Batalo de Leipzig: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 7:
|loko = [[Lepsiko]] en [[Reĝlando Saksio|Saksio]]
|rezulto = Definitiva venko de la koalicio
|flanko1 = [[Dosiero:Flag of FranceFlago-de-Francio.svg|rand|22px]] [[Unua Imperio (Francio)|Napoleona Francio]] <br /> [[Dosiero:Flag of Poland.svg|rand|22px]] [[Varsovia Duklando]] <br /> [[Rejna Federacio]] <br /> [[Dosiero:Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg|rand|22px]] [[Reĝlando Italio (1805–1814)|Italio]] <br /> [[Dosiero:Flag of the Kingdom of Naples (1811).svg|rand|22px]] [[Reĝlando de Napolo|Regno de Napolo]]
|flanko2 = [[Dosiero:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|rand|22px]] [[Aŭstra imperio|Aŭstrio]] <br /> [[Dosiero:Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svg|rand|22px]] [[Reĝlando Prusio|Prusio]] <br /> [[Dosiero:Flag of Russia.svg|rand|22px]] [[Rusia Imperio]] <br /> [[Dosiero:Flag of SwedenFlago-de-Svedio.svg|rand|22px]] [[Svedio]]
|komandanto1 = [[Napoleono Bonaparte]] <br /> [[Joachim Murat]] <br /> [[Michel Ney]]
|komandanto2 = [[Karolo Schwarzenberg]] <br /> [[Karolo la 14-a Johano (Svedio)|Karolo Johano]] <br /> [[Barclay de Tolly]] <br /> [[Gebhard Leberecht von Blücher|Gebhard von Blücher]] <br /> [[Levin de Bennigsen]]
|forto1 = ''la 16an16-an de oktobro:''<br />190&nbsp;000 soldatoj<br />690 pafilegoj<ref>Peter Hofschröer: ''Leipzig 1813: the battle of the nations'', 1993, paĝo&nbsp;72. La malgajnoj en la bataleroj de la 14a de oktobro estas ne enkalkulitaj ĉi tie, ĉar por tiuj neniaj certaj fontoj estas disponeblaj.</ref>
|forto2 = ''la 16an16-an de oktobro:''<br />205&nbsp;000 soldatoj<br />918 pafilegoj<ref>Peter Hofschröer: ''Leipzig 1813: the battle of the nations'', 1993, paĝo&nbsp;71. La tuta forteco de la aliancitaj fortoj la unuan tagon de la batalo estis dispartigita en 202 batalionoj kaj 348 eskadronoj.</ref><br />
''la 19an19-an de oktobro:''<br />365&nbsp;000 soldatoj<br />1500 pafilegoj<ref>Russell Frank Weigley: ''The age of battles: the quest for decisive warfare from Breitenfeld to Waterloo.'' 2004, paĝo&nbsp;480.</ref>
|perdoj1 = 72&nbsp;000<br />''de tiuj:''<br />38&nbsp;000 mortintaj kaj vunditaj<br />30&nbsp;000 kaptitaj<br />5&nbsp;000 transkurintoj <br />300 pafilegoj<ref>Christopher Clark: ''Preußen – Aufstieg und Niedergang 1600–1947.'' 1a eldono, editejo ''Phanteon'', 2008, paĝo&nbsp;429.</ref><ref name=weig482>Russell Frank Weigley: ''The age of battles: the quest for decisive warfare from Breitenfeld to Waterloo.'' 2004, paĝo&nbsp;482.</ref>
|perdoj2 = 52&nbsp;000 mortintaj kaj vunditaj<br />''de tiuj:''<br />16&nbsp;600 mortintaj kaj vunditaj Prusoj <br />14&nbsp;400 mortintaj kaj vunditaj Aŭstroj <br />22&nbsp;800 mortintaj kaj vunditaj Rusoj<br />200 mortintaj kaj vunditaj Svedoj<ref name=weig482/>
}}
La '''Batalo de Leipzig''' aŭ '''batalo de popoloj''' (germane '''Völkerschlacht bei Leipzig''') daŭris de la 16a ĝis la 19a de oktobro 1813 kaj estis la decida batalo en la milito de liberiĝado de la eŭropaj popoloj aŭ de la [[Napoleonaj Militoj]]. Batalis la trupoj de la aliancitoj [[Aŭstra imperio|Aŭstrio]], [[Reĝlando Prusio|Prusio]], [[Rusia Imperio]] kaj [[Svedio]] kontraŭ la trupoj de la franca imperiestro [[Napoleono Bonaparte|Napoleono]] kaj ties aliancanoj.<ref>''Die Schlacht bei Leipzig am 16., 17., 18. und 19. Oktober 1813'' en R. Braeuner: ''Geschichte der preußischen Landwehr. Historische Darstellung und Beleuchtung ihrer Vorgeschichte, Errichtung und späteren Organisation''. volumo 1, Berlino 1863, paĝo&nbsp;273–293.</ref>
 
