Sopron: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 40:
[[Dosiero:Sopron Fire Tower.jpg|eta|Fajroturo]]
== Historio ==
Post la menciita romia erao post jarcentoj sekvis la hungara dominado. En [[1273]] ĉeĥa reĝo [[Přemysl Otakar la 2-a]] okupis la urbon pro perfido, tamen post 4 jaroj hungara reĝo [[Ladislao la 4-a (Hungario)]] reprenis ĝin, poste donacis titolon al Sopron: [[libera reĝa urbo]]. Inter [[1297]] kaj [[1340]] oni konstruis urbomuron 8-10 m altajn. Inter [[1441]] kaj [[1463]] la urbo estis hipotekita al la germana-romia imperio. En [[1526]] la [[judoj]] estis forpelitaj el la urbo. En [[1529]] la [[turkoj]] prirabis la loĝantojn. En 1553, 1622, 1625, 1635, 1681 la urbo estis hejmo de la hungara parlamento. En [[1605]] [[armeo]] de [[Stefano Bocskai]] prirabis la urbon. Pro [[pesto]] duono de la loĝantoj mortis en [[1655]], post 112 jaroj la plena urbo cindriĝis pro [[incendio]]. Sopron kontinue estis fidela al la [[Habsburgoj]], en [[1705]] armeo de [[Francisko Rákóczi la 2-a]] ne povis okupi la urbon, tamen ĝi sukcesis en la sekva jaro.
En la tempo de la [[Aŭstrio-Hungario|aŭstra-hungara imperio]] ĝi estis la ĉefa urbo de [[Burgenlando]], germanlingva regioneto, kiu tamen apartenis al Hungario. Post la [[unua mondmilito]] kaj la sekva redivido de Eŭropo fare de la [[Usono|usona]] prezidento [[Woodrow Wilson]], Burgenlando estis donita al Aŭstrio, sed Hungario atingis [[plebiscito]]n en 1921, kiu mirige donis al ĝi en la urbo preskaŭ du trionojn el la voĉoj (ekde tiu tempo Sopron havas titolon "Civitas Fidelissima" (latino) – plej fidela urbo). Tiu disigo de Sopron/Ödenburg el la resto de Burgenlando estis tre doloriga por la Aŭstroj kaj la Germanoj. Tiuj klarigas la elekton de Hungario fare de Germanlingvuloj per la fakto, ke oni timis [[komunismo]]n, kaj Hungario regata de la tre konservativa admiralo [[Miklós Horthy|Horthy]] ŝajnis pli sekuriga ol Aŭstrio, agitata de marksistaj movadoj. Oni decidis, do, ne laŭ sia lingvo aŭ etneco, sed laŭ sia politika sinteno.
 
En [[1716]] en la urbo okazis la unua teatra spektaklo en Hungario germanlingve, en 1769 la urbo konstuis la unuan teatrejon en la lando. En [[1753]] en Brennbergbánya (nun jam apartenaĵo de Sopron) komencis minadi karbon en Hungario.
 
En la tempo de la [[Aŭstrio-Hungario|aŭstra-hungara imperio]] ĝi estis la ĉefa urbo de [[Burgenlando]], germanlingva regioneto, kiu tamen apartenis al Hungario. Post la [[unua mondmilito]] kaj la sekva redivido de Eŭropo fare de la [[Usono|usona]] prezidento [[Woodrow Wilson]], Burgenlando estis donita al Aŭstrio, sed Hungario atingis [[plebiscito]]n en 1921, kiu mirige donis al ĝi en la urbo preskaŭ du trionojn el la voĉoj (ekde tiu tempo Sopron havas titolon "Civitas Fidelissima" (latino) – plej fidela urbo). Tiu disigo de Sopron/Ödenburg el la resto de Burgenlando estis tre doloriga por la Aŭstroj kaj la Germanoj. Tiuj klarigas la elekton de Hungario fare de Germanlingvuloj per la fakto, ke oni timis [[komunismo]]n, kaj Hungario regata de la tre konservativa admiralo [[Miklós Horthy|Horthy]] ŝajnis pli sekuriga ol Aŭstrio, agitata de marksistaj movadoj. Oni decidis, do, ne laŭ sia lingvo aŭ etneco, sed laŭ sia politika sinteno.
 
Rezultis, ke Sopron fariĝas norde, okcidente kaj sude ĉirkaŭata de [[Aŭstrio]].