Vegetarismo: Malsamoj inter versioj

'''Vegetarismo''' estas maniero de homa nutrado dum kiu estas evitata manĝado de ĉiuj specoj de [[viando]] ([[Mamuloj|mamulaĵoj]], [[Fiŝoj|fiŝaĵoj]], [[Birdoj|birdaĵoj]] kaj ankaŭ viando de ĉiuj aliaj bestoj), ŝmalco, gelateno kaj simile. Pli precize, vegetaranoj ne manĝas buĉproduktojn, do manĝaĵojn pro kiuj devis besto morti. La plejmulto de vegetaranoj tamen manĝas aliajn produktojn de bestoj, ekzemple [[ovo]]jn, [[lakto]]produktojn aŭ [[mielo]]n. Nur [[veganismo]], specifa formo de vegetarismo, rifuzas konsumi bestoproduktojn ĝenerale.

 

* ''krud-vegetarano:'' vegetarano kiu ne kuiras manĝaĵojn

* ''frukt-vegetarano:'' vegetarano kiu manĝas nur fruktojn, iujn legomojn, eble semojn

* ''fiŝ-vegetarano'' (homo kiu ne manĝas landbestaĵojn sed manĝas marbestaĵojn); ''duonvegetarano ([[fleksitarismo|fleksitarano]])'', ktp.: ofte tia homo nomas sin vegetarano, sed fakte tio estas erara. La ĉefa bazo de vegetarismo ja estas ne manĝi ion ajn mortan bestaĵon. Krome neniu vegetarana asocio akceptas tiajn formojn kiel vegetaraj.

 

 

* '''[[Sano]]''': Laŭ certaj vegetaranoj kaj multaj sciencaj esploroj<ref>Multaj statistikoj kaj studoj indikas ke vegetara dieto malpliigas riskojn disvolvi kor- kaj sango-cirkuladajn malsanojn, iujn kancerojn, ostoporozon, astmon, artriton, diabeton kaj trodikecon. Referenco: https://fr.wikipedia.org/wiki/V%C3%A9g%C3%A9tarisme#Sant.C3.A9_humaine</ref> certaj manĝaĵoj, ekz-e tiuj kun multe da animalaj grasaĵoj, estas malbonaj por kelkaj malsanoj kiuj rilatas al [[hepato]], [[koro]], sango-cirkulado, ktp. Tiuteme ofte estas opiniate, ke vegetarismo malbonefikas al sano, ĉar komunkrede homa korpo bezonas ĉiamanĝecan dieton. Laŭ iuj sciencaj studoj, vegetaranoj havas pli bonan sanon ol aliaj personoj, ekzemple la [[ŝerpo]]j de Himalajo, aŭ [[hunzaoj]] de [[Karakorum]]. Sed estas disputate, ĉu tio eble estas efiko de aliaj faktoroj ol la manĝaĵoj.

* '''Produkta efikeco''' kaj [[triamondismo]]: La produktado de manĝaĵoj el bestoj ofte malŝparas grundon, la kvanto de vegetaĵaj [[proteino]]j bezonataj por "produkti" bestajn proteinaĵojn ege kaj multoble superas la rezultontan, do okazas vasta malŝparo. Vidu cetere al ekologio: ĉar ĝi ankaŭ akcelas detruon de [[pluvarbaro]]j pro grandskala produktado de [[sojo]] ofte [[Genetike modifita organismo|genetike modifitaj organismoj]] (aŭ [[GMO]]).

* '''[[Moralo]]''', aŭ '''[[religio]]''': Multaj personoj kredas, ke oni ne rajtas mortigi bestojn por ekhavi manĝaĵon (Tamen multaj vegeteranoj manĝas laktaĵojn, kies fabrikado baziĝas sur buĉado de idoj de la melkitaj brutoj). Multaj personoj bojkotcele iĝas vegeteranoj, ĉar ili opinias ke en modernaj fabrikaj farmoj de [[intensa agrikulturo]] oni kruelege suferigas bestojn. Sed tiel ili samtempe bojkotas la alitipajn farmojn, kie oni ne celas kruele suferigi bestojn.

* [[Ellen G. White]] (1827–1915)

* [[Lev Tolstoj]] (1828–1910)

* [[Elizeo Rekluzo]] (1830–1905)

* [[Anna Kingsford]] (1846–1888)