĵeti trojajn batalistojn. Tiu batalo estis la pli danĝera kaj la lasta kies la grekuloj suferis. Ĝi ŝangis la militan sorton.
 
==== Kalmiĝante sian flankaron ====
Dum la troja milito disvolvis, Pozidono ŝajnis malplie aktive partoprenis al la eventoj kaj eĉ trankviliĝis la ardon de sia fratino [[Hera]] kontraŭ trojanoj por eviti ke la troja milito iĝu ankaŭ la dian militon vere<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 20, [~142 al 156] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad20.html angle] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc20/iliadgrecanc20.htm helene] </ref>.
 
==== Savis heroojn ====
Pozidono interalie savis la grekulon [[Antiloĥo]]n<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 13, [560] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad13.html angle] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc13/iliadgrecanc13.htm helene] </ref>, sed, li savis ankaŭ la trojanon [[Eneo]]n<ref>[[Homero]], [[Iliado]], Kanto 20, [~273 al 353] [http://www.theoi.com/Text/HomerIliad20.html angle] [http://iliadeodyssee.texte.free.fr/aatexte/grecancien/iliadgrecancien/iliadgrecanc20/iliadgrecanc20.htm helene] </ref>, la rolulon de la [[Eneado]]. Tio eble montris la ŝangado de la dio, ne pri la trojanoj vere, sed prefere pri sia algreka subtenado...
 
=== Elviŝas lokon por ĉiam ===
 
==== La insulo [[Atlantido]] ====
La Atlantido estas insulo fore meze la maro [[Atlantiko]], trans la [[heraklaj kolonoj]]. Estis grandega insulo kie reĝoj fundis imperion grandan kaj mirindan. La loĝantoj naskiĝis de Pozidono kaj de [[Klejto]]. La insulo estis riĉa, ĝi havas multaj [[krudmaterialo]]j kiel la enigma [[Oriĥalko]] kaj ili venigis kelkaj ankaŭ el ekstero. La insulo estis dividita en deke reĝlando reĝis de la dia [[Atlas]] kaj sia naŭ fratoj kaj poste de ilia postuloj. La ĉefurbo estis fasonita laŭ la leĝoj de Pozidono mem kiu la atlantidanoj adoregis, ofertante taŭron ĉiujare al li. Ĉi-tie grandegan statuon pri la dio estis. Iom post iom, la anoj senmoraligis, la divineco en ilin malaltiĝis pro la miksaĵon kun mortemuloj. Ili, tiam, fundis milite kolonioj kie ajn. Nur la Atenanoj povis rezisti milite kontraŭ ilin. Sed, [[Zeŭso]] vidis kiel tiu raco pozidona malboniĝis decidis kuniĝi dioj pri tion. Nur dum unu tago kaj nokto fatala, tertremoj kaj inundoj detruis ĉion kaj la insulo malaperis sub la maro por ĉiam. Oni ne scias ĉu la insulo detruis de decido de Pozidono mem<ref>[[Platono]] ''[[Timeo]]'' & ''[[Kritiaso]]</ref>.
 
==== Detruo de la urbo [[Helikeo]] ====
Linio 248 ⟶ 249:
 
==== Fondiĝo de [[Ateno]] ====
[[Dosiero:CdM, atena e poseidne (o adamo ed eva nel paradiso terrestre), italia del sud XIII sec..JPG|etathumb|maldekstraleft|200px|Pozidono kaj Atena konkuras pri la urbo Ateno sur itala gliptiko de la 13-a jarcento]]
Post akra konkuro kun Pozidono, la diino [[Atena]] iĝis patrono de la [[Atiko|atika]] urbo Ateno. Tamen, la mara dio daŭrigis sian protekton sur la urbo, laŭ la formo de sia anstataŭanto, [[Ereĥteo la 1-a|Ereĥteo]]. Pro tio, dum la [[Eskiroforio]], la festo per kiu la atenanoj celebris la finon de la jaro, same la sacerdotoj de Atena kiel tiuj de Pozidono pocesiis subbaldakene ĝis [[Eleŭso]].<ref>Walter Brukert,'' Homo Necans'' (1972) pp. 143-49.</ref>
 
Linio 264 ⟶ 265:
 
