Malpasia ĵazo: Malsamoj inter versioj

 

Unuajn sonregistraĵojn, laŭ tempo ankoraŭ ege orientiĝintaj je bibopo, faris i. a. el la rondo ĉirkaŭ [[Gil Evans]] trumpetisto [[Miles Davis]] en 1949/50 per sia historia naŭopo (kvazaŭ malgranda [[Claude Thornhill|Thornhill]]-orkestro); ĉi tiuj tamen nur pli malfrue kuniĝis sur la disko ''[[Birth of the Cool]]'' (en 1953 resp. 1957) kaj trafis ankaŭ ekster muzikistaj rondoj decan atenton. Gravaj kontribuantoj estis krom Evans kaj Davis [[Gerry Mulligan]] ([[baritonsaksofono]]) kaj [[John Lewis (pianisto)|John Lewis]] ([[piano]]).

Al la gepatroj de malpasia ĵazo apartenas en dua rondo ankaŭ la blankula pianisto [[Lennie Tristano]] (1919–78), en 1946 transloĝiĝinta ekde [[Ĉikago]] al [[Novjorko]] kaj biboplerta, kun siaj lernantoj kaj kunmuzikistoj Billy Bauer ([[gitaro]]) kaj Warne Marsh ([[tenorsaksofono]]), samkiel el la grupo de Thornhill la diligenta Lee Konitz ([[aldosaksofono]]), kiu tiam ankaŭ kunlaboris je la sonregistradoj de ''Birth of the Cool'' fare de Davis. Aparte la skolo de Tristano intimis kun la muzikteoriaj ideojn de George Russell ([[kompozicio]], [[aranĝo (muziko)|aranĝo]]), kiun li notis en sia libro ''The Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization'' (publikigita en 1953 kaj 2001) <ref>Komp. je tio la adekvatan [http://www.lydianchromaticconcept.com retpaĝon]!</ref> kaj kiu ankaŭ kondukis al [[modala ĵazo]]. La sonregistraĵoj faritaj de Tristano kun kvinopo resp. sesopo ankaŭ en 1949 laŭ Andre Asriel havas por malpasia ĵazo (kaj pli malfruaj ĵazstiloj) „eble eĉ pli grandan signifon“ ol la sonregistraĵo de la naŭopo ĉirkaŭ Davis. La muziko sonis je Tristano iomete pli ‚konstruitece‘ pli malpasia ol je Evans kaj Davis.

 

Esperantigi la anglan nomon ''cool jazz'' en „malvarmeta ĵazo“ estas klare misgvida: ''cool jazz'' ne estas malvarma muziko. La termino „cool“ rilatas sur la baza sinteno je la muzikado. Male al [[bibopo]] la ludidealo de malpasia ĵazo estas pli enfermiĝema. Ofte oni rigardas ĝin kiel kontraŭmovo al febra bibopo, ĉar malpasia ĵazo estas koncerte orientiĝinta kaj preferas pli malrapidaj [[tempoindiko (muziko)|tempojn]] kaj vaste etendiĝajn melodiarkojn.

 

Komponado kiel improvizado baziĝas sur intelektula artkompreno. Diference al bibopo kiel soloiste orientiĝinta stilo en malpasia ĵazo la ensembla ludo ludas gravan rolon. Solooj estas enigataj en komplikajn aranĝaĵojn, kiuj eksperimentas per sonoj kaj sonaj nuancoj. La improvizteknikoj de malpasia ĵazo plue laŭas tiujn de bibopo. Muzikistoj kiel Tristano aŭ [[John Lewis (pianisto)|John Lewis]] evoluigis krome teknikon de „motiva improvizado“, kiu pensigas pri motiva laboro de eŭropa koncertmuziko, tamen estas „spontane“ inventita laŭ la tradicio de la ĵazimproviado, do ne finplanita laŭ kompozicia senco. Ankaŭ komuna improvizado troviĝas en malpasia ĵazo.

 

 

== Referencoj ==

 

== Eksteraj ligiloj ==