Framasonismo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
MatjoT (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Square compasses.png|thumb|250px|Emblemo de framasonismo]]
'''Framasonismo''' estas tutmonda organizoorganizaĵo, kiu klopodas plibonigi la mondon kaj siaj anoj per [[tolero|toleremo]]. Ĝi estas malnova organizo, kiu uzas sekretajn ritojn deplejparte ellaboritaj inter la mezepoka17-a [[masonisto|masonista]]kaj [[gildo]] (la franca etimo ''franc19-maçon''a signifasjarcentoj, "liberalaŭdire masonisto".el Framasonojritoj kunvenasde ĉe framasonamezepokaj [[loĝiogildo|gildoj]], celanta la kunhelpon inter siaj membroj kaj ĝenerale la plibonigon de la moraleco, frateco kaj justeco en la socio. Framasonoj ĉiuj asertas ekzistadon de [[unudiismoMasonisto|unusola diomasonistaj]], kreinto de la mondo, tamen la framasonaj loĝioj ne apogas specifajn religiojn.
 
La vorto venas el la franca ''franc-maçon'' kaj la angla ''freemason'', kiuj signifas "libera masonisto".
Plejpartaj framasonoj estas nur viroj, ĉar de la komenco de organizita framsonismo ĝenerale virinoj ne estas permesitaj aliĝi. En t. n. "regulaj" framasonaj loĝioj la reguloj ĝis hodiaŭ malpermesas framasoniĝon de virino, tamen estas [[Framasonaj organizoj|flankogrupoj]] bonvenas virinojn. En multaj landoj (Francio, Germanio, Anglio, Svislando ktp.) estas ankaŭ framasonaj loĝioj nur por virinoj.
 
Framasonoj kunvenas en framasona [[loĝio|loĝioj]]. Ili celas kunhelpon inter siaj membroj kaj ĝenerale plibonigon de moraleco, frateco kaj justeco en la socio. Peljparto de framasonoj agnoskas ekzistadon de [[unudiismo|unusola dio]] aŭ [[Granda Arkitekto de la Universo|"Granda Arkitekto de la Universo"]], kreinto de la mondo, tamen ne ĉiuj Loĝiaroj - precipe en Eŭropo - postulas tian agnoskon de siaj membroj. Framasonoj kutime ne apogas specifajn religiojn, kvankam kelkaj ritoj ricevis tipan kristanan influon (interalie Sveda Rito kaj Ĝustigita Skota Rito).
 
== Historio de Framasonismo ==
Oni disputas pri la origino de Framasonismo. Plejparte kredas ke ĝi devenas de mezepokaj asocioj de masonistoj, ĉefe en [[Anglio]] kaj [[Skotio]]. Ĉirkaŭ la [[16-a jarcento]] okazas la transiro de la metia celo de la framasonaro en socialajn interesojn, precipe filantropiajn kaj homaranajn. Kelkaj pensas ke tio okazis por la influo de [[arkitekto]]j kaj [[skulptisto]]j, kiuj eniris la societon. Ekde tiam ne ĉiu framasonisto estas efektive masonisto. Eventuale, okazis ankaŭ, ke la religia idearo fariĝis laŭ la raciaj rezultoj de la [[filozofio]], sen la kredo je revelacioj, mirakloj kaj supernaturaj efikoj de la religiaj ritoj. Cetere, framasonaro elstarigas la individuan liberecon je konscienco.
La kunordigo de loĝioj, ekde la [[18-a jarcento]], donis al framasonaro novajn ŝancojn. En [[1717]], en Anglio, estis fondita la [[Granda Loĝio de Londono]], iniciate de la anglikana [[kleriko]] [[James Anderson]] kaj de la rifuĝinta [[hugenoto]] [[Jean-Théophile Desaguliers]]; ses jaroj poste estis aperigata la [[regularo]] ''Book of Constitutions'', libro de konstitucioj, [[1723]]; tiu dokumento estas kutime citita per vortoj [[Konstitucio de Anderson]]. Same en aliaj landoj estis kreitaj Grandaj Loĝioj (foje nomataj ankaŭ Grandaj Orientoj). Pro la apartaj [[rito]]j, en la sama lando aperis pliaj naciskalaj Grandaj Loĝioj (aŭ Grandaj Orientoj).
 
== Ritoj ==
Ekzistas tre multaj kaj diversaj framasonaj [[Rito|ritoj]]. La plejparto disvolviĝis inter la 17-a kaj la 19-a jarcentoj, sed kelkaj ankaŭ naskiĝis dum la 20-a.
 