==== [[Argo]] ====
Same okazis kun la urbo [[Argo]], postulita kaj de Hera kaj de Pozidono. Tiam, la arbitraciantoj estis la [[oceanido|riveroj]] [[Inaĥo]], [[Cefizo #Argolanda Cefizo|Cefizo]] kaj [[Asteriono]], kiuj donis la urbon al la edzino de Zeŭso. Venĝeme, Pozidono fine sekigis ilin, kaj de tiam malfacilas trovi fluantan akvon en Argolido : tiuj riveroj sekiĝis sumere kaj pleniĝis nur danke la pluvon<ref>[[Paŭzanio (geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro [2], ĉapitro [15] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D2%3Achapter%3D15%3Asection%3D5 angle/greke] ; [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/corinthe.htm france/greke]</ref>. Restis nur unu escepto: la [[danaidinoj|danaidino]] [[Amimona]] kiu serĉigis akvon. Kiam ŝi lanĉis sagon al [[cervo]], ĝi finiĝis al unu [[satiruso]] kiu violentis ŝin. Ŝi petis la helpon de Pozidono kiu foririgis la satiruson kaj ŝi promesis akcepti la amproponojn de la dio ; kun li, ŝi havis [[Naŭplio]] (Ναύπλιος). Kie tio okazis, la dio frapis la rokon kun sia tridento kaj akvo aperis (aŭ li petis Amimona detiris lian tridenton poste ĝi enrokiĝis kiam li forpelis la satiruson per ĝi). Pro tio li donacis al Amimona la ĉiamfluantajn fontojn de [[Lerno]] (aŭ la aminonaa rivero aŭ la aminonaa fontano kiu poste estis nomiĝis fontanoj de [[Lerno]])<ref> [[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Libro [2], [1.4] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/apollodorebiblio/livre2.htm france kaj greke ] [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus2.html angle]</ref><ref>[[Higinuso]] (Hyginus), ''Fabeloj'' (latine ''Fabulae''), 169 (CLXIX) [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost02/Hyginus/hyg_fabu.html#c169 latine] [http://www.theoi.com/Text/HyginusFabulae4.html#169 angle], 169a [http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost02/Hyginus/hyg_fabu.html#c169a latine] [http://www.theoi.com/Text/HyginusFabulae4.html#169A angle]</ref>.<br />
Stariĝis templon pri Pozidono ''Inundisto'' (Προσκλυστίος [prosklustIos]) kiu markis la limon kie [[Hera]] sukcesis haltigi la akvon ankaŭ sendita de Pozidono por inundi la region dum illia dia dualo por la urbo<ref>[[Paŭzanio name(geografo)|Paŭzanio]], ''Priskribo de la Grekio'', Libro [2], ĉapitro [22] [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc="ReferenceC"Perseus%3Atext%3A1999.01.0160%3Abook%3D2%3Achapter%3D22%3Asection%3D4 angle/greke] ; [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/pausanias/corinthe.htm france/greke]</ref>.
 
==== [[Naksoso]] ====
Linio 279 ⟶ 280:
=== Provizisto de eksterordinaraj fakultatoj ===
Li provizis fakultatojn al protektantaj de si. Ĝenerale tiuj nekumunaj povoj, certe diaj, koncernis la marecon :
* [[Periklimeno]], la plejaĝulo de [[Neleo]], la reĝo de la urbo [[Piloso]], estis vidita havante nevenkebla forto kaj ankaŭ la povo batalante formiĝi ajne <ref>[[Apolonio el Rodiso]], ''Argonaŭtiko'', Libro 1, [156 al 160] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/apollonius/argo1.htm france/greke] [http://www.gutenberg.org/cache/epub/13977/pg13977.html angle] </ref>
* Al sia filo [[Eŭfemo]] el [[Eŭropo (filino de Tituo)|Eŭropo]], filino de la [[Tituo|giganto Tituo]] (Τιτυός), Pozidono donas la kompetencon kuri sur la akvo nur malsekigante la plandon <ref>[[Apolonio el Rodiso]], ''Argonaŭtiko'', Libro 1, [179 al 184] [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/apollonius/argo1.htm france/greke] [http://www.gutenberg.org/cache/epub/13977/pg13977.html angle] </ref>
* [[Oriono]] ankaŭ povis marŝi tra maro danke Pozidono<ref>[[Apolodoro (verkisto)|Apolodoro]], ''[[Mitologia biblioteko|Biblioteko]]'', Libro [1], [4.3] [http://remacle.org/bloodwolf/erudits/apollodorebiblio/livre1d.htm france/greke] [http://www.theoi.com/Text/Apollodorus1.html#4 angle]</ref>
* [[Kastoro kaj Polukso]], la ''Dioskuroj'', filoj de Zeŭso, Pozidono faris ilin kiel protektistoj de la ŝipistoj kaj plue la potenco mildigi tempestojn<ref name=HomeraHimnoj>''[[Homeraj himnoj]]'', '''''n. 32''''', ''Al Dioskuroj'', [http://www.mediterranees.net/mythes/hymnes/hymne32.html france]</ref>
Linio 289 ⟶ 290:
 
