Virino: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Woman.svg|eta|150px|dekstra|Virina anatomio laŭ la desegno de [[Pioneer 11]], la sondo sendita [[Kosmo|kosmen]] por montri al eventualaj [[eksterterulo]]j pruvon de [[homo|homa]] ekzisto]]
'''Virino''' (rare ankaŭ '''femino'''<ref>[http://vortaro.net/#femino vortaro.net - femino]</ref>) estas [[plenkreskulo|plenkreskintaplenkreska]] [[homo]] de la [[ina sekso]], kontraste al [[viro]] (laŭ sekso, vidu artikolon [[Vira sekso]]) kaj al [[knabino]] (laŭ aĝo). La vorto ''virino'' estas uzata por distingi la [[biologio|biologian]] [[sekso]]n, la [[kulturo|kulturan]] aŭ [[socio|socian]] rolon aŭ ĉiujn el ili.
 
La virinoj povas naski [[infano]]jn kaj vivteni ilin dum la unua periodo post la naskiĝo per sia [[lakto]].
Linio 37:
La malpliigo de la [[mortindico]] estas karaktero de la nomita [[demografia transiro]] same kiel forta malpliigo de la naskindico estas karaktero de la [[dua demografia transiro]] kune kun sociologiaj ŝanĝoj kiuj ĉefe tuŝas la tradician rolon de virinoj.<ref name=BorjaDomingo>[http://apuntesdedemografia.wordpress.com/2011/08/26/la-segunda-transicion-demografica-en-van-de-kaa-y-lestahege/#more-3405 La Segunda Transición Demográfica en Van de Kaa y Lestahege, sintezo de Borja Domingo Fernández, en Apuntes de demografía, de Julio Pérez Díaz, konsultita la 27an de aŭgusto de 2011]</ref><ref>[http://www.ipss.go.jp/webj-ad/WebJournal.files/Population/2003_4/Kaa.pdf Van de Kaa, D. J. (2002). The Idea of a Second Demographic Transition in Industrialized Countries. Prezentita ĉe la Sixth Welfare Policy Seminar of the National Institute of Population and Social Security, Tokio, Japanio, 29a de Januaro 2002.]</ref>
 
[[Dosiero:Baby Mother Grandmother and Great Grandmother.jpg|200px|maldekstre|thumb|'''Kvar generacioj''', la [[filo]] sur brakoj de liasia [[patrino]], la [[avino]] kaj la [[praavino]] tra patrina linio. La [[Seksa reproduktado|homa]] kaj socia reproduktado estis garantiita de la [[virino]]. Tamen, la reprodukta laboro -la reproduktado kaj la zorgado kaj flegado necesaj por la survivado de la idaro - tradicie estas nek agnoskita nek pagita. La virina laboro iĝis tradicie elproprigita ĉar oni situis ŝin, historie, en malsupra socia loko de submeto igante ŝin simpla ''fabriko de laborforto''. La [[reprodukta revolucio]] - nome malpliigo de la reprodukta laboro per malpliigo de la nombro de filoj - de la lastaj jardekoj estas modifante la tradician socian rolon de la virino.<ref>[http://books.google.es/books?hl=es&lr=&id=1hhUMI2Qck0C&oi=fnd&pg=PR11&dq=picchio&ots=VJ7HQgmxFR&sig=FSfsqpXlJvRXpYkpW_hWI4m_Z0M Antonella Picchio, ''Social Reproduction: The Political Economy of the Labour Market''], Cambrigde University Press, 1992, ISBN, 0-521-41872-0, pág. 8 y ss.</ref>]]
La antaŭeniro kaj disvastigo de la [[kontraŭkoncipilo]]j kun la malpliigo de la socia premo super la virino por elteni la loĝantaron - kiam oni atingas altan survivadon de la loĝantaroj - permesas ke oni produktas tion kion kelkaj aŭtoroj kiaj [[John MacInnes]] kaj [[Julio Pérez Díaz]] nomigas kiel [[reprodukta revolucio]]. La reprodukta energispezo malpliiĝas, la survivado de la individuoj - la malalta mortindico - permesas tiam ege malpliigi la nombron de gefiloj. En la modernaj socioj okazas alta [[reprodukta efiko]] kiu liberigas la virinon el granda parto de la laboro kiun ŝi faris tradicie kaj tio permesas ŝin aliĝi al la [[labormerkato]]<ref>[http://economia.elpais.com/economia/2014/01/10/actualidad/1389384548_180170.html El futuro tiene nombre de mujer], Alicia González, [[El País]], 12/1/2014</ref> modifiĝante tiele ege la sociaj rilatoj antaŭe establitaj kaj alvenante al konstato de gravaj ŝanĝoj: malpliigo de la [[reprodukta laboro]] (ĉefe ĉe la virino), frakaso de la [[patriarkeco]], privatigo de la seksagado kaj malpliigo de la socia kontrolo sur la [[sekseco]]; malapero de la puneblo de la [[Amoro|seksaj rilatoj]] nereproduktaj; alta kontrolo sur la reproduktado per la uzado de kontraŭkoncipiloj kaj intergeneracia apogo tre ampleksa al filoj kaj nepoj, plifortigo de la profundaj familiaj ligoj; pliigo de la jaroj vivitaj aŭ matureco de homamasoj; plicentrigo de la familio, plifortigo de la ligoj kaj pligravigo de tiu.<ref>[''[http://digital.csic.es/bitstream/10261/13414/1/SociolReview2009.pdf The reproductive revolution]'', John MacInnes kaj Julio Pérez Díaz, Sociological Review, 57, 2009 paĝoj 262-284.[http://digital.csic.es/handle/10261/13414 Digital.CSIC: The reproductive revolution]</ref><ref>Bryant Robey, Shea O. Rustein y Leo Morris, ''The fertility decline in developing countries'', en Scientific American, 269 (6), decembro de 1993, paĝo 60</ref>