Malnova kaj Akceptita Skota Rito: Malsamoj inter versioj

'''Malnova kaj Akceptita Skota Rito''' '''(MAS Rito)''' estas unu el la plej famaj [[Framasonismo|framasonaj]] [[Rito|ritoj]], oficiale starigita en [[1801]]. Ĝi konsistas el progresiva sinsekvo de 30 t.n."altaj" gradoj praktikitaj tutmonde, kaj foje 3 bazaj "metiaj" gradoj praktikitaj ĉefe en kontinenta [[Eŭropo]].

Verŝajne, la vorto "Skota" ne rilatas al [[Skotlando]] kiel naskiĝloko de tiaj gradoj, sed kiel honoriga kaj memoriga aludo pro tio, ke tiu lando havis gravan rolon enpri maturiĝo de framasonismo dum la 17-a jarcento<ref>Roger Dachez, ''Histoire de la Franc-maçonnerie Française'', PUF, 2003</ref>.

La "Skotismo" rilatas al aro da framasonaj altgradoj, kiuj estas praktikitaj preter la grado de Majstro. Ĝi venas el la nomoj de la unuaj kromgradoj<ref name=":0">http://www.compagnonnage.info/renaissancetraditionnelle/Articles/ordre-ecossais-berlin.htm</ref> kaj ne nur rilatas al MAS Rito sed ankaŭ ekz. al [[Ĝustigita Skota Rito]]. Interalie menciindas<ref name=":1" />:

* ''Scotts Masons’ Lodge'' ([[Loĝio (framasona)|Loĝio]] de Skotaj Framasonoj) en Anglio ĉ. 1733

En [[Prusio]], framasonismo estis enkondukita en 1737 kaj la unuan mencion pri "skotismo" oni trovas en la nomo de "La Tre Honorinda kaj Respektinda Loĝio de la Unio", kreita en [[Berlino]] la 30-an de novembro 1742, en la tago de [[Sankta Andreo]] ([[Patroneco|patrono]] de Skotlando). Tiu Loĝio estas rigardata kiel unu el la unuaj t.n. "Patrinaj Loĝioj" de Skotismo ĉar ĝiaj anoj agadis por disvastigi Skotismontiun sistemon, tiel ke aliaj Loĝioj estis rapide kreitaj en [[Leipzig|Lepziko]] (1743), [[Frankfurto ĉe Majno|Frankforto ĉe Majno]] (1745), [[Kopenhago]] (1749), [[Transilvanio]] (1749), [[Altenburg|Altenborgo]] (1751)<ref name=":0" /><ref name=":1">Yves-Max Viton, ''Le Rite Écossais Ancien et Accepté'', PUF, 2012</ref>.

"Skotismo" ankaŭ eniris [[Francio|Francion]] ĉ. 1740. En 1745 estis fondita en [[Bordeaŭ|Bordozo]] la "Perfekta Skota Loĝio de Sankta Johano de Jerusalemo" kaj en 1760 la "Skota Patrina Loĝio" en [[Marsejlo]], kiu praktikis 7 gradojn<ref>http://www.amhg.fr/Le-sens-du-mot-ecossais.html</ref>. En 17421744, malkaŝocela libro de Gabriel-Louis Pérau ''L'Ordre des Francs-Maçons trahi'' ("La Framasona Ordeno perfidita") mencias:<blockquote>"nebula ondo iras inter framasonoj pri iu ordeno, kiun ili nomas Skotoj, laŭdire supera al ordinaraj framasonoj, kun siaj apartaj ceremonioj kaj sekretoj"</blockquote>Kelkaj "skotaj" naskiĝis tiutempe en Francio, interalie "''Scots Master''" (Skota Majstro) kaj "''Maître Écossais des 3 J''" (Skota Majstro de la 3 J, foje ankaŭ nomata Skota Majstro de Parizo aŭ de Clermont) ĉ. 1740.

Franca negocisto Étienne Morin [etjɛn moʁɛ̃] (1717 en [[Cahors]], Francio - 1771 en [[Kingstono]], [[Jamajko]]) fondis [[Loĝio (framasona)|loĝion]] "Perfektaj Elektitoj" en Bordozo en 1745<ref name=":1" /><ref name=":2">http://www.jlturbet.net/article-bordeaux-honore-etienne-morin-la-reaa-en-fete-le-7-juin-2013-118311392.html</ref>. Ĉirkaŭ 1750, li vojaĝis inter Eŭropo kaj la tiutempaj francaj insulaj [[Kolonio|kolonioj]] en [[Ameriko]], kunportante 24-gradan praformon de la Perfektiga Rito. Reveninte en Francion, la 27-an de aŭgusto 1761, li ricevis de la tiutempa Granda Loĝio de Francio permeson disvastigi la riton: <blockquote>"''en ĉiujn mondopartojn la Perfektan kaj Noblegan Framasonismon, fondi loĝiojn, inici kaj plirangigi Fratojn je la noblaj gradoj de la plej alta perfekto''". </blockquote>La 27-an de marto 1762, Étienne Morin enŝipiĝis en Bordozo, kun la ĵus pretigita 25-grada "Perfektiga Rito" kaj iris al [[Sankta Domingo]], kie li fondis loĝion "La Perfekta Harmonio" en 1764. Tie li nomumis "deligitojn ĝeneralajn inspektorojn", interalie la nederlanda Henry Andrew Francken (1720-1795), kiu fariĝos lia sekretario kaj kunlaboranto<ref name=":3">Jacques Simon, ''Rituels des trois premiers degrés selon les anciens cahiers 5829'', Éditions de La Hutte, 2010</ref>.

