Butros Butros-Gali: Malsamoj inter versioj

'''Boutros Boutros-Ghali''' aŭ en Esperanto [[Butros Butros-Gali]] ([[Araba lingvo|araba]]: بطرس بطرس غالي, [[Kopta lingvo|kopta]]: Ⲃⲟⲩⲧⲣⲟⲥ Ⲃⲟⲩⲧⲣⲟⲥ Ⲅⲁⲗⲏ) (naskita la 14an de novembro [[1922]], mortis {{mortodato|2016|2|16}}) estis [[Egiptio|egipta]] [[diplomato]] kiu estis la sesa [[Ĝenerala Sekretario de la Unuiĝintaj Nacioj|Ĝenerala Sekretario]] de la [[Unuiĝintaj Nacioj]] (UN) de Januaro [[1992]] al Januaro [[1997]], precize en epoko kiam okazis malfacilaj momentoj en diversaj mondoregionoj, kiaj la [[disfalo de Sovetunio]], la [[militoj en Jogoslavio]] kaj la [[genocido de Ruando]].<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref>

BoutrosButros BoutrosButros-GhaliGali naskiĝis en [[Kairo]] en familio de [[Kopto|kopta eklezio]] (''BoutrosButros'' estas ''Petro'' en la araba). Lia avo [[BoutrosButros GhaliGali]] estis diversfoje ministro kaj fine [[Ĉefministro de Egiptio]] de [[1908]] ĝis li estis mortigita en 1910.<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref>

Butros-Gali diplomiĝis ĉe [[Kairo Universitato]] en 1946, kiel [[Doktoro]] pri [[internacia juro]] en la [[Universitato de Parizo]], diplomito en [[internaciaj rilatoj]] de [[Politika scienco]] en 1949, kaj [[Jurdoktoro]] en la [[Thomas M. Cooley Fakultato pri juro]] en 1979. En la sama jaro, li fariĝis Profesoro de Internacia Juro kaj Internaciaj Rilatoj ĉe Kairo Universitato kaj daŭris en tiu profesio ĝis [[1999]]. Li fariĝis Prezidanto de la [[Centro pri Politikaj kaj Strategiaj Studoj]] en [[1975]] kaj Prezidanto de la [[Afrika Socio pri Politikaj Studoj]] en [[1980]]. Li estis [[Programo Fulbright|Esplora Sciencisto de Fulbright]] ĉe la [[Universitato Columbia]] de [[1954]] al [[1955]], Direktoro de la Centro pri Esploro(j) de la [[Akademio pri Internacia Juro de Hago]]<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref> de [[1963]] al [[1964]], kaj Invitita Profesoro ĉe la Fakultato pri Juro en la Universitato de Parizo de 1967 al 1968. Li estas ankaŭ la Honora Rektoro de la Instituto de Pacstudoj (Institute of Peace Studies), filio de la Kyunghee Universitato en Seulo.

Li estis delonge proksime asociiĝita kun la estraro en Egiptio. Lia politika kariero evoluis dum la [[Prezidento de Egiptio|prezidanteco]] de [[Anwar al-Sadat]]. Li estis membro de la Centra Komitato de la Araba Socialisma Unio de [[1974]] al [[1977]]. En Egiptio li estis [[Ministro por Eksterlandaj Aferoj de Egiptio|Ministro por Eksterlandaj Aferoj]] de 1977 ĝis la komenco de 1991. Tiam, li fariĝis Vic-ministro pri Eksterlandaj Aferoj dum kelkaj monatoj antaŭ iri al la UN. Kiel Ministro por Eksterlandaj Aferoj, li partoprenis de la (polemikaj inter araboj) pacakordoj inter Prezidanto Sadat kaj [[Ĉefministro de Israelo|israela ĉefministro]] [[Menachem Begin]]. Sadat estis murditaj kaŭze de tiuj pacakordoj dum Butros-Gali sekvis en posteno unu plian jardekon sub la nova prezidento [[Hosni Mubarak]].<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref>

Laŭ esplora ĵurnalistino [[Linda Melvern]], BoutrosButros-GhaliGali aprobis sekretan armilan vendon de $26 milionojn al la registaro de [[Ruando]] en 1990, dum li estis Egiptia Ministro por Eksterlandaj Aferoj. La armiloarmiloj estis kolektitaj de la [[Hutuoj|hutua]] reĝimo kiel parto de la tre konata, longe-daŭra preparado por la la posta [[Ruanda Genocido|genocido]]. Li estis jam la Ĝenerala Sekretario de UN kiam la amas-mortigoj okazis 4 jarojjarojn post la vendado.

