Vikipedio

Historio de judoj en Nederlando: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 54:
En 1945, nur ĉirkaŭ 35,000 el ili estis ankoraŭ vivantaj. La preciza nombro de "tute judoj" kiuj survivis al la Holokaŭsto estas ĉirkaŭkalkulita en 34,379 (el kiuj 8,500 estis parto de ''[[interrasa geedzeco]]'' kaj tiele evitis deportadon kaj eblan morton en la [[Naziaj koncentrejoj]]); la nombro de "duonjudoj" kiuj estis en Nederlando fine de la Dua Mondmilito en 1945 estis ĉirkaŭkalkulita en 14,545, la nombro de "kvaronjudoj" 5,990.<ref name="DEMOS March 2001"> DEMOS Marto 2001. Alirita la 18an de Julio 2007 (nederlande) Arkivita en la 10a de Junio 2007 ĉe Wayback Machine.</ref> Ĉirkaŭ 75% el la judnederlanda loĝantaro mortiĝis, malkutima alta procento kompare al aliaj okupitaj landoj en okcidenta Eŭropo.<ref>{{cite journal |author=JCH Blom |title=The Persecution of the Jews in the Netherlands: A Comparative Western European Perspective |doi=10.1177/026569148901900302 |journal= European History Quarterly |date=Julio 1989 |volume=19 |issue=3 |pages=333–351}}. Por pli ĵusaj publikaĵoj, vidu: Pim Griffioen kaj Ron Zeller, "Comparison of the Persecution of the Jews in the Netherlands, France and Belgium, 1940-1945: Similarities, Differences, Causes", en: Peter Romijn et al., ''The Persecution of the Jews in the Netherlands, 1940–1945. New Perspectives''. Amsterdam: Amsterdam University Press/Vossius Pers/NIOD, 2012, 55–91. Pim Griffioen and Ron Zeller, "Anti-Jewish Policy and Organization of the Deportations in France and the Netherlands, 1940–1944: A Comparative Study", ''Holocaust and Genocide Studies'' 20 (3), Vintro 2006, 437–473.</ref>
 
Faktoroj kiuj influis sur la granda nombro de personoj kiuj mortiĝis estis la fakto ke Nederlandoj ne estis sub milita reĝimo, ĉar la [[reĝino]] kaj la [[registaro]] estis fuĝintaj al [[Anglio]], lasante la tuta reg-aparaton sentuŝe. Grava faktoro estis ankaŭ ke Nederlando tiame estis jam la plej dense loĝata lando de [[Okcidenta Eŭropo]], kio malfaciligis al la relative granda nombro de judoj kaŝiĝi. Plej judoj de Amsterdamo estis malriĉaj, kio limigis siajn eblojn fuĝi aŭ kaŝiĝi. Alia faktoro estas ke la lando ne havas multan malferman spacon aŭ arbarojn[[arbaro]]jn por kaŝiĝi. Ankaŭ, la civila administracio estis antaŭnigita kaj havigis al la Nazi-Germanoj kompletan rigardon ne nur al la nombroj de judoj, sed ankaŭ pri kie ili precize loĝas. Notendas ke la averaĝa civitano de Nederlando estis nekonscia de la funkciado de la "ekstermejoj[[ekstermejo]]j" kiaj [[Mauthausen]] dum la plej granda parto de la okupado. Ĉiuj nederlandaj ŝtatanoj estis devigitaj "registriĝi" kaj fari laboron en Germanio.<ref>Ettie Huizing, Wie het geweten heeft, het levensverhaal van Siep Adema, SUN 1994, ISBN 90-6168-425-0</ref> Fakte afero pri la mistraktado de nederlandaj civitanoj de juda ascendo estis agnoskita kiel la unua ago de amasa civila malobeo en la okupita Eŭropo dum la 2aMM kaj ĝi okazis por subteni tiujn nederlandajn civitanojn de juda ascendo kio estis konata kiel ''Februaristaking'' (Februara [[striko]]).
 
