Vado: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Escarbot (diskuto | kontribuoj)
e wikidata interwiki
e Vidu ankaŭ
Linio 1:
[[Dosiero:Hallig_Suedfall2.JPG|thumbeta|Vado antaŭ la nordfrisa marbordo kaj [[haligoj|Haligo]] en la fono]]
[[Dosiero:Stewart Island Oban Mudflats.jpg|rightdekstra|thumbeta|Vado antaŭ [[Stewart-insulo]] en la sudo de [[Nov-Zelando]]]]
[[Dosiero:Watt1.jpg|thumbeta|Du [[Vadmigrado|vadmigrantoj]] en [[Norda Maro]]]]
[[Dosiero:Watt2.jpg|thumbeta|[[Vadmigrado|Vadmigranto]] en vado]]
[[Dosiero:Lesum hohes Ufer.jpg|rightdekstra|thumbeta|[[Nesala akvo|Dolĉ-akva]] vado de la rivero [[Lesum]] en [[Bremeno]] post la dumvintra rikolto de [[fragmito]]]]
 
'''Vado'''<ref>Jenaj vortaroj listigas la vorton ''vado'' kiel tradukon de la responda germana vorto ''Watt'':
Linio 9:
# Weidmann, Dietrich M. (2003): ''Weltsprachenwörterbuch Deutsch-Esperanto Esperanto-Deutsch''. Zürich, Allsprachendienst Weidmann's Mondo-Servo
# Matthias, Ulrich; Weidmann, Dietrich M. (2008): ''Kleines Wörterbuch Deutsch-Esperanto Esperanto-Deutsch''. Wiesbaden, marixverlag
Laŭ la germana Vikipedia artikolo [http://de.wikipedia.org/wiki/Wattenmeer ''Wattenmeer''] la germana vorto ''Watt'' lingve rilatas al ''watend begehbares Meer'' (= VADante surirebla marO).</ref> estas la dum la [[Tajdo|refluo]] (malfluso) sekiĝanta fundo de [[maro]][[rivero]]. Vado povas signifi vastan areon, kiel okaze de [[vadmaro]], aŭ bordozonon kaj disbranĉiĝon de [[riverbuŝo]]. Pro la [[tajdo]] tiuj ĉi areoj estas superakvataj ordinare po du fojoj tage kaj ankaŭ sekiĝas ordinare po du fojoj tage.
 
==Geografiaj interligoj==
Tipa ekzemplo estas la [[vadmaro en Germana Golfo]]. Tiu [[vadmaro]] formiĝis en la [[holoceno]] kiel 10-20&nbsp;m dika [[sedimentaĵo]] el [[sablo]] kaj [[ŝlimo]] en diversaj markondiĉoj. La sedimentaĵo kuŝas sur pli malnovaj glaci-epokaj sedimenttavoloj. Grandaj partoj de tiu vadmaro estis ĉeflando, antaŭ ol ili estis inunditaj pro la plialtiĝo de la marnivelo ekde la lasta [[glaciepoko]].
 
En la tajdzono de [[Tropikoj|tropikaj]] bordoj ofte ĉefe estas [[Mangrovo|mangrov]]-arbaroj[[arbaro]]j, sed ankaŭ en la tropikoj estas sen-arbaraj vad-areoj. Inverse en la [[saleta akvo|salet-]] kaj dolĉ-akva areo de riverbuŝoj de ankaŭ la [[Modera klimato|moderklimataj zonoj]] estas vad-areoj kun vasta ĉeesto de [[fragmito]] kaj kelkaj arbaroj.
 
Supre de la normala alflu-rando la vado nature transiĝas al saletaj herbejoj, kiuj nur malofte estas superakvataj. En aliaj lokoj formiĝis [[strando]] (bordostrio). En tre plataj bordoj kiel la germana bordo de [[Norda Maro]] ofte estis konstruataj digoj laŭlonge de la alflu-rando.
Linio 34:
 
=== Ŝlimvado ===
[[Dosiero:Tidal_flats.jpg|thumbeta|Ŝlimvado]]
La malluma aŭ nigra ŝlimvado estas precipe valora laŭ biologia vidunkto kaj iĝis relative malofta pro digkonstrua agado. La ŝlimvado havas grandan porcion da organika substanco kaj grandan porcion da akvo (de 50 ĝis 70 procentojelcentoj). La ŝlimvado formiĝas plej ofte proksime al la alflu-linio en regionoj de trankvila akvo, precipe en golfoj[[golfo]]j kaj kampoj de landgajnado. Ĉi tie estas tre ekstremaj kondiĉoj. La [[bestaro]] kaj [[plantaro]] de la maro devas toleri longajn periodojn de sekiĝo, grandajn variojn de temperaturo kaj malgrandajn provizon de [[oksido]] en la [[grundo]]. Kompense tamen estas precipe granda riĉeco de nutraĵoj[[nutraĵo]]j.
 
== Biotopo ==
Linio 41:
 
== Literaturo ==
* Klaus Janke/Bruno P. Kremer: ''Das Watt. Lebensraum, Tiere und Pflanzen,'' Stuttgart : Franckh 1990, ISBN 3-440-06035-7 ({{de}})
 
== Referencoj ==
{{referencoj}}
<references/>
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Biotopo]]
* [[Vadmaro]]
* [[Salmarĉo]]
* [[Travadejo]]
 
== Ligiloj ==
{{Commonscat|Mudflats|Watt}}
* [http://www.nordwestreisemagazin.de/wattwandern/watt.htm WattenmeerVadmaroj undkaj die Einteilungsimilaĵoj] ({{de}})
 
[[Kategorio:Akva biomoj]]
[[Kategorio:Maro]]
[[Kategorio:Geografio]]