Bolzano: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 30:
| mapamplekso = 300
}}
'''Bolzano-Bozen''' ([[itale]]: Bolzano {{prononco|bolCAno}} {{audio|It-Bolzano.ogg|<small>listenaŭskultu</small>}} (, [[Germana lingvo|germane]]: ''Bozen'' {{prononco|BO:cn}}; [[ladine]]: ''Balsan'' aŭ ''Bulsan''; [[latine]]: ''Bauzanum''; esperante: eblas kaj [[Bolcano]] kaj [[Boceno]]) estas la [[ĉefurbo]] de la provinco de [[Sudtirolo]] en norda [[Italio]]. Ĝi estas unu el nur kvin municipoj en Sudtirolo en kiuj la plejparto de la loĝantoj denaske parolas la italan.
 
Bolzano-Bozen estas la sidejo de la [[Libera Universitato de Bozen-Bolzano]], kie prelegoj kaj seminarioj estas okazigitaj en la angla, la germana kaj la itala.
Linio 43:
La regiono estis loĝita fare de la [[Raetio|raetiaj]] isarkaj homoj kaj en 15 a.K estis konkerita per la romianoj gviditaj de la generalo [[Nero Claudius Drusus]]. Ili konstruis setlejon nomata laŭ la generalo ''Pons Drusi'' (''ponto Druso''). La proksima vilaĝo estis nomita ''Bauzanum''.
 
Kun la fino de la romia imperio [[Bavario|bavara]] enmigrado komenciĝis kaj la unua mencio de bavara grafo kiel reganto de Bolzano-Bozen originas de la jaro 679.<ref>Askiel reportedraportita bfare de y[[Paulus Diaconus]] inen lia verkaĵo his''Historia Langobardorum'', ed.reeldonita ekzemple ĉe Georg Waitz, MGH Scriptores rerum Langobardicarum, HannoverHanovro 1878, p. 35.</ref> La areo estis loĝita fare de [[Germanoj|germanaj]] populacioj ekde tiam.
 
En 1190 Bolzano-Bozen estis levita al [[grandurbo]] fare de la episkopo Konrado de [[Trento]] kaj iĝis grava komercpunkto pro ĝia pozicio inter la du gravaj grandurboj de [[Venecio]] kaj [[Augsburg]]. Kvar fojojn jare okazis merkato kaj komercistoj venis de la sudo kaj la nordo. La komerca magistrato estis tial fondita en 1635. Ĉiu merkatsezono du italaj kaj du ĝermanaj oficistoj (nomumitaj de la alvenintaj komercistoj) laboris en tiu oficejo. La grandurbo estis kultura krucpunkto en tiu tempo kaj daŭre estas ankaŭ nuntempe.<ref>''Bozner Chronik'', Ferdinand Troyer; Bozen 1648</ref>
La grandurbo estis kultura krucpunkto en tiu tempo kaj daŭre estas ankaŭ nuntempe.<ref>''Bozner Chronik'', Ferdinand Troyer; Bozen 1648</ref>
 
Antaŭ la 1-a mondmilito Bolzano-Bozen estis parto de la [[Aŭstrio-Hungario|aŭstro-hungara]] distrikto de [[Tirolo (regiono)|Tirolo]]. Je la fino de la 1-a mondmilito la suda parto de [[Tirolo (regiono)|Tirolo]] estis aneksita fare de [[Itala reĝlando|Italio]] kaj en 1927 Bolzano iĝis ĉefurbo de la provinco [[Sudtirolo]]. Ĝis ĝia aneksado al Italio Bolzano-Bozen estis ĉefe germanlingva urbo. En 1910, 29,000 loĝantoj estis germanlingvaj kaj nur 1,300 ital-parolantaj.<ref>[http://www.comune.bolzano.it/UploadDocs/2729_Azzolini_ita.pdf City of Bolzano publication] {{it}}</ref> En la 1920-aj jaroj la provinco, kaj precipe ĝiaj urboj, estis submetita al intensa programo de italigado sub ordoj de [[Benito Mussolini]]. En la sudo de la urbo estis konstruita industria regionio kun grandaj fabrikoj precipe de peza industrio. Por la laborantoj alvenintaj de la malnovaj italaj provincoj estis konstruitaj novaj kvartaloj. Tiamaniere la [[faŝismo|faŝista]] registaro sukcesis plimultigi la itallingvan loĝantaron. <ref>[http://www.comune.bolzano.it/UploadDocs/2729_Azzolini_ita.pdf City of Bolzano publication] {{it}}</ref>
Linio 54 ⟶ 53:
== Socio ==
=== Lingva distribuo ===
Laŭ la censo (de 2011), 73.80% de la loĝantoj de la grandurbo parolas [[Itala lingvo|la italan]], 25.52% [[Germana lingvo|germanan]] kaj 0.68% [[Ladina lingvo|la ladinan]] kiel sia [[gepatra lingvo]].<ref>{{citaĵo el la reto|journal 2012, |monato=Junio|titolo=Volkszählung 2011/Censimento della popolazione 2011|journal=astat info|issue=38|paĝoj=6-7|eldoninto=Provincial Statistics Institute of the Autonomous Province of South Tyrol|url=http://www.provinz.bz.it/astat/de/service/256.asp?news_action=300&news_image_id=563169|alirdato=2012-06-14}}</ref>
 
== Ekonomio ==