Johanna Spyri: Malsamoj inter versioj

Johanna Spyri<ref>[https://www.hs-augsburg.de/~harsch/germanica/Chronologie/19Jh/Spyri/spy_intr.html Biografio de Johanna Spyri en la retejo de Biblioteca Augustana, konsultita 2016-01-30]</ref><ref>[https://de.wikipedia.org/wiki/Johanna_Spyri Partoj de tiu-ĉi teksto baziĝas sur traduko de la teksto el la germanlingva vikipedio. Konsultu ties artikolhistorion.]</ref><ref>[http://www.fembio.org/biographie.php/frau/biographie/johanna-spyri/ Biografio de Johanna Spyri en la retejo Febbio, konsultita 2016-01-30]</ref> estis la kvara de ses infanoj de la kuracisto Johann Jakob Heusser kaj de la poetino Meta Heusser-Schweizer. Ŝia pli aĝa frato Jakob Christian Heusser estis geologo kaj mineralogo. Ŝi pasis sian junecon en Hirzel, vilaĝo sur pasejo de Zimmerberg super la [[Lago de Zuriko]] en [[Kantono Zuriko]]. En la aĝo de dekvindek kvin jaroj ŝi transloĝiĝis al sia onklino al Zuriko, kie ŝi vizitis la lernejon. En somero 1944 ŝi por du jaroj Irisiris al internulejo en [[Yverdon]], por lerni la francan lingvon. Jaron poste ŝi revenis kaj vivis ĝis la aĝo de 25 en Hirzel. Ŝi instruis siajn pli junajn gefratojn kaj helpis al la patrino kun la dommastrumado.

En la jaro 1851 ŝi fianĉiĝis al la zurika juristo kaj redaktisto Bernhard SpyiriSpyri (1821–1884), kiu apartenis al la proksima amikaro de [[Richard Wagner]] en Zuriko. La geedziĝo okazis la 9-an de septembro 1852 en la preĝejo Wollishofen. La unua loĝejo de la paro troviĝis ĉe Stadelhoferstrato 22 en la tiel nomita "Kleiner Baumwollenhof".

La geedza vivo de la familio Spyri estis ne vere feliĉa. Johanna Spyri abomenis la dommastruman laboron kaj ŝia edzo, Bernhard Spyri, multe laboris kaj ofte forestis. Stabilecon donis al Johanna Spyri en tiu tempo ŝia intmaintima amikeco kun Betsy Meyer, la fratino de [[Conrad Ferdinand Meyer]].<ref>[https://www.hs-augsburg.de/~harsch/germanica/Chronologie/19Jh/Spyri/spy_brief.html Letero de Johanna Spyri al Betsy Meyer, Retejo de la Biblioteca Augustana, konsultita 2016-01-30]</ref> Tiun rilaton priskribas imprese la vortoj en unu el la leteroj de Johanna Spyri, kiu tekstas: "Liebe Betsy, findest Du wohl Zeit, mir einige Worte zu sagen? Ich harre mit Sehnsucht darauf; laß mich nicht zu lange allein ohne Dich, Du weißt die Lücke die Du mir machst." (Kara Betsy, ĉu vi eventuale trovas tempon, diri al mi kelkajn vortojn? Mi atendadis kun sopiro al tio; ne lasu min tro longe sole sen vi, vi konas la truonbreĉon, kion vi tiel en mi faras.)

La patrino de Johanna Spyri estis parenca kun la [[Bremen|bremena]] civitano Johann Wichelhausen, krome tra sia edzo ŝi havis amikan rilaton kun la bremena jurstiojuristo Hans Heinrich Spöndlin (1812–1872) kaj la pastoro de la preĝejo de nia sinjorino, Cornelius Rudolph Vietor (1814–1897). Tiu lasta kuraĝigis kiel unua Johanna Spyrin al skribado. Ŝi vizitadis lin en Bremen, kaj Cornelius Vietor ofte restadis en Zuriko kaj donis siajn filinojn dum unu jaro al la gardado de familio Spyri.

Johanna Spyri en sia verko luktas por la rajtoj de virinoj kaj infanoj kaj kritike observas la socian situacion de Svislando dum la industriiĝo en la 19-a jarcento. Johanna Spyri tamen no predikas la retiriĝon al la bela Alpopaŝtejo, kiel oni kelkfoje pere de la merkatigo de la Heidi-mito volas kredigi la publikon. Tion eble faras la Alponĉjo, kiu retiriĝas al la Alpopaŝtejo en maniero kiel la modernaj junuloj ek de la 1960-aj jaro, kiel rimarkigas Jud en sia svisa literaturhistorio.<ref>[http://literatur.geschichte-schweiz.ch/johanna-spyri-heidi.html Schweizerische Literaturgeschichte, Johanna Spyri, Retejo de Markus Jud, Lucerno, konsultita 2016-01-30]</ref>, dume Heidi ja igas la Alponĉjon reveni al la homoj en la vilaĝeto Doerfli kaj reintegriĝi al la socosocio. Johanna Spyri certe meritas esti nomita kune kun la du aliaj gravaj svisaj verkistoj kaj pedagogoj [[Jean-Jacques Rousseau]] kaj [[Johann Heinrich Pestalozzi]], sed fakte ŝi devus esti menciita kiel la plej grava el la tri.

Grandan influon precipe la romanaromano de Heidi havis en Japanio, sed Heidi en Japanio ofte estas reduktita al naiva bildo de belaj montoj, simpla kampara vivo kaj natureco. La bildo de Heidi, kiel ĝi disvastiĝis en Japanio vaste influis la idearon, kiun japanoj kutime havas pri Svislando. En Japanio aperis ĝis nun 123 diversaj eldonoj de Heidi de 72 malsamaj tradukistoj, 28 bildlibroj kaj 21 [[mangao]]j.<ref>Heidi in Japan (Heidi en Japanio) en [https://de.wikipedia.org/wiki/Heidi_in_Japan germanlingva Vikipedio]</ref> Aparte rimarkinda estas, ke la unua kompleteldono de la verkaro de Johanna Spyri aperis 1962 en japana lingvo.

*''Im Rhonetal"'' (1880 - En Rodanvalo)

Spite al la granda signifo de Johanna Spyri eĉ en la [[Svisa AntalogioAntologio]] ŝi entute ne estis menciita. Daŭris ĝis la 21-a jarcento, ke finfine tiu manko estis konstatita kaj komencita traduko de Heidi.