Sud-Afriko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e plibonigadeto, anstataŭigis: <references/> → {{referencoj}} per AWB
Linio 209:
Tamen Britio ne intencis abandoni la minejajn riĉojn de Sudafriko en manoj de la buroj kaj klopodis helpi la grandan britan populacion setliĝintan en Transvalo (ĉirkaŭ 35000 ĉirkaŭ la 1880-aj jaroj); tiuj estis nomitaj en [[afrikansa]] ''uitlanders'' aŭ ''uitlanderoj'' (fremduloj), kaj kvankam kontrolis grandan parton de la ekonomio ne havis voĉdonrajton. La brita ĉefministro de Kaburbo nome [[Cecil Rhodes]] tiuintence klopodis plialtigi la britan loĝantoj en la minejaj areoj kaj en [[1871]] la britoj okupis Kinberley kaj Griqualand. Poste ili aneksadis Transvalon kiel britan kolonion, kio rompis la ĝistiaman ekvlibron inter britoj kaj buroj. La britoj reagis per la nomita unua Brita-bura milito, sed ili estis venkitaj en Majuba Hill (1881), per kio la buroj rekuperis iel la sendependecon, kvankam ne komplete.<ref>Carlo A. Caranci, “Los blancos se matan en el África negra”, ''La aventura de la historia'', Madrido, marto, 2000. Por la tuta artikolo paĝoj 30-39. Por tiuj lastaj informoj paĝo 32.</ref>
 
La intenco de Cecil Rhodes estis unuigi ĉiujn teritoriojn, kie eŭropanoj hegemoniis en la areo de ([[Suda Afriko]]) por unuigi ilin al la granda [[koloniismo|kolonia zono]] el [[Egipto]] al [[Sud-Afriko]]. En [[1895]] Cecil Rhodes instigis britan insurekcion de ''uitlanderoj'' en Transvalo kaj sendis armeeton (800 homoj) sub la gvido de sia amanto Leander S. Jameson; Kruger reagis kaj per armeo de 7000 homoj venkis kaj arestis Jameson, sendis lin al Britio, kie li estis enprizonigita, dum Cecil Rhodes finis sian karieron. Tamen Jameson revenos al Sudafriko, enposteniĝos, vidos la buran malvenkon kaj eĉ iĝos ministro. Dume la buroj plifortigis sian pozicion en Eŭropo kaj Kruger estis reelektita la kvaran fojon en [[1898]]. Kiam en [[1899]] la britoj finfine venkis en [[Sudano]], ili dediĉis sin al konstraŭstaro kontraŭ la buroj en Sud-Afriko; Kruger sentis sin sekura, sed la buroj el Kaburbo ne helpis tiam la burajn ŝtatojn. Komence de oktobro pro bura konfisko de brita trajno ŝarĝita el oro komenciĝis la milito, tiom dezirata de britoj.<ref>Carlo A. Caranci, “Los blancos se matan en el África negra”, ''La aventura de la historia'', Madrido, marto, 2000. Por la tuta artikolo paĝoj 30-39. Por tiuj lastaj informoj paĝo 33.</ref> Ambaŭ flankoj fidis je propra venko.
 
==== Unua milito ====
Linio 355:
| {{legendo|#d0d0d0|neniu reganta}}
|}]]
Estas dek unu oficialaj '''lingvoj en Sud-Afriko''': nome la [[zulua]], la [[kosa]], la [[afrikansa]], la [[angla]], la [[peda]], la [[cvana]], la [[sota]], la [[conga]], la [[svazia]], la [[venda]] kaj la suda ndebela. Plurlingveco estas komuna en [[Sud-Afriko]]. La plej parolataj gepatraj lingvoj estas la zulua (22,7%), la kosa (16%), la afrikansa (13,5%), la angla (9,6%) kaj la peda (9,1%).
 
Antaŭ la fino de la [[apartismo]], Sud-Afriko havis nur eŭropajn oficialajn lingvojn: nome la anglan kaj la [[nederlanda]]n ĝis 1961 (sed la nederlanda oficiale inkluzivis la afrikansan ekde 1925, kvankam lingvoscience ili ne jam estis la sama lingvo); la anglan, la afrikansan kaj la nederlandan ĝis 1984; kaj la anglan kaj la afrikansan ĝis 1994. La [[ANC]] agnoskis la aliajn lingvojn, kiuj inkluzivas la plej uzatajn gepatrajn lingvojn (la zuluan kaj la kosan).
Linio 372:
En [[1962]] fondiĝis Landa Asocio, kiu aliĝis al [[UEA]] en [[1969]]. En [[2013]] [[ILEI]] aprobis membriĝon de sekcio de Sud-Afriko okaze de la 46a ILEI-Konferenco en [[Herzberg]], [[Germanio]].
 
Fama esperantlingva poeto estas [[Edwin de Kock]]. Li migris al [[Usono]]. En sia libro ''Sub Fremdaj Ĉieloj'' (Flandra Esperanto-Ligo, 2007) li verkis je p. &nbsp;131-154 pri ''100 jaroj da Esperanto en Sud-Afriko''.
 
== Notoj ==
{{referencoj}}
<references/>
 
== Vidu ankaŭ ==