Estas teorio ke la plej majoritato de la lando alĝustiĝis al la cirkonstancoj: "En siaj preparoj por la ekstermado de judoj loĝantaj en Nederlando, la Germanoj povis enkalkuli la helpon de la plej granda parto de la nederlanda administracia infrastrukturo. La okupantoj devis uzi nur relative malgrandan nombron de sia propra personaro; nederlandaj policanoj arestis la familiojn sendotajn al ties mortoj en [[Orienta Eŭropo]]. Trajnoj de la nederlanda [[fervojo]] funkciigitaj de nederlandaj laboristoj transportis la judojn al koncentrejoj en Nederlando kiuj estis transpasejoj al Auschwitz, Sobibor, kaj aliaj ekstermejoj." Rilate al la nederlanda kunlaborado, [[Adolf Eichmann]] estis citita dirante "La transportoj fluis tiom milde ke estas plezuro vidi ilin."<ref>{{cite web |url=http://www.jcpa.org/jl/vp412.htm |title=Wartime and Postwar Dutch Attitudes Toward the Jews: Myth and Truth |author= Manfred Gerstenfeld |publisher=Jcpa.org |date=1999-08-15 |accessdate=2012-05-01}}</ref>
[[File:Amsterdam Anne Frank.jpg|thumb|dekstre|220px|Tiu [[statuo]] en Amsterdam rememoras [[Anne Frank]], la juda taglibristino kiu kaŝiĝis kun sia familio dum la Dua Mondmilito (kaj kiu estas reprezentata de unu ŝtono en Westerbork).]]
{{redaktata}}▼
Dum la unua jaro de la okupado de Nederlando, Jews, who were already registered on basis of their faith with the authorities (just as Protestants, Catholics and others were), had to get a large "J" stamped in their IDs while the whole population had to declare whether or not they had "Jewish" roots. Jews were banned from certain occupations and further isolated from public life. Starting in January 1942, some Dutch Jews were forced to move to Amsterdam; others were directly deported to [[Westerbork transit camp|Westerbork]], a concentration camp near the small village of [[Hooghalen]]. Westerbork was founded in 1939 by the Dutch government as the Central Refugee Camp to give shelter to Jews fleeing Nazi persecution following ''[[Kristallnacht]]''. After the German occupation of the Netherlands in 1940, it became a transit camp for Jews who were being deported to the [[Nazi concentration camps]] in Middle and Eastern Europe. Nearly all the prisoners who left Westerbork for the east perished before the end of World War II.
 
Dum la unua jaro de la okupado de Nederlando, judoj, kiuj estis jam registrita sur la bazo de sia religio ĉe la aŭtoritatoj (same kiel Protestantoj, Katolikoj kaj aliaj), devis porti grandan "J" stampitan en siaj [[identigilo]]j dum la tuta loĝantaro devis deklari ĉu ili havas aŭ ne "judajn" radikojn. Judoj estis senrajtigitaj por kelkaj okupoj kaj poste izolitaj el la publika vivo. Starte en Januaro 1942, kelkaj nederlandaj judoj estis devigitaj translokiĝi al Amsterdamo; aliaj estis rekte deportitaj al [[Westerbork]], nome [[koncentrejo]] ĉe la malgranda vilaĝo [[Hooghalen]]. Westerbork estis fondita en 1939 fare de la nederlanda registaro kiel Centra Rifuĝejo por ŝirmi judojn kiuj estis fuĝintaj el la Nazia persekuado post la ''[[Kristala nokto]]''. Post la germana okupado de Nederlando en 1940, ĝi iĝis transira kampadejo por judoj kiuj estis deportitaj al [[Naziaj koncentrejoj]] en Meza kaj Orienta Eŭropo. Preskaŭ ĉiuj prizonuloj kiuj lasis Westerbork orienten mortiĝis antaŭ la fino de la Dua Mondmilito.
▲{{redaktata}}
All non-Dutch Jews were also sent to Westerbork. In addition, over 15,000 Jews were sent to labour camps. Deportations of Jews from the Netherlands to Poland and Germany began on 15 June 1942 and ended on 13 September 1944. Ultimately some 101,000 Jews were deported in 98 transports from Westerbork to [[Auschwitz]] (57,800; 65 transports), [[Sobibor extermination camp|Sobibor]] (34,313; 19 transports), [[Bergen-Belsen concentration camp|Bergen-Belsen]] (3,724; 8 transports) and [[Theresienstadt]] (4,466; 6 transports), where most of them were murdered. Another 6,000 Jews were deported from other locations (like [[Vught]]) in the Netherlands to concentration camps in Germany, Poland and Austria (like [[Mauthausen-Gusen concentration camp|Mauthausen]]). Only 5,200 survived. The Dutch underground hid an estimated number of Jews of some 25,000–30,000; eventually, an estimated 16,500 Jews managed to survive the war by hiding. Some 7,000 to 8,000 survived by fleeing to countries like Spain, the United Kingdom, and [[Switzerland]], or by being married to non-Jews (which saved them from deportation and possible death). At the same time, there was substantial collaboration with the Nazis from members of the Dutch population, including the Amsterdam city administration, the Dutch municipal police, and Dutch railway workers, who all helped to round up and deport Jews.
 
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Historio_de_judoj_en_Nederlando"