Itala Renesanco: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 7:
==Disvolviĝo==
Kvankam nuntempe la Itala Renesanco eble estas plej bone konata pro la [[pentrarto]] kaj la [[arkitekturo]], tiu periodo fakte atingis ĉefajn rezultojn en [[literaturo]], [[Renesanca muziko|muziko]], [[filozofio]], kaj aliaj artoj, same kiel en [[scienco]]. Italio iĝis la agnoskita eŭropa ĉefa lando en ĉiuj tiaj areoj ĉirkaŭ la malfrua 15a jarcento, kaj je variaj gradoj retenis tiun hegemonion ĝis ĉirkaŭ 1600. Tio okazis spite turbulan kaj ĝenerale katastrofa periodo en la itala politiko, laŭ kies fluo plej el Italio estis submetita fare de la ĉefaj eŭropaj potencoj, nome fare de francoj, germanoj kaj hispanoj. La Eŭropa Renesanco ekis en [[Toskanio]] (Centra [[Italio]]), kaj centriĝis en urboj kiaj [[Florenco]] kaj samregionaj.<ref>Burke, P., ''The European Renaissance: Centre and Peripheries'' (1998)</ref> Ĝi poste etendis al [[Venecio]], kie la restaĵoj de [[antikva Grekio|antikvgreka kulturo]] estis alportitaj, provizante al [[humanismo|humanistaj]] fakuloj per novaj tekstoj. La Renesanco poste havis gravan efikon sur [[Romo]], kiu estis ornamita per kelkaj strukturoj en la nova modo ''all'antico'' (antikveca), poste ege rekonstruita per la povego de humanistaj 16a-jarcentaj [[papo]]j. La Itala Renesanco pintis en la mezo de la 16a jarcento kiam invadoj fare de eksterlandanoj metis la tutan regionon en la tumulto de la [[Italaj Militoj (16a jarcento)|Italaj Militoj]]. Tamen, la ideoj kaj idealoj de la Renesanco daŭris kaj etendis al la resto de Eŭropo, komencante la aperon de la [[Norda Renesanco]], kaj de la [[Angla Renesanco]].
{{redaktata}}▼
La Itala Renesanco estas plej bone konata pro siaj kulturaj atingoj. Historio de renesanca [[literaturo]] kutime ekas per [[Petrarko]] (best known for the elegantly polished vernacular [[sonnet]] sequence of the ''[[Canzoniere]]'' and for the craze for [[book collecting]] that he initiated) and his friend and contemporary [[Boccaccio]] (author of the ''[[Decameron]]''). Famous vernacular poets of the 15th century include the renaissance epic authors [[Luigi Pulci]] (author of ''[[Morgante]]''), [[Matteo Maria Boiardo]] (''[[Orlando Innamorato]]''), and [[Ludovico Ariosto]] (''[[Orlando Furioso]]''). 15th century writers such as the poet [[Poliziano]] and the Platonist philosopher [[Marsilio Ficino]] made extensive translations from both Latin and Greek. In the early 16th century, [[Baldassare Castiglione|Castiglione]] (''[[The Book of the Courtier]]'') laid out his vision of the ideal gentleman and lady, while [[Niccolò Machiavelli|Machiavelli]] cast a jaundiced eye on "''la verità effettuale della cosa''"—the actual truth of things—in ''[[The Prince]]'', composed, in humanistic style, chiefly of parallel ancient and modern examples of [[Virtù]]. [[Italian Renaissance painting]] exercised a dominant influence on subsequent European painting (see [[Western painting]]) for centuries afterwards, with artists such as [[Giotto di Bondone]], [[Masaccio]], [[Fra Angelico]], [[Piero della Francesca]], [[Domenico Ghirlandaio]], [[Perugino]], [[Michelangelo]], [[Raphael]], [[Botticelli]], [[Leonardo da Vinci]], and [[Titian]]. ▼
▲La Itala Renesanco estas plej bone konata pro siaj kulturaj atingoj. Historio de renesanca [[literaturo]] kutime ekas per [[Petrarko]] (
▲{{redaktata}}
The same is true for [[Renaissance architecture|architecture]], as practiced by [[Filippo Brunelleschi|Brunelleschi]], [[Leon Battista Alberti]], [[Andrea Palladio]], and [[Bramante]]. Their works include [[Florence Cathedral]], [[St. Peter's Basilica]] in Rome, and the [[Tempio Malatestiano]] in Rimini (to name only a few, not to mention many splendid private residences: see [[Renaissance architecture]]). Finally, the Aldine Press, founded by the printer [[Aldo Manuzio]], active in Venice, developed [[Italic type]] and the small, relatively portable and inexpensive printed book that could be carried in one's pocket, as well as being the first to publish editions of books in Ancient Greek. Yet cultural contributions notwithstanding, some present-day historians also see the era as one of the beginning of economic regression for Italy (there were some economic downturns due to the opening up of the Atlantic trade routes and repeated foreign invasions and interference by both France and the Spanish Empire).
Linio 24:
<references/>
==
* Baron, Hans. ''The Crisis of the Early Italian Renaissance: Civic Humanism and Republican Liberty in an Age of Classicism and Tyranny''. Princeton: Princeton University Press, 1966.
* [[Jacob Burckhardt|Burckhardt, Jacob]] (1878), ''The Civilization of the Renaissance in Italy'', trad. S.G.C Middlemore [http://www.worldwideschool.org/library/books/hst/european/TheCivilizationoftheRenaissanceinItaly/toc.html]
| |||