Peruo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Linio 67:
La [[andoj|montoĉeno de Andoj]] dividas la landon en tri geografiaj regionoj: marbordo, montaro kaj praarbaro. La [[marbordo (Peruo)|marbordo]] estas dezerta kaj ebena strio kiu paralelas je la perua marbordo, ĝia larĝo atingas maksimumon de 180 km en la [[dezerto de Sechura]]. De la latitudo 6°S ĝis la limo kun [[Ĉilio]] etendiĝas la peruan sektoron de la [[Dezerto de la Pacifiko]] kiu sin trovas trairita de valoj estigitaj de mallongaj riveroj de sezona reĝimo. Laŭlonge de la marbordo oni povas trovi pampojn kovritajn de sablo kiun formas la dezertoj de la lando, tiaj kiel tiuj de Sechura (Piura) kaj de Pisco (Ica). Inter la geografiaj akcidentoj kiujn oni povas trovi en ĉi tiu regiono estas la rifoj, duoninsuloj, golfetoj kaj strandoj.
 
La montaro estas laŭigita de la [[Andoj]]. Ĉi tiuj montoj vidiĝas en paralelaj ĉenoj: tri en la nordo, tri en la centro kaj du en la sudo. La Andoj de la nordo kunfluas kun tiuj de la centro en la nodo de Pasco, dum tiu de la centro kunfluas kun la sudaj en la nodo de Vilcanota. [[Blanka Montaro]] aŭ en hispana ''Cordillera Blanca'' estas montarĉeno kiu formas parton de la Andoj. Ĝi etendas tra 200 km inter 8°08' kaj 9°58'S kaj 77°00' kaj 77°52'W, en direkto nordokcidente. Estas la tropika montarĉeno neĝokovrita plej etenda kaj enhavas 722 unuopajn [[glaĉero]]jn. La plej alta monto de Peruo, nome [[Huascarán]] de 6.768 metroj, troviĝas tie.
 
[[Dosiero:Paracas - Playa Roja3.JPG|eta|200px|[[Nacia Rezervo de Aracas]], lokita en plena [[Dezerto de la Pacifiko]], ĉe la bordoj de la [[Pacifika Oceano]].]]
Linio 73:
[[Dosiero:05. Isla de Taquile (31).JPG|eta|200px|[[Taquile|Insulo de Taquile]], ĉe la bordoj de la [[Lago Titikako]], en la [[Altebenaĵo de la Collao]].]]
 
<!--Andoj de la nordo estas pli malaltaj kaj pli humidaj ol la mezumo, en ili trovas la malfermas de *Porculla, kiu kun 2.145 m estas la plej malalta punkto de la anda montoĉeno. Ilin Marŝas de la centro estas la plej altaj kaj *empinados, estas tie kie trovas la plej altan bekon de la lando, la neĝkovrita [[*Huascarán]], kun 6.768 m.<ref>UNESKO, [http://whc.unesco.org/en/list/333 ''*Huascarán *National *Park'']. Konsultita la [[5-a de decembro|05-12]]-[[2009]].</ref> Ilin Marŝas de la sudo estas de plej granda *espesor kiu ilin Marŝas de la nordo kaj centro. En ĉi tiu sektoro trovas la [[altebenaĵo de la *Collao]], ankaŭ konita kiel *altiplano.-->
La [[Amazonio|Amazonia Praarbaro]], lokita je la oriento, estas vasta ebena regiono plena je [[vegetaĵaro]]. Ĝi konstituas preskaŭ 60% de la surfaco de la lando. Oni konsideras du malsamajn regionojn: alta praarbaro kaj malalta praarbaro. La [[Nubarbaro|alta praarbaro]] aŭ ''[[Jungaoj|yunga]]'' lokiĝas en la tuta orienta flanko de Andoj. Ĝia alteco varias inter la 3.500 kaj 800 m, kaj ĝi ĉirkaŭprenas de la norda landlima zono ĝis la ekstrema sudo de la lando. La reliefo de ĉi tiu zono estas diversa kaj en la areoj en kiuj penetras la montoĉeno de Andoj oni trovas zonojn de fortaj pritraktataj. La [[Tropikaj kaj subtropikaj humidaj foliarbaroj|malalta praarbaro]] aŭ tropika amazonia arbaro troviĝas inter la 800 kaj la 80 m. La formo de la reliefo estas ebena kaj en ĝi elstaras la montoĉeno de Contamana, lokita en la maldekstra rando de la rivero Yavarí. Ĝia pli alta punkto atingas la 780 m.