== Amantoj kaj idaro ==
[[Dosiero:Jan Gossaert 008.jpg|etathumb|dekstraright|''Pozidono kaj Amfitrito'', de [[Jan Gossaert]].]]
Pozidono edziniĝis Amfitriton, [[nimfo]] kaj antikva mardiino, filino de [[Nereo]] kaj [[Dorisa]]. Komence ŝi intencis resti virga, kaj forfuĝis al monto [[Atlaso]]. Pozidono sendis diversajn heroldojn por trovi kaj konvinki ŝin. Fine, kaj post longa debatado, delfeno sukcesis konvinki ŝin kaj eĉ organizi la nupton. Pro tio Pozidono dankeme surmetis la delfenon en la [[Delfeno (konstelacio)|stelaro]]. Tamen, li ne estis fidela edzo, kaj de liaj adventuroj Pozidono estis patro de multaj grekaj herooj, inter kiuj la plej fama estis [[Tezeo]]. Konataj amrilatoj liaj estis:
 
* Mortemulino nomata [[Tiro (mitologio)|Tiro]] iam enamiĝis de la [[oceanido]] [[Enipeo]], malgraŭ ŝia geedziĝo kun [[Kreteo]] kaj la rifuzo de Enipeo. Pozidono profitis de tio por transformiĝi en Enipeo kaj amindumis ŝin. De ili naskiĝis la herooj [[Peliaso]] kaj [[Neleo]].
 
* Kun lia propra nepino, [[Alopa]], Pozidono estis patro de la atika heroo [[Hipotoonto]]. Sed kiam [[Kerkiono]], patro de Alopa, eksciis pri la nasko de ŝia filino, li ordonis ŝian subterigadon. Tiam, Pozidono kompatis kaj transformigis ŝin en fonto, kiu spruĉas proksime de Eleŭso.
 
* Kiam lasciva [[satiro]] persekutadis [[Amimona]]n, Pozidono sukcesis savi ŝin, kaj de ilia amo naskis [[Naŭplio]].
 
* La dek unuaj reĝoj de [[Atlantido]] (kvin ĝemelaj paroj) estis filoj de Pozidono kaj [[Klejto]]. La unua kaj plej grava nomiĝis [[Atlanto]], kaj de li devenas la nomo de la insulo.
 
* Post seksperforti [[Cena]]n, Pozidono konsentis ŝian deziron iĝi viron.
 
* Pozidono iam eĉ persekutadis sian fratinon [[Demetra]]n, kiu rifuzadis liajn amproponojn. Por ekskapi de sia persista frato, ŝi transformiĝis en ĉevalino kaj kaŝis sin inter ĉevalaro. Sed Pozidono malkovris tion, kaj adoptante liavice ĉevalan formon sukcesis unuiĝi al ŝi. De tio naskiĝis la ĉevalo [[Ariono]], kiu kapablis paroli.
 
* Iam Pozidono kaj sia frato Zeŭso konkuris pro la amo de [[Tetiso]]. Sed ili cedis kiam [[Temiso]] (aŭ la [[moiroj]] aŭ [[Proteo]]) aŭguris ke la filo de Tetiso estos pli pova ol lia patro. Tiam, Zeŭso proponis sian nepon [[Peleo]]n edzinigi ŝin, kaj pro tio ilia filo, [[Aĥilo]] estis pli forta kaj fama ol Peleo mem.
 
* Ankaŭ la [[gorgono]] [[Meduzo (mitologio)|Meduzo]] estis viktimo de la amoremo de Pozidono, kiu amoradis ŝin en la templo de Atena. Venĝeme, la diino transformis Meduzon en serpentharara monstro, kiu ŝtonigas ĉiujn kiuj kuraĝis rigardi ĝiajn okulojn. Kiam Perseo senkapigis ŝin, la du filoj de Pozidono, [[Pegazo (mitologio)|Pegazo]] kaj [[Krisaoro]], aperis el la vundo.
 