Elektita kiel Ĝenerala Sekretario, la plej grava posteno de la Unuiĝintaj Nacioj, en 1991, la Mandato de BoutrosButros-GhaliGali estis revolucia (li estis post [[Javier Pérez de Cuéllar]] la unua afrika kaj la unua araba en tiu posteno)<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref> kaj daŭras polemika. En 1992, li proponis ''[[Pacagendo]]n (Tagordo por la Paco)''-n, sugesto por kiel UN povus respondi al perfortaj konfliktoj. Tamen, li estis kritikita pro la malsukceso de UN dum la [[Ruanda Genocido]] en 1994, kiu oficiale mortigis 1 milionon da homoj, kaj pro tio ke li ne sukcesis gajni apogon ene de la UN mem por interveni en la [[AngolaSomalia interna milito]]. Unu el la plej malfacilaj taskoj dum lia Sekretariado estis la krizo de la [[Jugoslavaj militoj]] post la desintegro de [[Jugoslavio]]. Lia reputacio suferis pro la grandaj polemikoj rilate al la efikeco de la UN kaj la rolo de [[Usono]] en la UN. Laŭ liaj malŝatantoj, speciale la [[usona ministro pri eksteraj rilatoj]] [[Warren Christopher]] kaj la usona ambasadoro de UN [[Madeleine Albright]], li simbolis la senmovecosenmovecon de UN fronte al humanitaraj krizoj.

En 1996, dek anoj de la [[Sekureca Konsilio de la Unuiĝintaj Nacioj|Sekureca Konsilio]], gviditaj de afrikaj membroj Egiptio, [[Gvineo]] kaj [[Bocvano]], verkis rezolucion subtenante BoutrosButros-GhaliGali por dua kvinjara sekretariiĝo, ĝis la jaro 2001. Tamen, Usono vetois duan mandaton por BoutrosButros-GhaliGali. Krom Usono, ankaŭ [[Britio]], [[Pollando]], [[Sud-Koreio]], kaj [[Italio]] ne apogis la rezolucion, kvankam la kvar landoj voĉdonis favore al BoutrosButros-GhaliGali post kiam Usono jam estis deklarita ĝian intencon vetoi. Kvankam li ne estas lia unua vetoita ([[Ĉinio]] vetois la trian mandaton de [[Kurt Waldheim]] en 1981), BoutrosButros-GhaliGali estis la sola Ĝenerala Sekretario de UN kiu ne estis elektita al dua mantadomandato. Li estis anstataŭigita de [[Kofi Annan]].<ref>Ricard González, [[El País]], [[Madrido]], 17a de Februaro 2016. Paĝo 43.</ref>

"Albright, mi kaj aliaj (Michael Sheehan, Jamie Rubin) havis pakton en 1996 por elirigi BoutrosButros-GhaliGali(n) kiel Ĝenerala Sekretario de la Unuiĝintaj Nacioj, sekreta plano, kiun ni nomis Operacio Orient Express, nomata tiel pro tio ke ni esperis apogon de multaj nacioj en UN. Fine, Usono devis fari ĉion sole (kun ĝia vetoo) kaj Sheehan kaj mi devis halti la Prezidenton cedi al la premo de mondaj gvidantoj por pligrandigi la mandaton de BoutrosButros-GhaliGali, ofte kuranta al la Oficejo de la usona prezidento kiam ni estis atentigitaj ke ia ŝtatestro estis telefonante al la Prezidento. Fine, Clinton estis impresita ke ni sukcesis ne nur en la eliro de Boutros-Ghali sed ankaŭ en la elekto de Kofi Annan por anstataŭigi lin. (Clinton diris al Sheehan kaj mi, 'Donu al mi korvon, mi devas ''manĝi korvon'', ĉar mi diris al vi ke vi neniam sukcesus.')

