Anarkiismo: Malsamoj inter versioj

 

En 1901, la kataluna anarkiisto kaj [[Libera penso|liberpensulo]] [[Francesc Ferrer i Guàrdia]] establis "modernan" aŭ [[Progresema eduko|progresemajn lernejojn]] en [[Barcelono]] defie de eduka sistemo kontrolita de la [[Katolika Eklezio]].<ref name="Fidler">{{cite journal |author=Geoffrey C. Fidler |date=Spring–Summer 1985 |title=The Escuela Moderna Movement of Francisco Ferrer: "Por la Verdad y la Justicia" |journal=History of Education Quarterly |volume=25 |issue=1/2 |pages=103–132 |doi=10.2307/368893 |jstor=368893 |publisher=History of Education Society |ref=harv}}</ref> La asertita celo de tiuj lernejoj estas "eduki la [[laborista klaso|laboristan klason]] laŭ racia, sekulara kaj ne-deviga maniero". Fiere kontraŭ-klerikala, Ferrer kredis en "libero en edukado", nome edukado libera el la aŭtoritato de eklezio kaj ŝtato.<ref>{{cite web |url=http://flag.blackened.net/revolt/spain/ferrer.html |title=Francisco Ferrer's Modern School |publisher=Flag.blackened.net |date= |accessdate=20a de Septembro 2010| archiveurl= https://web.archive.org/web/20100807032003/http://flag.blackened.net/revolt/spain/ferrer.html| archivedate= 7a de Aŭgusto 2010<!--Added by DASHBot-->}}</ref> [[Murray Bookchin]] verkis: "Tiu periodo [1890aj jaroj] estis la hegemonia de liberecanaj lernejoj kaj pedagogiaj projektoj en ĉiuj areoj de lando kie anarkiistoj ĝuis iome da influo. Eble la plej bone konata klopodo en tiu kampo estis la Moderna Lernejo (''Escuela Moderna'') de Francisco Ferrer, nome projekto kiu faris konsiderindan influon sur la kataluna edukado kaj sur la eksperimentaj teknikoj de instruado ĝenerale."<ref>Chapter 7, ''Anarchosyndicalism, The New Ferment''. En Murray Bookchin, ''The Spanish anarchists: the heroic years, 1868–1936''. AK Press, 1998, p. 115. ISBN 1-873176-04-X</ref> La Escuela Moderna, kaj la idearo de Ferrer ĝenerale, formis la inspiron por serio de ''Modernaj Lernejoj'' en Usono,<ref name="Fidler"/> [[Kubo]], Sudameriko kaj Londono. La unua de tiuj estis startita en Novjorko en 1911. Ĝi inspiris ankaŭ la italan gazeton ''Università popolare'', fondita en 1901. Rusa [[kristana anarkiismo|kristana anarkiisto]] [[Leo Tolstoj]] establis lernejon por kamparanaj infanoj en sia bieno.<ref name="GroupedRef2">{{cite web|url=http://www.theanarchistlibrary.org/HTML/Matt_Hern__The_Emergence_of_Compulsory_Schooling_and_Anarchist_Resistance.html |title=The Emergence of Compulsory Schooling and Anarchist Resistance |publisher=Theanarchistlibrary.org |date=2010-09-21 |accessdate=2015-03-16}}</ref> La edukaj eksperimentoj de Tolstoj estis mallongdaŭraj pro la ĉikanado fare de la cara sekreta polico.<ref>{{cite book | last = Wilson | first = A.N. | title = Tolstoy | publisher = Norton, W. W. & Company, Inc. | year = 2001 | page = xxi | url = https://books.google.com/books?id=imYmH8myBUsC&pg=PR19 | isbn = 0-393-32122-3 }}</ref> Tolstoj establis konceptan diferencon inter edukado kaj kulturo.<ref name="GroupedRef2" /> Li pensis ke "Edukado estas la tendenco de unu homo fari alian ĝuste same kiel li mem... Edukado estas kulturo sub limigoj, kulturo estas libera. [Edukado estas] kiam instruado estas deviga al la lernanto, kaj kiam instruado estas ekskluda, tio estas kiam oni instruas nur tiujn temojn kiujn la edukisto konsideras kiel necesaj".<ref name="GroupedRef2" /> Por li "sen pelado, edukado estas transformita en kulturo".<ref name="GroupedRef2" />

 

== Elstaraj anarkiistoj ==