Milankoviĉ-cikloj: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
e Mi korektas redaktadaj erarojn, kaj aldonas ligilojn. |
||
Linio 1:
[[Dosiero:MilankovicCiklojOrbitokajKernojReapudskribita.png|eta|411x411ra|Pasintecaj kaj estontecaj Milankoviĉ-cikloj. [[:en:VSOP_(planets)|VSOP]] eblas prognozi tre precize pasintecajn kaj estontecajn orbitajn parametrojn. Ĝi bildigas la variadojn de: aksa dekliniĝo (bluo); orbita ekscentreco (verdo); perihelia longo (purpuro); precesia indico (ruĝo), kiu kune kun dekliniĝo kontrolas la sezonan ciklon de la sunradiado.<ref>Karney, Kevin. [http://www.precisedirections.co.uk/Sundials/E-o-T_Variability.pdf "Variation in the Equation of Time"] (PDF).</ref> – Kalkulita taga averaĝa sunradiado ĉe la supro de la atmosfero (nigro), je la tago de la somera [[solstico]] ĉe latitudo de 65º N. – [[Benta zono|Bentaj]] [[Foraminifero|foraminiferoj]] (malluma ruĝo) kaj – [[Glacikerno]] de la [[Vostok-Stacio]] (malluma verdo), montras dun malsamajn indikilojn de pasinteca tutmonda marnivelo kaj temperaturo, de oceanaj sedimentoj kaj antarkta glacio respektive. La vertikala griza linio montras nunan tempon, je 2 kilojaroj A.D (jaro 2000).]]
'''Milankoviĉ-cikloj''' (''Milanković-'' se oni konservas la originalan literumon en serba lingvo; aŭ ''Milankovitch-'' laŭ la angla transskribado de la nomo) priskribas la kolektivan efikojn de la ŝanĝoj en la [[Tero|teraj]] movadoj sur ĝia [[klimato]]. Ili estis nomitaj laŭ la serba
== Priskribo ==
La tera akso kompletigas unun plenan precesian ciklon proksimume
Krome, la aksa dekliniĝo (angulo inter la turna akso de la Tero kaj la ortanto al la ebeno de ĝia orbito) oscilas inter 22,1 kaj 24,5 gradoj, en cikloj da 41.000
Fine, la ekscentreco de la tera orbito varias inter 0,000055 kaj 0,0679. La komponantoj de tiu orbita variado sekvas ciklajn padronojn kun malsamaj periodoj kiuj iras de 96.000 al 413.000 jaroj, kaj kiuj kolektive kombiniĝas lakse en cikloj da 100.000 jaroj.
[[Joseph Adhemar]], [[James Croll]] kaj aliaj sciencistoj
== Problemoj ==
Linio 18:
Kelkaj modeloj povas reprodukti la ciklojn de 100.000 jaroj kiel rezulto de ne-linearaj interagoj inter malgrandaj ŝanĝoj en la tera orbito kaj internaj osciladoj de la klimata sistemo.<ref name="Ghil1994">{{cite journal|first=Michael|last=Ghil|title=Cryothermodynamics: the chaotic dynamics of paleoclimate|journal=Physica D|volume=77|issue=1–3|year=1994|pages=130–159|doi=10.1016/0167-2789(94)90131-7|bibcode=1994PhyD...77..130G}}</ref><ref name="Gildor2000">{{cite journal|vauthors=Gildor H, Tziperman E|title=Sea ice as the glacial cycles' climate switch: Role of seasonal and orbital forcing|journal=Paleoceanography|volume=15|issue=6|year=2000|pages=605–615|doi=10.1029/1999PA000461|bibcode=2000PalOc..15..605G}}</ref>
Jung-Eun Lee de la Brown University proponas ke la precesio ŝanĝas la kvanton de energio kiun la Tero absorbas, ĉar la granda kapablo de la Suda Duonglobo por kreskigi glacion reflektas pli energion for de la Tero. Plie, Lee diras, "precesio nur gravas kiam ekscentreco estas granda. Jen kial ni vidas cliklojn da 100.000 jaroj pli fortajn ol la cliklojn da 21.000
Iuj asertis ke la longo de la klimato registro estas nesufiĉa por establi statistike-signifan rilaton inter klimato kaj ekscentrecaj variadoj.<ref name="Wunsch2004">{{cite journal|first=Carl|last=Wunsch|title=Quantitative estimate of the Milankovitch-forced contribution to observed Quaternary climate change|journal=Quaternary Science Reviews|volume=23|year=2004|pages=1001–12|doi=10.1016/j.quascirev.2004.02.014|issue=9–10|bibcode=2004QSRv...23.1001W}}</ref>
| |||