Agrikulturo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) |
Kani (diskuto | kontribuoj) |
||
Linio 88:
La indiĝenoj de tio kio estas nune Kalifornio kaj en la Pacifika Nordokcidento praktikis variajn formojn de [[arbarĝardenado]] kaj de [[hakado kaj bruligado]] en arbaroj, herbejoj, miksitaj arbaroj kaj humidejoj, por certigi ke dezirata manĝo kaj medicinaj plantoj pluestu disponeblaj. La [[Indianoj]] kontrolis fajron je regiona skalo por krei malalt-intensa fajrekologion kiu evitu pli grandajn, katastrofajn incendiojn kaj [[Eltenebla agrikulturo|eltenu malalt-densan agrikulturon]] en izola rotacio; ia speco de "natura" [[permakulturo]].<ref>{{cite book |title=Fire in California's Ecosystems |editor1=Neil G. Sugihara |editor2=Jan W. Van Wagtendonk |editor3=Kevin E. Shaffer |editor4=Joann Fites-Kaufman |editor5=Andrea E. Thode |publisher=University of California Press |year=2006 |pages=417 |chapter=17 |isbn=978-0-520-24605-8}}</ref><ref>{{cite book |editor=Blackburn, Thomas C. and Kat Anderson |year=1993 |title=Before the Wilderness: Environmental Management by Native Californians |location=Menlo Park, California |publisher=Ballena Press |isbn=0879191260}}</ref><ref name=Cunningham2010>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=nuYuYGHwCygC&pg=PA135 |pages=135, 173–202 |last=Cunningham |first=Laura |title=State of Change: Forgotten Landscapes of California |publisher=Heyday |location=Berkeley, California |year=2010 |isbn=1597141364}}</ref><ref>{{cite book |last=Anderson |first=M. Kat |title=Tending the Wild: Native American Knowledge And the Management of California's Natural Resources |publisher=University of California Press |year=2006 |isbn=0520248511}}</ref>
=== Mezepokoj al Moderna Epoko ===
El 100 a.K. al 1600 p.K., la monda loĝantaro plukreskiĝis kun la teruzado, kiel pruvas la rapida pliiĝo en la elsendoj de [[metano]] el bovoj kaj la kultivado de rizo.<ref>{{Cite journal |first=Joseph |last=Stromberg |date=February 2013 |title=Classical gas |journal=Smithsonian |volume=43 |issue=10 |pages=18 |id= |url=http://www.smithsonianmag.com/history-archaeology/Air-Pollution-Has-Been-a-Problem-Since-the-Days-of-Ancient-Rome-187936271.html |accessdate=27a de Aŭgusto 2013}}</ref>
====Araba mondo====
[[File:Water Wheel of Hama.jpg|thumb|upright|La uzado de [[norio]], nome [[akvorado]]j por levi akvon por irigacia kaj hejma uzoj estis inter la teknologiojn enkondukitaj al Eŭropo tra [[Al-Andalus]] en la [[Islama Ora Epoko|mezepoka islama mondo]].]]
{{Ĉefartikolo|Araba Agrikultura Revolucio}}
El la 8a jarcento, la [[Islama Ora Epoko|mezepoka islama mondo]] entreprenis transformadon en agrikultura praktiko, priskribita de historiisto Andrew Watson kiel [[Araba Agrikultura Revolucio]].<ref name=Watson/> Tiu transformado estis helpata de nombraj faktoroj kiaj la disvastigo de multaj kultivaĵoj kaj plantoj laŭlonge de la islamaj komercvojoj, la etendo de pli antaŭeniraj farmoteknikoj, kaj agrikultur-ekonomia sistemo kiu promesis pliigajn rezultojn kaj efikecon. La nova agrikultura praktiko ŝanĝis la ekonomion, la [[Arealo|distribuadon de la loĝantaro]], la vegetalan kovron, la agrikulturan produktadon, la nivelojn de loĝantaro, [[Urbanizado|urban kreskon]], la distribuadon de la laborfortoj, la kuirarton, dieton, kaj vestomanieron tra la tuta islama mondo. Islamaj komercistoj kovris multon de la [[Malnova Mondo]], kaj la komerco ebligis la disvastigon de multaj kultivaĵoj, plantoj kaj farmoteknikoj tra la tuta mondoregiono, same kiel la adaptadon de kultivaĵoj, plantoj kaj teknikoj el transe al la islama mondo.<ref name=Watson/> Tiu disvastigo enmetis ĉefajn kultivaĵojn en Eŭropon tra [[Al-Andalus]], kun la teknikoj por ties kultivado kaj kuirado. Sukerkano, rizo, kaj kotono estis inter la ĉefaj kultivaĵoj transpasataj, kun [[citruso]]j kaj aliaj fruktarboj, nuksarboj, legomoj kiaj [[melongeno]], [[spinaco]] kaj [[folibeto]], kaj la uzado de spicoj kiaj [[kumino]], [[koriandro]], [[muskato]] kaj [[cinamo]]. Intensiva irigacio, [[kultivciklo]], kaj agrikulturaj lernolibroj estis amplekse adoptitaj. Irigacio, parte bazita sur romia teknologio, faris uzadon de [[norio|noriaj akvoradoj]], [[akvomuelejo]]j, [[akvobaraĵo]]j kaj rezervejoj.<ref name=Watson>{{cite journal |first=Andrew M. |last=Watson |date=1974 |title=The Arab Agricultural Revolution and Its Diffusion, 700-1100 |journal=The Journal of Economic History |volume=34 |issue=1 |pages=8–35 |doi=10.1017/s0022050700079602}}</ref><ref>{{cite book |first=Andrew M. |last=Watson |date=1983 |title=Agricultural Innovation in the Early Islamic World |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=0-521-24711-X |pages= }}</ref><ref name=NatGeographic2015>{{cite book |author=National Geographic |title=Food Journeys of a Lifetime |url=http://books.google.com/books?id=h2Q5BgAAQBAJ&pg=PA126 |year=2015 |publisher=[[National Geographic Society]] |isbn=978-1-4262-1609-1 |pages=126–}}</ref>
