Portugala lingvo: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e →Strukturoj: forigo de malĝusta akuzativo, ĉar ĝi en tia kunteksto ne eblas., formatigo |
redaktado de la sekcio pri diftongoj |
||
Linio 86:
Estas fenomeno nomita "antecipo de sonoreco": la sonora fonemo malmoligas la antaŭan fonemon.
La plej grava en la portugala lingvo estas daŭro de [[vokalo]]j. En la portugala, silabo povas esti '''forta''', '''duonforta''' aŭ '''malforta'''. La vokaloj de fortaj silaboj estas ĉiam longaj, la silaboj de malfortaj [[silabo]]j, se estas post la forta, estas mallongaj kaj la vokaloj de malfortaj silaboj antaŭ la forta povas esti longaj aŭ mallongaj. En [[Portugalio]] kaj [[Afriko]], nur la duonfortaj kaj fortaj silaboj povas havi longajn vokalojn, kaj ĉiuj malfortaj silaboj havas mallongajn silabon (antecipo de silabforto). Sed en [[Brazilo]], la tute nefortaj silaboj ankaŭ povas esti longaj aŭ mallongaj. Sekve al tiu regulo, oni ĝenerale la malfortajn finajn silabojn apenaŭ prononcas, ili estas mallongaj kaj preskaŭ nepercepteblaj al kiu ne parolas lingvon kun opozicio longa/mallonga. Kiam la lasta silabo estas la forta silabo, kompreneble, ĝi estas longe prononcata, sed la unua estas tre mallonga kiel en "está" /jŝ'ta/ (li/ŝi/ĝi estas).
Linio 94 ⟶ 92:
Estas tutnecese fari la [[sandio]]n aŭ ligon de vortoj en la prononcado.
====== Diftongoj ======
En la Portugala estas multaj diftongoj, inkluzive la ''nazaj'' diftongoj : ão kaj õe, preskaŭ nepronunceblaj al fremdlingvanoj. Do vorto "quão" (kiom + adjektivo aŭ adverbo) estas pronuncata /kŭãŭn/(unusilaba). Estas fenomeno nomita "antecipo de nazeco" kiam vokalo ne naza venas antaŭ de naza konsonanto, ekz cama /'kâmə/, ne /'kama/, escepte en pli malnovaj prononcoj, ekz-e tiuj de nordportugalio, kiuj estas malpli nazecaj.
{| class="wikitable sortable"
!
!
!Diftongo ([[Internacia Fonetika Alfabeto|IFA]])
!Ekzemplo
!Traduko
|-
| rowspan="17" |'''Diminuendaj diftongoj'''
''(vokalo + duonvokalo)''
| rowspan="6" |malvastaj
|{{IFA|[ej]}}
|l'''ei''', s'''ei'''
|leĝo, (mi) scias
|-
|{{IFA|[oj]}}
|b'''oi''', f'''oi,''' j'''oi'''o
|bovo, estis, herbaĉo
|-
|{{IFA|[uj]}}
|c'''ui'''dado, alel'''ui'''a, '''ui'''rapuru
|atento, haleluja, ujrapuruo (birdo el la familio [[Pipredoj]])
|-
|{{IFA|[ew]}}
|'''eu''', m'''eu''', pigm'''eu''', l'''eu'''
|mi, mia, pigmeo, (li/ŝi/ĝi) legis
|-
|{{IFA|[iw]}}
|v'''iu''', t'''il''', fun'''il'''
|(li/ŝi/ĝi) vidis, tildo, funelo
|-
|{{IFA|[ow]}}
|g'''ol'''fe, h'''ou'''ve
|golfo (sporto), okazis
|-
| rowspan="6" |vastaj
|{{IFA|[aj]}}
|p'''ai,''' m'''ai'''o
|patro, majo
|-
|{{IFA|[aw]}}
|m'''au''', anim'''al''', álbum
|malbono, animalo
|-
|{{IFA|[ɛj]}}
|an'''éi'''s, fi'''éi'''s
|ringoj, fideluloj
|-
|{{IFA|[ɔj]}}
|andr'''oi'''de, aster'''oi'''de, d'''ói'''
|androjdo, asteroido, (ĝi) doloras
|-
|{{IFA|[ɛw]}}
|c'''éu''', v'''éu''', m'''el'''
|ĉielo, vualo, mielo
|-
|{{IFA|[ɔw]}}
|s'''ol''', r'''ol''', arreb'''ol'''
