Sudaj ŝtatoj de Usono: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA
nombro kun nedispartigebla spaco
Linio 1:
[[Dosiero:US map-South Modern.png|eta|<center>la sudaj ŝtatoj de Usono: malhelruĝe la ŝtatoj, kiuj ĉiurilate konsideratas per la vorto, pli hele tiuj kutime same inkluzivigitaj kaj striite tiuj ŝtatoj kiuj nur malofte estas konsiderataj per la nomo.]]
La '''sudaj ŝtatoj de Usono''' en vasta senco estas kultura regionego en la sudoriento de [[Usono]]. Laŭ la Usona Censa Buroo (angle ''United States Census Bureau'') temu pri sume dek ses usonaj ŝtatoj kun areo de 2 &nbsp;384 &nbsp;143&nbsp;km² kaj entute preskaŭ cent milionoj da loĝantoj. En historia senco temas pri tiuj el la pli orientaj ŝtatoj de Usono, kiuj situas sude de la [[linio Mason-Dixon]], la limo inter [[Pensilvanio]] kaj [[Marilando]], kaj en kiuj ĝis la jaro [[1865]] estis permesata la [[sklaveco]]. La plej multajn loĝantojn el inter la sudaj ŝtatoj de Usono havas [[Teksaso]].
 
En pli malvasta senco la nomo celas tiujn dek unu el la usonaj ŝtatoj meze de la 19-a jarcentoj permesantaj sklavecon, kiuj en [[1860]]/[[1861]] post la elektiĝo de [[Abraham Lincoln]] kiel [[prezidanto de Usono]] malmembriĝis el la unio de la [[Usono|Unuiĝintaj Ŝtatoj de Ameriko]]. Kvankam Abraham Lincoln ne postulis la malpermeson de sklaveco, ĉar decidi pri tio estis la tasko de ĉiu usona ŝtato individue, sed lia prezidantiĝo montris ke politikisto povas iĝi prezidanto de Usono ankaŭ sen subteno de la sudaj ŝtatoj. La dek unu ŝtatoj kreis la union [[Konfederaciitaj ŝtatoj de Ameriko]], sed malvenkis en la sekva [[Usona Enlanda Milito]] (1861-1865). La reunuigita usona respubliko oficialigis leĝojn favore al pli da rajtoj por afrikdevenaj usonanoj kaj dum iom da tempo centre regis la sudajn ŝtatojn.