"La diskutoj pri la rolo de U.N. antaŭsignis la usonan persistemon unu jaron poste kontraŭ la lukto de BoutrosButros-GhaliGali por dua mandato kiel Ĝenerala Sekretario. Pli ol iu ajn alia kialo, estis lia agado en [[Bosnio]] kio igis nin senti ke li ne meritis duan mandaton - same kiel estis la forto de [[Kofi Annan]] dum la bombado en aŭgustoAŭgusto kio farigis lin (Annan) la plej ŝatata de multaj usonanaj respondeculoj. Kvankam la Usonausona kampanjo kontraŭ BoutrosButros-GhaliGali, en kiu ĉiuj niaj kernaj alianculoj kontraŭis nin, estis long-daŭra kaj malfacila - speciale al [[Madeleine Albright|Albright]], kiu portis pezan kaj maljustan kritikon por ŝia rolo - la decido estis ĝusta, kaj plejeble ĝi savis la usonan rolon en la Unuiĝintaj Nacioj." ([[Richard Holbrook]], ''Al Fin Milito'' , p. 202)

De 1997 al 2002 BoutrosButros-GhaliGali estis Ĝenerala Sekretario de [[Franclingvio|La Francophonie]], organizo de [[franca lingvo|franc-lingvaj]] landoj. De 2003 al 2006, li servis kiel Prezidanto de la [[South Centre (Think Tank)|La Suda Centro (Esplorinstituto)]], interregistara esplororganizo de evoluantaj landoj. NunePoste li estasestis Prezidanto de la Administracia Konsilio Curatorium (''Curatorium Administrative Council'') ĉe la [[Haga Akademio pri Internacia Juro]]. En 2003, BoutrosButros-GhaliGali estis nomita kiel Direktoro de la Egiptia Nacia Konsilio pri Homaj Rajtoj, posteno, kiun li ankoraŭposte tenadastenadis.

Ekde aprilo 2007, BoutrosButros-GhaliGali apogis la [[Parlamenta Asembleo ĉe la Unuiĝintaj Nacioj|Kampanjon por Parlamenta Asembleo ĉe la Unuiĝintaj Nacioj]] kaj estis unu el la unuaj subskribintoj de la Kampanjo. En [http://www.unpacampaign.org/documents/en/BBG200705.pdf mesaĝo] al la Kampanjo, li emfazis la neceson starigi demokratian partoprenon de civitanoj ĉe tutmonda nivelo.

BoutrosButros-GhaliGali aperis en la dokumentara filmo, "[[Back Door Channels: The Price of Peace]]." En siaj intervjuoj kun la Direktoro [[Harry Hunkele]], Boutros-Ghali priskribis sian rolon kaj tiun de ekz-Prezidento egiptia Anwar Sadat en fari pacakordon inter Egiptio kaj Israelo en marto 1979. (http://tvfestival.net/Pressreleaseuk.pdf)

BoutrosButros-GhaliGali estis intervjuita de la televid-programo de [[Ali G]]. (http://www.youtube.com/watch?v=aV3ncKB8a4s)

BoutrosButros-GhaliGali inspiris komikan lingvaĵon en la komedio de BBC [[The Fast Show]]. Precize, la parodio pri hispana ŝtata televido, Kanalo 9. La komediaĵo ĉiam finis kun la roluloj dirante "BoutrosButros BoutrosButros-GhaliGali" anstataŭ "Ĝis" (http://www.bbc.co.uk/comedy/fastshow/characters/chanel9.shtml)

En la fama usona televid-komedio "Seinfeld", la ĉefa rolulo Jerry Seinfeld ofte uzis la nomon "BoutrosButros BoutrosButros-GhaliGali" kiel ekkrio, speciale rilate al belegaj virinoj.

Kiel Ĝenerala Sekretario, BoutrosButros-GhaliGali verkis ''An Agenda for Peace'' (Tagordo por la Paco).

BoutrosButros-GhaliGali publikis du memoraĵ-librojn: