Kiel registrite je 12:13, 21 feb. 2017 redakti Flcotarelo (diskuto \| kontribuoj) 83 redaktoj Kreita per traduko de la paĝo "Proxy (climate)" Etikedo: EnhavTradukado		Kiel registrite je 12:26, 21 feb. 2017 redakti malfari Flcotarelo (diskuto \| kontribuoj) 83 redaktoj e Mi aldonas ligilojn, plibonigas redakton. Etikedo: Vida redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 2: Klimata '''indikilo''' (aŭ klimata ''proxy'', en la disvastiĝinta angla termino) estas anstataŭa variablo uzita por indukti la valoron de klimata variablo kiu ne estas tuj mezurebla. En scienco, oni kelkfoje bezonas studi variablojn kiuj ne estas rekte mezureblaj. En tiaj kazoj, oni povas mezuri indikilan anstataŭan variablon, kiu korelacias kun la variablo de intereso, kaj kui eblas indukti la valoro de la variablo de intereso. Tiaj anstataŭaj indikiloj estas havenda rimedo en [[paleoklimatologio\|paleoklimatoscienco]].,<ref>[http://serc.carleton.edu/microbelife/topics/proxies/paleoclimate.html Bruckner, Monica.]</ref> ĉar evidente oni ne povas direkte mezuri la klimatajn kondiĉojn de pasintecaj periodoj de la tera historio, kaj fidindaj tutmondaj registroj de la klimato existas nur ĝis la 1880. Do, analizi konservitajn fizikajn karakterizaĵojn de la pasinteco korelaciantaj de la klimato estas la ununura rimedo por indukti la klimatajn modelojn de antaŭaj periodoj. Oni povas komponi indikilojn por produkti temperaturajn rekonstruaĵojn preter la instrumenta temperatura registro, interesaj por la diskutoj pri la [[tutmonda varmiĝo]]. Por produkti akuratajn rezultojn, metode transversa konfirmado konvenas inter pluraj indikiloj.<ref>[http://www.grida.no/publications/other/ipcc_tar/?src=/climate/ipcc_tar/wg1/068.htm "Climate Change 2001: 2.3.2.1 Palaeoclimate proxy indicators."]</ref> La geografia disdono de la indikiloj, same kiel la instrumenta registro, estas ne unuforma, kun pli registroj en la [[Norda duonglobo\|norda duonsfero]].<ref name="unisci.com">[http://unisci.com/stories/20011/0227012.htm "Borehole Temperatures Confirm Global Warming Pattern."]</ref> == Ĉefaj indikiloj == === Glacikernoj === [[Glacikerno]] estas cilindra glacia specimeno kiu estas forigita de glacitavolo, ofte de la polusa ~~glacia kovro~~glacikovro de [[Antarkto]], [[Gronlando]] aŭ de montaj [[Glaĉero\|glaĉeroj]]. Ĝi enhavas glacion deponitan dum vico da jaroj. Tial, la glaciaj propraĵoj povas esti uzitaj por rekonstrui la klimatan registron de la tempa periodo de la kerno, kutime tra [[Izotopo\|izotopa]] analizo.<ref name="Strom, Robert p. 255">Strom, Robert. </ref><ref name="Core Location Maps.">[http://nicl.usgs.gov/coresite.htm "Core Location Maps."]</ref>▼ === Arbaj kreskoringoj ===▼ ~~Ekzemploj de klimata indikiloj ampleksas:~~ Laŭ la jen pli jen malpli favoraj cirkonstancoj, la grandeco de la ~~trunka~~[[Kreskoringo\|arbaj ~~ringoj~~kreskoringoj]] varias kaj tiel donas indikon pri la klimato de la jaro.▼ === ~~Glacikernoj~~Fosiliaj folioj === ▲Glacikerno estas cilindra glacia specimeno kiu estas forigita de glacitavolo, ofte de la polusa glacia kovro de Antarkto, Gronlando aŭ de montaj glaĉeroj. Ĝi enhavas glacion deponitan dum vico da jaroj. Tial, la glaciaj propraĵoj povas esti uzitaj por rekonstrui la klimatan registron de la tempa periodo de la kerno, kutime tra izotopa analizo.<ref name="Strom, Robert p. 255">Strom, Robert. </ref><ref name="Core Location Maps.">[http://nicl.usgs.gov/coresite.htm "Core Location Maps."]</ref> ▲== Arbaj kreskoringoj == ▲Laŭ la jen pli jen malpli favoraj cirkonstancoj, la grandeco de la trunka ringoj varias kaj tiel donas indikon pri la klimato de la jaro. ~~== Fosiliaj folioj ==~~ Analizo de karbonaj izotopoj en la vegetala materialo eblas indukti la koncentron de atmosfera CO2 en la periodo en kiu la vegetaloj kreskis. === Bortruoj === Ĉar la transmisio de varmo tra la grundo estas malrapida, serion de temperaturaj mezuraĵoj en bortuo ĉe malsamaj profundoj oni povas "inversi" matematike, por produkti ne-ununura serio de surfacaj temperaturaj valoroj. Pli ol 600 bortruoj, sur ĉiuj kontinentoj, uziĝis kiel temperaturaj indikiloj por rekonstrui pasinteca surfaca temperaturo. === Koraloj === Same kiel arbaj kreskoringoj, [[Koralo\|koralaj]] skeletaj ringoj havigas paleoklimata informivo. === Poleno === ~~Polen~~[[Poleno]] estas ekstreme imuna al putriĝo. Identigo de la polenaj plantospecioj eblas konkludi la klimatajn kondiĉojn en arealo dum la periodo en kiu la poleno estis eldonito.<ref>Bradley, R. S. and Jones, P. D. (eds) 1992: Climate since AD 1500. </ref> === Maraj kaj lagaj sedimentoj === Proporcio inter oksigenaj izotopoj en la konkoj de [[Diatomeo\|diatomeoj]] kaj [[foraminiferoj]] uziĝas kiel indikilo de la temperaturo de la periodo en kiu la konkoj formiĝis. Linio 39 ⟶ 37: * [[Glacikerno]] * [[Dendrokronologio\|Arbotemposcienco]] * [[Polenoscienco]]~~<br>~~ * [[Stalaktita kaverno]]

Indikilo (klimato): Malsamoj inter versioj