Ĉar estis batalantaj ĉirkaŭ 600&nbsp;000 soldatoj el pli ol 12 popoloj, tiu batalo estis ĝis la komenco de la [[20a20-a jarcento]] la plej granda en la mondhistorio. En ĉi tiu plej grava batalo de la milito de liberiĝado kontraŭ la napoleona fremdestreco, la aliancitaj, laŭnombre pli fortaj armeoj de la Aŭstrojaŭstroj, Prusojprusoj, Rusojrusoj kaj Svedojsvedoj aldonis al Napoleono la decidan malvenkon, kiu devigis lin retiriĝi el Germanio kun la resta armeo kaj sen federitoj.
 
En la batalo estis ĉirkaŭ 90&nbsp;000 de la 600&nbsp;000 soldatoj partoprenintaj aŭ mortigitaj aŭ vunditaj – sub kiuj en ambaŭ flankoj estis multaj Germanojgermanoj.
 
En la jaro 1913 – ekzakte cent jaroj poste – estis pretigita en [[Lepsiko]] la '''[[Monumento por la Batalo de Leipzig]]''', kiu havas alton de 91 metroj. Tiu monumento estis konstruita ĉe tia loko, kie la plej akraj bataleroj okazis kaj la plej multaj soldatoj mortis.
Linio 38:
== Sinsekvo de batalo ==
=== Unua tago (16a de oktobro) ===
La 15an15-an de oktobro enpoziciigis Napoleono kun 110&nbsp;000 soldatoj la plej grandan parton de siaj trupoj sude de Lepsiko, de Connewitz kaj [[Markkleeberg]] ĉe la rivero Pleiße preter Wachau kaj Liebertwolkwitz ĝis Holzhausen. Generalo Henri-Gratien Bertrand staris ĉe Lindenau flankinte, al la ŝoseo okcidante, en la nordo de Lepsiko estis [[Auguste Frédéric Louis Viesse de Marmont|marŝalo Marmont]] kaj Michel Ney. La aliancitoj unue nur havis 200&nbsp;000 soldatojn, ĉar la korpusoj de Colloredo-Mansfeld kaj Levin de Benningsen ankoraŭ estis en la anmarŝado kaj la kronprinco de Svedio la “nordan armeon” ankoraŭ retenis. La ĉefa amaso formis la Bohema armeo sub Karolo Schwarzenberg kun 130&nbsp;000 soldatoj, kiuj antaŭeniris ĉi tien kaj akompanis la caron [[Aleksandro la 1-a (Rusio)|Aleksandron la 1an de Rusio]] kaj reĝon [[Frederiko Vilhelmo la 3-a (Prusio)|Frederikon Vilhelmon la 3an de Prusio]].
 
La plano de Schwarzenberg estis, ke, dum Gyulai ekiris kun 20&nbsp;000 soldatoj al Lindenau kaj Blüchner de Schkeuditz al Lepsiko, li mem antaŭenpenetru kun la ĉefa potenco al la marĉa malaltaĵo inter Elster kaj Pleiße al Connewitz, ĉirkaŭiri la dekstran alon de la Francoj kaj konkeri Lepsikon tra la plej mallonga vojo.