Psikologio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Aldonado de alternativa esperantigita termino.
Linio 1:
{{Scienco}}
'''Psikologio''', '''psiĥologio''', aŭ '''psiĥologiopsikoscienco''', estas la [[scienco]] kiu studas la [[homo|homan]] [[konduto]]n. Alivorte, ĝi pritraktas [[menso]]n, [[konscio]]n, [[konduto]]n, [[nekonscio]]n, ktp. Aplike, ĝi studas la funkciojn kaj problemojn de la [[homo|homa]] menso, interalie, [[psikopatologio]]n, [[kogno]]n, [[emocio]]jn, [[sonĝo]]jn, [[deziro]]jn ktp.
 
Psikologio malsamas al [[sociologio]], [[antropologio]], [[ekonomiko]] kaj [[politika scienco]] en tio ke ĝi studas la mensajn procezojn kaj konduton de unuopuloj (sole aŭ grupe) anstataŭ la konduton de tuta grupo. Psikologio malsamas al [[biologio]] kaj [[neŭroscienco]] (neŭrologio) en tio ke ĝi ne simple studas la biologiajn kaj neŭronajn procezojn, sed studas mensajn procezojn kaj kiel ili interrilatas.
 
Psikologio estas multflanka scienco, kiun oni ne povas tute kategoriigi kiel [[naturscienco]]n, [[socia scienco|socian sciencon]] aŭ [[homa scienco|homan sciencon]]. Ĝi havas ecojn de ĉiuj tri grupoj.
Linio 12:
En la fino de la [[19-a jarcento]] la psikologio komencis uzi [[scienca metodo|sciencajn metodojn]] por studi la homan menson, kaj ekde tiam ĝi estas agnoskita kiel aparta scienco.
 
En [[1879]] la [[Germanio|germana]] [[sciencisto]] [[Wilhelm Wundt]] fondis la unuan [[laboratorio]]n, kiu estis ekskluzive dediĉita al psikologia [[esploro]]. Wundt, kiu notis [[psikologio]]n kiel [[scienco]] aparte el [[biologio]] kaj [[filozofio]], estis la unua persono kiu nomiĝis ''psikologo''.<ref name="carson">Carlson, Neil and Heth, C. Donald (2010) ''Psychology the Science of Behaviour''. Pearson Education Inc. ISBN 0205547869. p. 18</ref> Aliaj fruaj psikologoj estis la germano [[Hermann Ebbinghaus]] (pioniro pri la studo de [[memoro]]), la [[rusio|ruso]] [[Ivan Pavlov]] (kiu malkovris la lernoprocezon de [[kondiĉigo]]), la usonano [[William James]] kaj la [[aŭstrio|aŭstro]] [[Sigmund Freud]].
 
La ideoj de Freud iĝis aparte konataj, ĉefe ĉar ili multe kontraŭis la ĝis tiam akceptitan bildon de la homa menso. Li inventis la esprimon [[subkonscio]], kaj li asertis ke la "memo" ekzistis en interbatalo inter la [[Mio]], la [[Supermio]] kaj la [[Ĝio]].