Henry Francken tradukis la riton al la angla per la nomo "Ordeno de la Reĝa Sekreto" (laŭ la nomo de la plejalta grado de tiu rito). Li vojaĝis en Nord-Ameriko (estonta Usono) de 1767 ĝis 1769 kaj fondis perfektigan loĝion (de la 4-a ĝis la 14-a grado) en la urbo [[Albany (Nov-Jorkio)|Albany]], disvastigante la Perfektigan Riton<ref name=":2" /><ref name=":3" />. Li redaktis plurajn manuskriptojn en 1771 (kun Étienn Morin) kaj poste en 1783 kaj 1786.

=== Grandaj Konstitucioj de Berlino -: 1786 ===

Franca nobelo Alexandre de Grasse-Tilly [alɛksɑ̃dʁ də gʁas tiji], kiu estis inicita en 1783, ricevis [[Ĉarto|ĉarton]] de la Plejsupra Konsilantaro de Charleston la 21-an de februaro 1802. Li fondis Plejsupran Konsilantaron en Francio en 1804. La saman jaron, estis kreitaj la tri unuaj gradoj de tiu rito, laŭ la tradicio de la Rito de Malnovuloj<ref name=":3" /><ref name=":4">Irène Mainguy, ''La Symbolique maçonnique du troisième millénaire'', Dervy, 3-a eldono, 2006, p. 567-580.</ref>. Ĉi tiuj tri gradoj estas praktikitaj ĉefe en Eŭropo. Precipa dokumento pri tiuj gradoj estas ''Le Guide des Maçons Écossais'' (france "La Gvidlibro de Skotaj Framasonoj"), redaktita ĉ. 1806-1811 kaj eldonita inter 1816 kaj 1821<ref name=":3" /><ref name=":4" /><ref>''Guide des Maçons écossais'' (ĉ 1806-1811): http://reunir.free.fr/fm/rituels/guide.htm</ref>.

=== Grandaj Konstitucioj de Laŭzano -: 1875 ===

Inter la 6-a kaj la 22-a de septembro 1875 en [[Laŭzano]], okazis InternciaInternacia [[Konvento]], kiun partoprenis 11 el 22 Plejsupraj Konsilantaroj, ĉefe Eŭropaj. Jenaj landoj partoprenis: ([[Anglio]], [[Belgio]], [[Kubo]], [[Francio]], [[Grekio]], [[Hungario]], [[Italio]], [[Peruo]], [[Portugalio]], [[Skotlando]] kaj [[Svislando]])<ref name=":3" />. Tiu dokumento firmigas la bazojn de MAS Rito, konforme kun pasintaj dokumentoj (Grandaj Konstitucioj de Berlino de 1786, Cirkulero tra ambaŭ Duonsferoj de 1802). Ĝi ankaŭ entenas elprovolibron pri insignoj, dekoroj, [[Pasvorto|pasvortoj]], gestosingoj de ĉiuj gradoj<ref name=":1" /><ref>http://pmbordeaux.perso.sfr.fr/constitutions1875.swf</ref>.

|Simola[[Loĝio (framasona)|Simbola/Blua Loĝio]]

* Universala Gea Plejsupra Konsilantaro, ekde 1899-1901, en Parizo. [http://droit-humain.org/web/constitution-internationale/] Ĝi administras ĉiujn 33 gradojn deen la Internacia Gea Framasona Ordeno.

* La ĉefsimbolo de la rito estas [[dukapa aglo]] kun [[Krono (ĉapelo)|krono]] kaj [[spado]] inter siaj [[Ungego|ungegoj]]. La plej malnova mencio pri iu simbolo datiĝas de 1761, en letero de framasonoj de [[Metz]], Francio. Ĝi unue rilatis al la "Sankta Kavaliro", nuntempe la 30-a grado<ref>https://pierremollier.files.wordpress.com/2014/08/pm-12-et-19-aigle-c3a0-deux-tc3aates-lecossais-12.pdf</ref>.