* Pozidono ankaŭ havis samseksan amon: li iam enamiĝis de la juna [[Pelopso]]. Lia patro, la reĝo [[Tantalo (mitologio)|Tantalo]] murdis lin kaj servis lian karnon en bankedo por la dioj. Sed ĉiuj, krom Demetra, malkovris tion, punis Tantalon kaj unuigis la pecojn de Pelopso krom la ŝultro manĝitan de Demetra, kion ili anstataŭigis per alia el eburo. Revenante al la vivo, Pelopso iĝis amanto de Pozidono, kiu instruis al li multajn sekretojn kaj donis al li la ĉaron kun flugiloj kion Pelopso uzis por atingi geedziĝon kun [[Hipodamio]].
Linio 331 ⟶ 340:
|
* '''[[Aretuzo]]'''
** [[Abaso #Abaso, reĝo de Eŭbeo|Abaso]]
* '''[[Arna]]''', '''[[Antiopo]]''' aŭ '''[[Melanipa]]'''
** [[Eolo]]
Linio 337 ⟶ 346:
* '''[[Astipalea]]''' aŭ '''[[Altea]]'''
** [[Anceo]]
** [[Eŭripilo #Eŭripilo, reĝo de Koso|Eŭripilo]]
* '''[[Kaliroa]]'''
** [[Miniaso]]
Linio 349 ⟶ 358:
** [[Triopo]]
* '''[[Keleno]]'''
** [[Eŭripilo #Eŭripilo, reĝo de Kireno|Eŭripilo]]
** [[Liko]]
|
Linio 377 ⟶ 386:
* '''[[Etra]]'''
** [[Tezeo]]
* '''[[Eŭrjalo #Aliaj roluloj same nomiĝintaj|Eŭrjalo]]'''
** [[Oriono (mitologio)|Oriono]]
* '''[[Eŭrinomo]]'''
Linio 407 ⟶ 416:
* '''[[Libio (mitologio)|Libio]]'''
** [[Belo (mitologio)|Belo]]
** [[Agenoro #Agenoro, reĝo de Fenicio|Agenoro]]
** [[Lamia]]
* '''[[Lisianasa]]''' aŭ '''[[Anipo]]'''
Linio 470 ⟶ 479:
 
== Pozidono en literaturo, arto kaj kulturo ==
[[Dosiero:Neptun brunnen.jpg|etathumb|Fontano de Neptuno(''Neptunbrunnen'') en [[Berlino]].]]
 
En la helena arto, Pozidono kutime portas sian tridenton (antikva lanco de fiŝkaptistoj), kaj vojaĝas, ofte akompanata de delfinoj, per ĉaro tirata de [[hipokampo]]j aŭ de magiaj ĉevaloj, kiu kapablis kuri sur la mara akvo. Li loĝis en soberba palaco konstruita, sur la mara fundo, el koralo kaj gemoj.
Linio 502 ⟶ 511:
Dresisto de ĉevaloj kaj savisto de ŝipoj esti.
Saluton, Pozidono, ho grunda entenisto, je malluma hararo,
kaj, benata, bonkoron havante, ŝipantojn asistu<ref>Traduko helpe la anglan version ci-tie [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0138%3Ahymn%3D22] kaj ankaŭ la francan [http://remacle.org/bloodwolf/poetes/falc/homere/hymnes.htm#XXI]</ref>.
 
</poem>
Linio 510 ⟶ 519:
=== Kelkaj Nomigoj ===
==== Loknomoj kaj urboj ====
* La malnova nomo de la ĉefurbo [[Pigadia]] en la greka insulo [[Karpathos]], proksime de la [[Kreto (insulo)|Kreto]], nomiĝis pri la dio tiel na ''Poseidion''<ref>[[Ptolemeo]], ''Geografio'', Libro 5, [2.33] [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Periods/Roman/_Texts/Ptolemy/5/2*.html angla ekstrakto]</ref>, aŭ na ''Potidaion''<ref> {{angle}} http://www.visitarkasakarpathos.gr/about-karpathos/history-of-karpathos ; {{angle}} http://www.dodekanisa.net/anemoesa/history.htm </ref>.
* La malnova itala urbo, latine [[Paestum]] fondiĝis de Grekuloj en la [[Granda-Grekio]] (μεγάλη Ἑλλάς) kiel ''Poseidonia'' (Ποσειδωνία)<ref>[[Strabono]], ''Geografio'', Libro 5, ĉapitro 4 [13] [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5D*.html angle]</ref>.
* ''Groto de Neptuno'', kaverno malkovrita proksime la urbon [[Alghero]]n, en [[Sardio]], en [[Italio]] en la 18-a jarcento.
Linio 524 ⟶ 533:
== Eksteraj ligiloj ==
* {{angle}} [http://www.maicar.com/GML/Poseidon.html Artikolo pri Pozidono]
* {{angle}} [http://www.theoi.com/Cult/PoseidonCult.html Sanktejoj, kultlokoj kaj epitetoj de Pozidono]
 
== Vidu ankaŭ ==
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Pozidono"