|suno, listo, ĉielruĝo
|-
| rowspan="5" |nazaj
|{{IFA|[ɐ̃j], [ɐ̃j̃]}}
|m'''ãe,''' p'''ãe'''s, c'''ãi'''bra
|patrino, panoj, kramfo
|-
|{{IFA|[ẽj], [ẽj̃]}}
|algu'''ém''', t'''em''', tr'''em''', '''em''', jov'''em''', am'''ém''', hom'''en'''s
|iu, (li/ŝi/ĝi) havas, trajno, en, junulo, amen, viroj
|-
|{{IFA|[õj], [õj̃]}}
|p'''õe''', coraç'''õe'''s
|(li/ŝi/ĝi) metas, koroj
|-
|{{IFA|[ũj], [ũj̃]}}
|m'''ui'''to
|tre
|-
|{{IFA|[ɐ̃w], [ɐ̃w̃]}}
|m'''ão''', p'''ão''', org'''ão''', n'''ão''', am'''am'''
|mano, pano, organo, ne, ili amas
|-
| rowspan="22" |'''Kresĉendaj diftongoj'''
''(duonvokalo + vokalo)''
| rowspan="8" |malvastaj
|{{IFA|[je]}}
|'''ie'''manjá, histor'''ie'''ta
|[[Jemaja]], historieto
|-
|{{IFA|[ji]}}
|sér'''ie,''' calvíc'''ie'''
|serio, kalveco
|-
|{{IFA|[jo]}}
|'''io'''do, ans'''io'''so, b'''io'''logia
|jodo, anksia, biologio
|-
|{{IFA|[ju]}}
|cíl'''io''', exíl'''io,''' v'''iu'''vez
|cilio, ekzilo, vidv(in)eco
|-
|{{IFA|[we]}}
|d'''oe'''r, s'''oe'''rguer
|dolori, leveti
|-
|{{IFA|[wi]}}
|ling'''ui'''ça, tranq'''ui'''lo, arg'''ui'''r, tên'''ue'''
|kolbaso, trankvila, argumenti, subtila
|-
|{{IFA|[wo]}}
|d'''uo'''décimo, fl'''uo'''rescente, impet'''uo'''samente
|dekdua, fluoreska, impete
|-
|{{IFA|[wu]}}
|ambíg'''uo''', mút'''uo,''' exíg'''uo'''
|ambigua, reciproka, malvastega
|-
| rowspan="6" |vastaj
|{{IFA|[ja], [jɐ]}}
|'''Ia'''nomâmi, Brasíl'''ia''', eutanás'''ia,''' réd'''ea'''
|Janomamo (etnonomo), Braziljo, eŭtanazio, brido
|-
|{{IFA|[jɛ]}}
|d'''ie'''ta, qu'''ie'''to
|dieto, kvieta
|-
|{{IFA|[jɔ]}}
|id'''io'''ta, p'''io'''r, v'''io'''la, '''io'''ga
|idioto, malplej bona, vjolo, jogo
|-
|{{IFA|[wa], [wɐ]}}
|q'''ua'''se, ag'''ua'''rdar, mág'''oa'''
|preskaŭ, atendi, ĉagreno
|-
|{{IFA|[wɛ]}}
|c'''ue'''ca, s'''ue'''co, seq'''ue'''stro
|kalsono, svedo/sveda, malliberigo/kapto/sekvestro
|-
|{{IFA|[wɔ]}}
|q'''uó'''rum
|kvorumo
|-
| rowspan="8" |nazaj
|{{IFA|[jã], [jɐ̃]}}
|'''ian'''que
|jankio
|-
|{{IFA|[jẽ]}}
|'''iem'''enita, al'''ien'''ação, cl'''ien'''te
|jemenano, alieneco, kliento
|-
|{{IFA|[jõ]}}
|abolic'''ion'''ismo, ac'''ion'''ista, '''e on'''de, '''e on'''tem, '''e hom'''em
|aboliciismo, akciano, kaj kie, kaj hieraŭ, kaj viro
|-
|{{IFA|[jũ]}}
|méd'''ium,''' tr'''iun'''fal
|mediumo, triumfa
|-
|{{IFA|[wã], [wɐ̃]}}
|q'''ua'''nto, q'''ua'''ndo, ming'''ua'''nte
|kiom, kiam, malkreskanta luno
|-
|{{IFA|[wẽ]}}
|ag'''ue'''ntar, afl'''ue'''nte
|elteni, afluanto
|-
|{{IFA|[wĩ]}}
|arr'''ui'''nar, constit'''ui'''nte, ping'''uim'''
|ruinigi, komponanto, pingveno
|-
|{{IFA|[wõ]}}
|'''o on'''ze, '''o om'''bro, '''o hom'''em
|la dekunuo, la ŝultro, la homo
|-
| colspan="5" |''P.S. 1: En la portugala lingvo, la kresĉendaj diftongoj okazas ĉefe en rapida parolado. En malrapida elparolo, ili fariĝas hiatoj.''
''P.S. 2: La referenca prononco de la ekzemploj estas la brazila, laŭ la akĉento de [[Rio-de-Ĵanejro]]. Tamen ili egalas ĉe la plejparto de la aliaj akĉentoj.''
|}
==== Forta silabo ====
| |||