Historio de la urbo Freiburg im Breisgau: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Alois (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Alois (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 9:
==Potenciĝo de la urbo==
La malkovro de riĉaj [[arĝentotroviĝoj]] je la okcidenta rando de la [[Nigra arbaro]] fine de la 10a jarcento baldaŭ kaŭzis prosperon de la urbo. La rajton de minado la Zähringer ricevis de la episkopoj de [[Bazelo]], kiuj siavice de la imperiestro [[Konrad
==Freiburg sub la Habsburgoj==
La Habsburgoj tuj postulis la devojn de Freiburg. Por la militoj kontraŭ la [[Eidgenossenschaft]] la urbo devis doni financan helpon kaj sendi kavalirojn, tiel ekzemple en 1386, kiam en la sangoverŝa [[batalo ĉe Sempach]] la svisoj venkis kaj tie ne nur mortbatis la aŭstian dukon [[Leopold
Post kaiam duko [[Frederiko 4a]] helpis al la kontraŭpapo [[Johano 23a]] post ties demisiigo en la [[koncilio de Konstanz]] fuĝi al Freiburg, la reĝo [[Sigismund]] verdiktis sian habsburgan dukon je [[Reichsacht]] (imperia preskribo). Tiamaniere la Breisgaŭ kiel feŭdo refalis al la regno, kaj Freiburg de 1415 ĝis la [[amnestio]] de Friedrich en 1425 estis [[Reischsstadt]] (sendependa regna urbo).
Linio 18:
En la jaro 1448 arkiduko [[Albrecht]] kiel posedanto de la habsburgaj antaŭregionoj fondis en Freiburg tielnomatan Studium generale, el kiu ekestis per la fondodokumento de 1457 ekestis la [[universitato]] de Freiburg.
Unu el la kulminoj de la urba historio estis la [[Reichstag]] (imperiasembleo), kiun la [[romi-germana reĝo [[Maksimiliano 1a]] en 1498 kunvokis al Freiburg. Tie Maksimiliano kaj la [[
Post la finkonstruo de la alta ĥorejo la kompetenta episkopo de [[Konstanco]] en la jaro 1513 decidis konsekri (inaŭguri) la [[Freiburger Münster|Katedralo Nia Sinjorino (Freiburg, Brisgovio)]] (katedralon de Freiburg). En la sama jaro malriĉintaj kaj malbone traktitaj kamparanoj kolektiĝis sub la standardo de [[Bundschuh]] kaj ties gvidanto [[Joss Fritz]]. La insurekton oni perfidis kaj ĝi finiĝis, antaŭ ol ĝi entute komenciĝis, per ekzemplodona punado de la partoprenantoj.
==Reformacio kaj Militoj de la kamparanoj==
Sed la [[Reformacio]] kaj precipe la disvastigo de la verko de [[Luther]] [[Pri la libereco de kristana homo]] incitis denove ribelajn aktivecojn. La 23an de majo 1525 18.000 kamparanoj sub la gvido de [[Hans Müller]] dum la [[Milito de la kamparanoj]] konkeris Freiburg kaj devigis la urban konsilantaron membriĝi en evangelia-kristana unuiĝo por instalo de ĝenerala teritoria paco kaj forigo de la maljustaj suferoj de la ordinaraj malriĉaj homoj.Post la sufokado de la insurekto la urbo certigis la domon [[Habsburg]] pri sia bona katolika sinteno. Krom Freiburg ankaŭ Breisach, Waldkirch kaj Endingen restis fidelaj al la katolika afero, dum Kenzingen, Neŭenburg, Rheinfelden, Saldshut kaj ankaŭ Strassburg transiris al la protestanta kredo. Kiam en [[Bazelo]] la [[Bilderstürmer]] (bildforigantoj) en 1529 realigis fundamente la protestantismon, la eminenta sciencisto [[Erasmo de Rotterdamo]] kaj la [[Domkapitel]] de Bazelo en la sekuran kaj plejparte katolikan Freiburg. Tie ili trovis loĝejon en la [[Haus zum Walfisch]] kaj en la [[Baseler Hof]] respektive.
