Efezo: Malsamoj inter versioj

'''Efeso''' ([[latina lingvo|latine]], ''Ephesus''), [[grekoj|greka]] urbo de [[Ionio]] (okcidenta [[Anatolio]]) kiu staris kie la rivero [[Cayster]] fluis en la [[Egea Maro|Egean Maron]], estis la plej granda urbo de la [[romia imperio|romia]] provinco de [[Asia]]. Ĝi estis la ĉefurbo de la provinco kaj la centro de la kulto de la [[virga diino]] [[Artemisa]], kie staris la plej granda el ŝiaj temploj, la [[Templo de Artemisa]], unu el la [[sep mirindaĵoj de la antikva mondo]]. Efeso havis la plej grandan teatron de la imperio, kun 50 mil sidlokoj. [[Sankta Paŭlo]] predikis en la urbo tri jarojn ([[65]]-[[68]]) kaj [[Sankta Johano]], laŭ tradicio, tie verkis sian [[evangelio]]n (ĉ. [[90]]). En [[431]], la urbo estis la loko de la [[Koncilio de Efeso]], kiu deklaris, ke [[Sankta Maria]] estas la [[Dipatrino]].

 

Sed spite de tia grandeco, riĉeco kaj famo, la ora epoko de Efeso venis ''antaŭ'' la imperio: en la [[2-a jarcento a.K.]], Efeso estis unu el la ĉefaj kaj plej riĉaj havenoj de la [[Mediteraneo]] kaj havis 300 mil loĝantojn.

 

Efeso estis fondita en la [[10-a jarcento a.K.]]—de [[amazonoj]] laŭ legendo—kaj fariĝis unu el al ĉefaj urboj de [[Ionio]]. La loĝantaro venis plejparte el [[Ateno]].

 

Kie tiu granda urbo unufoje staris, nun staras [[Ayasuluk]], malgranda [[turkoj|turka]] vilaĝo. Efeso estis mortigita de ŝlimo, malario kaj [[kristanismo]]: pro la jarcentoj da ŝlimo el la Cayster, en la tempo de la [[bizanca imperio]], granda, malaria marĉo kreskis inter Efeso kaj la maro. Kaj kristanismo formortigis la alian industrion de la urbo: la kulton de Artemisa. En [[381]] la imperiestro fermis la Templon, kiu, starinta vake, fariĝis ŝtonminejo. La konkuro de [[Konstantinopolo]] ekde la [[4-a jarcento]] verŝajne ne helpis.

 

Ironie, la originala nomo de la urbo estis ''Apasas'', "urbo de la patrina diino". Kaj la kulto de la virga Sankta Maria anstataŭis la kulton de la virga Artemisa.

 

 

{{Commons|Ephesos}}