== Simboloj ==
{{Malplena sekcio}}
 
== Organizaĵoj kaj Loĝiaroj ==
{{Malplena sekcio}}
 
== Framasonismo kaj virinoj ==
Plejparto de framasonoj estas nur viroj, ĉar ekde la komenco de organizita framsonismo ĝenerale virinoj ne estas permesitaj aliĝi. En t. n. "regulaj" framasonaj loĝioj, la regularo plu malpermesas inici virinojn. Tamen ekzistas en multaj landoj, ĉefe en Eŭropo, Loĝiaroj kie virinoj estas incitaj (en geaj aŭ virinaj loĝiaj). La plej ampleksaj estas la Internacia Gea Framasona Ordeno<ref>http://droit-humain.org/web/</ref> (ankaŭ nomata ''Le Droit Humain'', "la Homa Rajto") kaj la Granda Ina Loĝiaro de Francio<ref>http://www.glff.org/</ref>. Ankaŭ framasonaj flankogrupoj bonvenigas virinojn, kiel la Ordeno de la Orienta Stelo<ref>http://easternstar.org/</ref>.
 
=== Elisabeth Saint-Leger ===
{{Malplena sekcio}}
 
=== Geaj kaj virinaj Loĝiaroj ===
{{Malplena sekcio}}
 
=== Adopta Loĝioj kaj inaj flankaj grupoj ===
{{Malplena sekcio}}
 
== Kontraŭuloj de framasonismo ==
Linio 12 ⟶ 39:
La ritoj estas sekretaj, sed estas uzitaj por alegorio, salutado, identigado de aliaj framasonoj, kaj tiel plu.
 
=== Framasonismo kaj Katolika Eklezio ===
 
Estas sennombraj la kritikaj alprenoj de pozicio de la katolika hierarkio rilate framasonismon. El ties dokumentoj oni deduktas ke la malaprobaj kaj kondamnaj kialoj ne insistas propre en la rigida sekreteco – praktikata en la framasonaj superaj gradoj – kaj aliaj eksteraj sintenoj: prefere ili kuŝas en la racionalisma naturalismo (kiu kuntrenas la neeblecon de la supernatura revelacio), relativismo ''religia'' (laŭ kiu ĉiuj religioj estas samvaloraj – ne nur antaŭ la ŝtata leĝo: kio estas demokratia postulo -, sed precipe en ilia efektiva historia fundamento, relativismo ''filozofia'' (laŭ kiu ĉiuj priveraj asertoj samveras), absolutismo en la publika lnstruado kiu celas elimini la katolikajn lernejojn, la reduktemo de religia sento al fenomeno tute individua celanta forigi publikajn spacojn al religio kaj disvaniganta laikismon ktp.
Linio 45 ⟶ 72:
"Kion pri la Katolika Eklezio? «Entaĵo kapabla estigi nur ulojn senutilajn, se ne malutilajn». Kion pri la Papeca Institucio? «Nigra pesto [...] sacerdoteca hidro, Konstanta danĝero por Italio kaj la civilizo». Kion pri la klerikaro? «Amaso da hipokrituloj recitantaj preĝojn, eldirantaj blasfemojn [...], malamikaro ruza kaj kruela [...], fia koruptoperistaro, malŝatinda kaj kovarda rasaĉo. Kiam ĝi ĉesu per sia fetoro haladzigi Italion?». Tiel oni legis, ne en folio neoficiala, sed en la prestiĝa ''Rivista della Massoneria Italiana"''.
 
== HistorioListo de Framasonismoframasonoj ==
 
=== Famaj framasonoj ===
Oni disputas pri la origino de Framasonismo. Plejparte kredas ke ĝi devenas de mezepokaj asocioj de masonistoj, ĉefe en [[Anglio]] kaj [[Skotio]]. Ĉirkaŭ la [[16-a jarcento]] okazas la transiro de la metia celo de la framasonaro en socialajn interesojn, precipe filantropiajn kaj homaranajn. Kelkaj pensas ke tio okazis por la influo de [[arkitekto]]j kaj [[skulptisto]]j, kiuj eniris la societon. Ekde tiam ne ĉiu framasonisto estas efektive masonisto. Eventuale, okazis ankaŭ, ke la religia idearo fariĝis laŭ la raciaj rezultoj de la [[filozofio]], sen la kredo je revelacioj, mirakloj kaj supernaturaj efikoj de la religiaj ritoj. Cetere, framasonaro elstarigas la individuan liberecon je konscienco.
La kunordigo de loĝioj, ekde la [[18-a jarcento]], donis al framasonaro novajn ŝancojn. En [[1717]], en Anglio, estis fondita la [[Granda Loĝio de Londono]], iniciate de la anglikana [[kleriko]] [[James Anderson]] kaj de la rifuĝinta [[hugenoto]] [[Jean-Théophile Desaguliers]]; ses jaroj poste estis aperigata la [[regularo]] ''Book of Constitutions'', libro de konstitucioj, [[1723]]; tiu dokumento estas kutime citita per vortoj [[Konstitucio de Anderson]]. Same en aliaj landoj estis kreitaj Grandaj Loĝioj (foje nomataj ankaŭ Grandaj Orientoj). Pro la apartaj [[rito]]j, en la sama lando aperis pliaj naciskalaj Grandaj Loĝioj (aŭ Grandaj Orientoj).
 