===Eŭropo===
{{redaktata}}
The Middle Ages saw further improvements in agriculture. Monasteries spread throughout Europe and became important centers for the collection of knowledge related to agriculture and forestry. The [[manorial system]] allowed large landowners to control their land and its laborers, in the form of peasants or [[serf]]s.<ref>{{cite web|url=http://www.hcs.ohio-state.edu/hcs/TMI/HCS210/HortOrigins/MiddleAges.html|title=Medieval Horticulture/Agriculture|publisher=Ohio State University|accessdate=2013-04-24|author=Jourdan, Pablo}}</ref> During the medieval period, the [[Arab world]] was critical in the exchange of crops and technology between the European, Asia and African continents. Besides transporting numerous crops, they introduced the concept of summer irrigation to Europe and developed the beginnings of the [[plantation]] system of [[sugarcane]] growing through the use of slaves for intensive cultivation.<ref>{{cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/hort_306/text/lec22.pdf|title=Islamic Influences on Western Agriculture|author=Janick, Jules|year=2008|publisher=Purdue University|accessdate=2013-05-23}}</ref>
[[File:Crescenzi calendar.jpg|thumb|left|Agricultural calendar from a manuscript of [[Pietro de Crescenzi]]]]
By {{sc|ad}} 900, developments in [[smelting|iron smelting]] allowed for increased production in Europe, leading to developments in the production of agricultural implements such as ploughs, hand tools and [[horse shoe]]s. The [[carruca]] plough improved on the earlier [[scratch plough]], with the adoption of the Chinese [[mouldboard plough]] to turn over the heavy, wet soils of northern Europe. This led to the clearing of northern European forests and an increase in agricultural production, which in turn led to an increase in population.<ref name=Backer>{{cite web |url=http://www.engr.sjsu.edu/pabacker/history/middle.htm |title=Part 1 – Medieval European history |author=Backer, Patricia |publisher=San Jose State University |accessdate=24 April 2013 |work=History of Technology}}</ref> At the same time, farmers in Europe moved from a two field [[crop rotation]] to a three field crop rotation in which one field of three was left fallow every year. This resulted in increased productivity and nutrition, as the change in rotations permitted [[nitrogen-fixing]] [[legumes]] such as peas, lentils and beans. Improved [[horse harness]]es and the [[whippletree (mechanism)|whippletree]] further improved cultivation.<ref name=Backer/> [[Watermill]]s were introduced by the Romans, but were improved throughout the Middle Ages, along with [[windmill]]s, and used to grind grains into flour, to cut wood and to process flax and wool.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/?id=1-mss7-OStgC&pg=PA88 |title=Daily Life in the Middle Ages |author=Newman, Paul B. |pages=88–89 |publisher=McFarland |isbn=0786450525 |year=2001}}</ref>
Crops included wheat, [[rye]], barley and [[oats]]. Peas, beans, and [[vetches]] became common from the 13th century onward as a [[fodder crop]] for animals and also for their [[nitrogen-fixation]] fertilizing properties. Crop yields peaked in the 13th century, and stayed more or less steady until the 18th century.<ref name=Campbell1>{{cite journal |last=Campbell |first=Bruce M. S. |author2=M. Overton |title=A New Perspective on Medieval and Early Modern Agriculture: Six Centuries of Norfolk Farming, c.1250-c.1850 |journal=Past and Present |year=1993 |volume=141 |pages=38–105 |doi=10.1093/past/141.1.38}}</ref> Though the limitations of medieval farming were once thought to have provided a ceiling for the population growth in the Middle Ages, recent studies<ref name=Campbell2>{{cite book |last=Campbell |first=Bruce M.S. |title=English Seigniorial Agriculture, 1250–1450 |year=2000 |publisher=Cambridge University Press |isbn=0-521-30412-1}}</ref><ref name=Stone1>{{cite book |last=Stone |first=David |title=Decision-Making in Medieval Agriculture |year=2005 |publisher=Oxford University Press |isbn=0-19-924776-5}}</ref> have shown that the technology of medieval agriculture was always sufficient for the needs of the people under normal circumstances, and that it was only during exceptionally harsh times, such as the [[Great Famine of 1315–1317|terrible weather of 1315–17]], that the needs of the population could not be met.<ref name="John Langdon 2010 20–23">{{cite book|title=The Oxford Dictionary of the Middle Ages|year=2010|publisher=Oxford University Press|location=Oxford, England|isbn=978-0-19-866262-4|author=John Langdon|editor=Robert E. Bjork|pages=20–23}}</ref><ref>{{cite book |last=Jordan |first=William Chester |title=The Great Famine: Northern Europe in the Early Fourteenth Century |url=https://books.google.com/books?id=R6mBDhnM76EC |year=1997 |publisher=Princeton U.P.}}</ref>
=== Tutmonda interŝanĝo ===
| |||