Kiel registrite je 23:49, 27 dec. 2015 redakti Michipedian (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 5 178 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 07:03, 8 mar. 2016 redakti malfari Castelobranco (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj, Grupano imuna de IP-forbaro 6 745 redaktoj e +formatado de ŝablonoj per AWB Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 10: \|Loko de morto = [[Lazio]], [[Italio]] }} '''Tomaso de Akvino''' aŭ '''Tomaso la Akvinano''' (latine: ''Aquinas''; n.naskiĝis ĉ.la {{daton\|28\|januaro\|1225}} en la kastelo de [[Roccasecca]] apud [[Akvino]];, ~~mortinta~~mortis la {{daton\|7\|marto\|1274}} en [[Fossanova]]), la "Anĝela Doktoro", estas unu el la ĉefaj [[filozofio\|filozofoj]] kaj [[teologio\|teologoj]] de la [[Okcidento]], la fondinto de [[Tomismo]] aŭ okcidenta [[skolastikismo]]. Li penis unuigi [[fido kaj racio\|fidon kaj racion]], [[scienco]]n kaj [[religio]]n. En lia epoko kaj lando, scienco estis la filozofio de [[Aristotelo]] kaj religio estis [[kristanismo]], precipe [[katolikismo]]. Li priskribis sian unuigitan sistemon en sia majstra verko, ''[[Sumo Teologia]]'', en kiu li klarigas kristanismon laŭ la filozofiaj ideoj de Aristotelo. Kiel [[Aŭgusteno]] kombinis [[Platono]]n kun la [[Biblio]], tiel same Tomaso kombinis Aristotelon kun ĝi. La uzo de antikvaj libroj (anstataŭ iaspeca scienco) kiel fonto de vero estis tre tipa por lia epoko. Linio 40: == Verko == {{Ĉefartikolo\|Filozofia doktrino de Tomaso de Akvino}} [[Dosiero:Tommaso - Super libros de generatione et corruptione - 4733257 00007.tif\|~~thumb~~eta\|''Super libros de generatione et corruptione'']] La ĉefa verko de Tomaso estas ''Summa Theologica'', kiu klarigas kristanismon laŭ la filozofio de Aristotelo. Firme kredante, ke racio kaj fido ne povas kontraŭdiri unu la alian, li povis konstrui, je la surprizo de multaj, sintezon de kristanismo kaj Aristotelo. La sintezo estas konata kiel tomasismo, kiu regnas kiel la ĉefa filozofio de la Okcidento ĝis la [[17-a jarcento]] kaj de katolikismo ĝis eĉ hodiaŭ. Linio 58: Sed tio ne necesigas la nepruveblecon de kristanismo: kiel en [[matematiko]], ni ne povas pruvi antaŭsupozon, se ĝi necesigas konkludon kontraŭdirantan. Tial Tomaso, por havi sistemon tute veran kaj logikan, devis diri ke kiu ajn racia argumento kontraŭ kristanismo devas enhavi ~~eraron -- eraron~~eraron—eraron de logiko, scio aŭ kompreno. Ĉi tion li penis montri en ''Summa Theologica'' kaj ''Summa Contra Gentiles''. La naturo de homa scio: Kie Aristotelo diris, ke homa scio estas konstruita per racio sur la fundamento de faktoj kaj memevidentaj veroj, Tomaso konsentis, sed aldonis al la fundamento fidon, t.e., la malkaŝon de Dio. Post kvar jarcentoj, Kartezio kaj [[Locke]] denove reskribos la formulon de homa scio. Linio 72: Dum la [[20-a jarcento]], kiam la fendo inter scienco kaj religio fariĝis abismo, intereso pri tomasismo rekreskis. La tri plej konataj tomasistoj de la jarcento estis [[Jacques Maritain]] kaj [[Etienne Gilson]], ambaŭ el [[Francio]], kaj [[Mortimer Adler]] el [[Usono]]. Ĉe nivelo pli profunda, pli kultura, la sintezo de tomasismo ebligis la kuniĝon de scienca kaj kristana penso. Tomasismo fariĝis la eniro por (greka) scienca penso en la kristanan Okcidenton, ebliginte al la Eklezio vidi sciencon ne kiel minacon. Samtempe, kristanismo ebligis [[sciencisto]]jn kredi ke la universo estas laŭregula kaj racia, kaj tial sciebla kaj esplorebla tute per homa racio kaj sentumo. Kiel [[Stanley Jaki]] observis, moderna scienco estis mortnaskita en ĉiu ĉefa [[kulturo]] ~~-- greka~~—greka, hinda, ĉina, egipta, ~~ktp -- escepte~~ktp—escepte de la kristana Okcidento. Se Tomaso vivus nuntempe, li estus plej suprizita de ŝtonoj el la [[luno]], kiuj montras ke la ĉielo estas sama kiel la tero. Laŭ Aristotelo, la du estas tute malsamaj, la tero konstruita el la [[naturaj elementoj]] tero, akvo, aero kaj fajro, sed la ĉielo el elemento ĉiela, kvintesenco. Linio 93: === Korespondismo === {{Ĉefartikolo\|Korespondismo}} Sankta [[Tomaso de Akvino]], kiu en [[Mezepoko]] reprenis la prian [[sciteorio]]n de [[Aristotelo]], parolis pri ''[[adaequatio rei et intellectus]]'' (korespondo inter la realo kaj la intelekto), kvankam malpliigante korespondismon per la aldono «''cognitum est in cognoscente per modum cognoscentis''» («la konataĵo prezentiĝas en la konanto pere de modoj liaj propraj). (Citaĵo). “La koncepto pri la vero kiel korespondo (''adaequatio'') krom de Tomaso de Akvino estas akceptata de ĉiuj kiuj adheras al la [[realismo\|realisma]] filozofio, kaj en la versio de [[Platono]] [[Aŭgusteno de Hipono]], [[Karl Popper]], kaj en tiu de Aristotelo, Tomaso de Akvino, Tarski, aŭ al la koncepto [[fenomenismo\|fenomenisma]] ([[Immanuel Kant]] kaj B. Mondin, ''Manuale di filosofia sistematica: Cosmologia. Epistemologia'', vol. I, p. 263, Bologna, ESD.” Linio 102: == Eksteraj ligiloj == {{Projektoj\| ~~commonscat~~ q=Tomaso ~~Thomas~~de ~~Aquinas~~Akvino}} * [http://www.unav.es/filosofia/alarcon/amicis/ctopera.html La latina teksto de liaj verkoj] * [http://www.intratext.com/bti/ Bibliotheca Thomistica IntraText]: verkoj de Tomaso de Akvino Linio 111: {{ADLS\|2005\|22}} {{Bibliotekoj}} {{havenda artikolo~~\|Tomaso de Akvino~~}} {{vivtempo\|1274\|1225\|Tomaso Akvino}}

Tomaso de Akvino: Malsamoj inter versioj