De la 15a ĝis en la 17a jarcentoj denove kaj denove pestepidemioj
==Persekutoj de sorĉist(in)oj en Freiburg==
Linio 46:
La loĝantaro, per kvin sieĝadoj en 17 jaroj ŝrumpinta al ankoraŭ nur 2.000 personoj, reekspiris, kiam la francoj, malmotivigitaj ĉar dum tri longaj semajnoj seninterrompe pluvis, retiris sin sensukcese.
== Freiburg sub la krono de Francio ==
Pro la perdo de Alsaco kaj de Sundgau en la [[Vestfalia paco]] al Francio la dekstrarejna Freiburg anstataŭ [[Ensisheim]] fariĝis ĉefurbo de la [[Antaŭa Aŭstrio]], sed ankaŭ
En la jaro 1661 en Francio post la morto de kardinalo [[Mazarin]] la juna [[Ludoviko la 14-a (Francio)|Ludoviko 14a]] transprenis la regadon. Ekde 1667 la sunreĝo laŭ la moto: La al reganto plej konvena kaj plej agrabla okupiĝo estas pligrandigi sinentreprenis unu post la alia kvar [[konkermilito]]jn, nome kontraŭ la [[Hispana Nederlando]], [[Nederlando]], [[Elekto-Palatinato]] kaj [[Hispanio]].
Linio 56 ⟶ 57:
Nun Francio posedis krom la dekstrarejna pontokapo [[Breisach(Rejno) |Breisach]] per Freiburg ankaŭ antaŭpostenon meze en la habsburgaj antaŭlandoj.
[[Dosiero:Breisacher Tor in Freiburg.JPG|hochkant|mini|Unu el la malmultaj restaĵoj de la fortikaĵoj de Freiburg, kiujn Vauban konstruigis. La iama envetruejo en la pordego al Breisach servas nun kiel enirejo al restoracio]]
Ludoviko la 14-a ordonis al [Sébastien Le Prestre de Vauban]], ke li plukonstruu la urbon al moderna fortreso. Por gajni liberan pafkampon, Vauban lasis ebenigi ĉion, kio restis de la [[antaŭurbo]]j en la bataloj de la [[Tridekjara milito]]. Freiburg nun apartenis al la franca provinco [[Alzaco]]. Kiel lastan el la [[Libera regna urbo|liberaj regnaj urboj]] Ludoviko la 14-a en 1681 ordonis okupi [[Strasburgo]]n. En la sama jaro la franca reĝo survoje tien vizitis ankaŭ sian novakiritan urbon Freiburg, por informi sin pri la progreso de la laboroj je la fortreso.
De 1688 ĝis 1697 Ludoviko la 14-a gvidis la [[Milito de la alianco de Augsburg|Naŭjaran militon]], en kiu li konkeris interalie [[Kolonjo]]n, [[Elekto-palatinato]]n, [[Majenco]]n, [[Treviro]]n kaj denove Philippsburg. Nun la ''[[Viena granda alianco]]'' inter la imperiestro, [[Hispanio]], [[Svedio]], [[Anglio]], [[Savojo]], [[Brandenburgo]], [[Saksio]] kaj [[Hanovro]] rezistis al la Sunreĝo kaj ĉesigis la konkeran militiron. Sed por la venko oni pagis multe, ĉar dum la retiriĝo la francaj trupoj praktikis la principon de la [[brulita tero]]: ili detruis [[Heidelberg]], [[Mannheim]], [[Philippsburg]], [[Koblenco]]n, [[Worms]] kaj [[Speyer]] kun ties [[Reichskammergericht]] (imperia supera korto]]En la [[Paco de Rajswijk]] 1697 Ludoviko la 14-a povis reteni la hispanan [[Franĉkonteo]]n, [[Lillo]]n kaj la okupitajn teritoriojn en [[Alsaco]], inkluzive de la [[Libera regna urbo|liberan regnan urbon]] [[Strasburgo]], sed devis redoni Freiburg.
