Talibano: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Flag of Taliban.svg|border|eta|Flago de la Talibano]]
'''''Talibano''''', de ''taliban'' el [[Persa lingvo|perse]], '''طالبان''', "(islamaj) studentoj", tiu de [[Araba lingvo|arabe]]: '''طالب''' "(islama) studento", esperante '''talibanoj''' aŭ '''taliboj''', estas populara nomo por la afgana [[islamismo|islama fundamentisma]] movado reginta partojn de [[Afganio]] inter 1996 kaj 2001. Ilia gvidanto estis la [[Mulao]] [[Mohamed Omar]]. Iliaj anoj estis studantoj en pakistanaj [[islamlernejo]]j (''[[madrasa]]''). Ne konfuzu ''taliban'' kun [[talibé]].
 
==Priskribo kaj historio==
La Talibanoj estis [[suniasmo|sunaismanoj]] kaj ili apartenis al la [[Paŝtuno|Paŝtuna]] etna grupo, la plej granda etna grupo de Afganio. Ili regis Afganistano de 1996 ĝis 2001, kiam la Usona armeo kaj la [[Unuiĝinta Islama Fronto por la Savo de Afganio|Norda Alianco]], kolektivo da afganaj militgrupoj kiuj estis kontraŭ la Talibanoj kaj kutime apartenis al malsamaj etnaj grupoj, forigis ilin de la povo. Kelkaj malgrandaj grupoj kiuj nomas sin mem Talibanoj ankoraŭ batalas kontraŭ la Usonaj trupoj kaj la nova Afgana registaro.
Ilia gvidanto estis la [[Mulao]] [[Mohamed Omar]]. Iliaj anoj estis studantoj en pakistanaj [[islamlernejo]]j (''[[madrasa]]''). Ne konfuzu ''taliban'' kun [[talibé]].
 
La Talibanoj estis [[suniasmosunaismo|sunaismanoj]] kaj ili apartenis al la [[Paŝtuno|Paŝtuna]] etna grupo, la plej granda etna grupo de Afganio. Ili regis Afganistano de 1996 ĝis 2001, kiam la Usona armeo kaj la [[Unuiĝinta Islama Fronto por la Savo de Afganio|Norda Alianco]], kolektivo da afganaj militgrupoj kiuj estis kontraŭ la Talibanoj kaj kutime apartenis al malsamaj etnaj grupoj, forigis ilin de la povo. Kelkaj malgrandaj grupoj kiuj nomas sin mem Talibanoj ankoraŭ batalas kontraŭ la Usonaj trupoj kaj la nova Afgana registaro.
 
Dum ilia regado, la Talibanoj devigis ĉiujn homojn sub ilia kontrolo sekvi nekredeble strikta interpreto de la [[Ŝario]] (Islama leĝo), eble la plej strikta iam ajn vidata en la Islama mondo. Ili fariĝis internacie konataj pro ilia leĝoj pri virinoj. Sub la Talibanoj, virinoj estis devigataj porti [[burĥo]] publike, kaj ili ne rajtis studi aŭ labori post la aĝo de ok jaroj. Virinoj ankaŭ ne rajtis esti vizitataj de viraj kuracistoj. Homoj kiuj ne respektis la leĝojn de la Talibanoj riskis esti publike flaĝelitaj aŭ ekzekutitaj. La Talibanoj ankaŭ malpermesis ion ajn kion ili konsideris neislama, ekzemple tradiciaj Afganaj festoj kaj muziko, kaj simboloj de aliaj religioj. Unu el iliaj plej fifamaj agoj estis la detruo de du gigantaj kaj antikvaj statuoj de [[Budho]] en [[Bamiyan]], en 2001.