== Famaj framasonoj ==
* [[Petro la 1-a (imperiestro de Brazilo)]]
* [[Robert Burns]]
Linio 65 ⟶ 89:
* [[Oscar Wilde]]
 
=== ViduEsperantistaj ankaŭframasonoj ===
Zamenhof ne estis framasono, laŭ la asertoj de framasonoj. Tamen framasonoj foje rigardas lin kiel "framasono sen antaŭtuko", ĉar li montris la bazajn valorojn de la framasona etiko.
* [[P2]]
* [[Alfred Hermann Fried]] Pacifisto, Nobelpremio pri paco 1911, aŭtoro de lernolibro 1903
* [[Gnostikismo]]
* [[Framasona Esperanto]]
* [[Granda Oriento de Italio]]
* [[Granda Loĝio de Brazilo]]
* [[Norbert Wójtowicz]]
 
== Esperantistaj organizoj ==
* [[Espero Framasona]] 1905 - 1906
* [[Esperanto Framasona]] 1906 - 1913
* [[Universala Framasona Ligo]] ekde 1913 de:[http://freimaurer-wiki.de/index.php/Universelle_Freimaurerliga Universelle Freimaurerliga] fr: it:
 
== Esperantistoj ==
Zamenhof ne estis framasono, laŭ la asertoj de framasonoj. Tamen framasonoj rigardas lin kiel "framasono sen antaŭtuko", ĉar li montris la bazajn valorojn de la framasona etiko.
 
* [[Alfred Hermann Fried]] Pacifisto, Nobelpremio pri paco 1911, aŭtoro de lernolibro 1903
* [[Charles Richet]] Nobelpremio pri kemio
* [[Friedrich Uhlmann]] Medicinisto, aŭtoro de lernolibro
Linio 94 ⟶ 105:
* [[Wilhelm Molly]]
* [[Michele Moramarco]], aŭtoro de "Nova Framasona Enciklopedio" (Italio, 1989-1995, dua eldono 1997)
=== LiteraturoVidu ankaŭ ===
* [[Framasona Esperanto]]
* [[Granda Oriento de Italio]]
* [[Granda Loĝio de Brazilo]]
* [[Gnostikismo]]
* [[P2]]
 
== Esperantistaj organizojorganizaĵoj ==
* [[Espero Framasona]] 1905 - 1906
* [[Esperanto Framasona]] 1906 - 1913
* [[Universala Framasona Ligo]] ekde 1913 de:[http://freimaurer-wiki.de/index.php/Universelle_Freimaurerliga Universelle Freimaurerliga] fr: it:
== Referencoj ==
* Zamenhof kaj framasonismo / Jaroslav Karhan kun resume en itala lingvo, en: Aktoj de la unua simpozio pri homaranismo en KCE. La Chaŭ-de-Fonds - S. 185 - 191: bibliogr. S. 191
* Esperanto kaj framasonismo / Zsuzsanna Agnes Berényi en: Memorlibro. Budapest 1998 - S. 370 - 376 ĉe Austra Nacia Bibliteko: 1,658.803-B.Esp-
Linio 103 ⟶ 125:
*
 
== FontojNotoj ==
# [http://www.eventoj.hu/arkivo/eve-074.htm ''Eventoj'', N-ro 074, 02-03-1995], "Boulogne-sur-Mer: Framasona asocio", de Zsuzsanna BERENYI. - Kontraŭa opinio (Zamenhof verŝajne ne estis framasono) en [[André Cherpillod]], Zamenhof kaj judismo, Courgenard 1997. La rilatoj inter Esperantismo kaj Framasonismo estis pritraktitaj de Michele Moramarco (li mem esperantisto) en la dua volumo de sia ''Nuova Enciclopedia Massonica'' (Bastogi, Foggia, Italujo 1997)
== Eksteraj ligiloj ==