La [[Hispana sukceda milito]] de 1701 ĝis 1713 ŝvelis al unua mondmilito de la eŭropa historio, en kiu la granda [[Alianco de Hago]] staris kontraŭ Ludoviko la 14-a en [[Nederlando]], [[Italio]], [[Hispanio]] kaj en la kolonioj. Antaŭ la fino de la milito la francoj sub marŝalo [[Claude-Louis-Hector de Villars]] transpasis ĉe [[Neuenburg am Rhein|Neuenburg]] la Rejnon kaj staris en septembro 1713 antaŭ Feiburg. La urbo danke al Vauban estis estis unu el la plej fortaj fortresoj en la imperio, sed al la 10.000 defendantoj sub la urbokomandanto [[Ferdinand Amadeus Freiherr von Harrsch|von Harrsch]] kontraŭstaris proksimume 150.000 atakantoj. Post trisemajna sieĝo la defendantoj, malmultigitaj per la artileripafado, devis retiri sin al la [[Schlossberg (Freiburg im Breisgaŭ)|Schlossberg]] (kastelmonto). Nun Freiburg senprotekte estis elmetitaj al la atakoj de la francoj. En ekstrema danĝero la urba sekretario [[Franz Ferdinand Mayer von Fahnenberg|d-ro Franz Ferdinand Mayer]] sub kuglohajlo sur unu el la [[bastiono]]j kaj svingante blankan flagon montris al la sieĝantoj la transdonon de la urbo. Post tio Villars deklaris Freiburg posedaĵo de la franca reĝo. pro lia kuraĝa ago la imperiestro promociis d-ron Mayer Freiher von Fahnenberg. En la [[Paco de Rastatt]] 1714 la imperiestro [[Karolo la 6-a (Sankta Romia Imperio)|Karolo la 6-a]] la italajn kaj nederlandajn posedaĵojn de la hispanaj Habsburgoj. Ludoviko la 14-a retenis siajn maldekstrarejnajn akiraĵojn, sed devis redoni Freiburg, [[Breisach am Rhein|Breisach]] kaj [[Kehl]].
Kiam [[Maria Theresia]] en 1744 en la [[Aŭstria sukceda milito|]dua Aŭstria sukceda milito]] bezonis siajn trupojn en la okcidento kontraŭ [[Frederiko la 2-a (Prusio)|Frederiko la granda]] kaj fortirigis ilin (en Freiburg restis nur defendantaro de 6000 soldatoj), la francoj vidis ŝancon por plia atako al la imperia tereno. Unue ili venkis sub marŝalo [[François de Franquetot, duc de Coigny|François de Franquetot]] la 5-an de julio 1744 la aŭstrojn ĉe [[Wissembourg|Weißenburg im Elsass]] ka poste enmarŝis en Breisgau. [[Ludoviko la 15-a]] persone gvidis de la [[Lorettoberg]] la kanonadon de Freiburg. Li loĝis en la [[Kastelo Munzingen|kastelo]] de [[Munzingen]].<ref>Hanns Eggert Willibald von der Lühe (Hrsg.): ''Freiburg (Belagerung 1744)'' in: ''Militair Conversations-Lexikon'', Verlag Otto Wiegand, Leipzig 1834, S. 198, {{Google Buch | BuchID = nhFkAAAAcAAJ | Seite = PA198 | Linktext = Volltext| Hervorhebung = belagerung ludwig freiburg munzingen }}</ref>
[[Dosiero:Kugel lorettobergkapelle.jpg|hochkant|mini|Kanonkuglo enpenetrinta en la kapelon de Lorettoberg, kiu preskaŭ trafus Ludovikon la 15-an sur ties observadposteno dum la sieĝado de Freiburg en 1744]]
| |||