Amaskomuniko: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
e Kosmetikaĵoj
Linio 134:
== Profesioj rilataj al amaskomunikiloj ==
=== Ĵurnalismo ===
[[Dosiero:Vladimir Putin 26 May 2002-10.jpg|thumb|250px|Ĵurnalistoj[[Ĵurnalisto]]j dum [[intervjuo]] al [[Vladimir Putin]] en majo [[2002]].]]
[[Ĵurnalismo]] estas la fako kolekti, analizi, certigi kaj prezenti [[informo]]n rilate al [[novaĵo]]j, [[tendenco]]j, [[modo]]j, aferoj kaj [[persono]]j. Tiuj kiuj praktikas ĵurnalismon estas konata kiel [[ĵurnalisto]]j.
 
Linio 141:
=== Publika informado ===
[[Publika informado]] (aŭ ankaŭ ''Publikaj rilatoj'') estas la arto, tekniko kaj scienco administri komunikadon inter organizo kaj ties ŝlosila publiko por konstrui, administri kaj elteni sian pozitivan bildon. Ekzemploj povas esti la jenaj:
* [[Entrepreno]]j uzas merkatigan publikan informadon por esprimi informaron pri la produktoj kiujn ili fabrikas kaj vendas aŭ pri la servoj kiujn ili havigas al eblaj konsumantoj por subteni siajn vendoklopodojn. Tipe, ili subtenas vendojn en mallonga kaj longa daŭro, establante kaj polurante la [[varomarko|markon]] de la [[korporacio]] por forta, pliiĝanta [[merkato]].
* Entreprenoj uzas ankaŭ publikan informadon kiel vehiklo por atingi leĝofarantojn kaj aliajn politikistojn, serĉante favoran traktadon pri impostado, regularo, kaj aliaj aferoj, kaj ili povas uzi publikan informadon por montri sin kiel brilaj dungantoj, en subteno de hom-rimedaj dungoprogramoj.
* [[Neprofitcela organizaĵo|Neprofitcelaj organizaĵoj]], kiaj lernejoj kaj universitatoj, hospitaloj, kaj agentejoj de homaj kaj socialaj servoj, uzas publikan informadon en subteno de konsciigaj programoj, financaj programoj, stabandungado[[stabo|staban]][[dungeco|dungado]], kaj por pliigi patronecon de ties servoj.
* Politikistoj[[Politikisto]]j uzas publikan informadon por allogi voĉdonojn kaj akiri monon, kaj, kiam oni sukcesas je balotado, por helpi kaj defendi sian servon en posteno, rigarde al la venontaj elektoj aŭ, je la fino de politikista kariero, al sia heredo kaj memoro.
 
=== Eldonado ===
[[Eldonado]] estas la [[industrio]] rilata al la produktado de [[literaturo]] aŭ [[informo]] – nome aktiveco fari informadon disponebla por publika atingo. En kelkaj okazoj, aŭtoroj[[aŭtoro]]j povas esti siaj propraj publikigantoj.
 
Tradicie, la termino referencas al la distribuado de presitaj verkoj[[verko]]j kiaj [[libro]]j kaj [[gazeto]]j. Je la alveno de la ciferecaj informosistemoj kaj de la [[Interreto]], la konsidero de eldonado etendiĝis por inkludi [[retejo]]jn, [[blogo]]jn, kaj simile.
 
Kiel [[negoco]], eldonado inkludas la disvolvigon, [[Merkatiko|merkatado]]n, [[Amasproduktado|produktadon]], kaj distribuadon de ĵurnaloj, gazetoj, libroj, [[Literaturo|literaturaj verkoj]], [[Komponado (muziko)|muzikaj verkoj]], [[softvaro]], kaj aliaj verkoj kiuj temas pri informado.
 
Eldonado estas ankaŭ grava kiel [[juro|leĝa koncepto]]; (1) kiel la procezo havigi formalan informon al la mondo pri grava intenco, por ekzemplo, geedziĝo aŭ eniro en bankroto, kaj; (2) kiel la esenca antaŭkondiĉo esti kapabla plendi kalumniadon; tio estas, la koncerna [[teksto]] devi esti publikigita (pro la "respondrajto").
 
==== Programara eldonado ====
Linio 163:
 
=== Reklamado ===
[[Dosiero:Ad Encyclopaedia-Britannica 05-1913.jpg|thumb|250px|Reklamaĵo (angle) de la [[Encyclopaedia Britannica]] (1913).]]
{{Ĉefartikolo|Reklamo}}
'''Reklamo''' estas disvastigata [[informo]], kiu instigu homojn fari ion, plej ofte aĉeti iujn [[varo]]jn aŭ [[servo]]jn. Sed ankaŭ ekzistas socia reklamo, kiu celas specifan konduton. Preskaŭ samsignifa estas varbado.
Linio 170:
 
== Kritikoj al la amaskomunikiloj ==
Nuntempe la ĉefa problemo rilate ilin estas ilia koncentrigo en malmultaj ampleksaj "imperioj[[imperio]]j" kaj ties posedo fare de financaj potencoj, ankaŭ pli-malpli politike orientitaj laŭ siaj interesoj. Tio estas ofte denuncata kiel malkongruanta kun demokratio, kaj libero kaj reprezenteco de la opinioj.
 
{{Citaĵo|Ni provu konsciiĝi, kio amaskomunikiloj estas kaj kiel funkcias. Al anomima homamaso de akceptantoj ili portas mesaĝon pere de granda nombro deda identaj kopioj en la formo de presitaj ekzempleroj, magnetaj kopioj, filmkopioj, flugfolioj, afiŝoj, ankaŭ pere de signaloj radioelsenda, televida, interreta. La rimedoj de amasa komunikado estas verdire monologaj, nur en unu direkto ili rapide disvastigas informojn, kaj disvatigas ankaŭ amaskulturon. Ili helpas eliminadi diferencojn inter urboj kaj vilaĝoj, inter klera elito kaj amaso. Aliflanke, ili (la plipartoplimulto de ili) estas konsiderataj ankaŭ rimedo de ĝenerala manipulado, kaŭzo de malseriozigo kaj vulgarigo de homaj pensoj kaj sensojsentoj, la ĉefa vastiganto dekonsuma pensmaniero. Ili signife partoprenas la evoluon de t.n. amasa [[konsumismo|konsuma socio]], karakteriza por la [[tutmondiĝo|unuecigita mondo]].<ref>Jan Werner, Konfuzigaj faktoroj en lingva komunikado [2011] en [[Interlingvo inter lingvoj, Prilingvaj eseoj]], Diversaj aŭtoroj, [[UEA]], [[Roterdamo]], 2015. ISBN: 9789290171232. 271 paĝoj. Paĝo 127.</ref>}}
 
== Esperanto-amaskomunikiloj ==
La historio de amaskomunikiloj estas paralela al la [[historio de Esperanto]] mem. La unua apero de Esperanto okazis per publikigo de libro, la t.n. [[Unua Libro]]. Baldaŭ aperis la unua gazeto, kaj dum la unuaj jardekoj la disvastigo de la lingvo ŝuldiĝis al la amaskomunikiloj.
 
Nuntempe ekzistas granda varieco de [[Esperanto-gazetoj]] kaj de libroj. Ekzistas ĉ. deko da radiostacioj[[radiostacio]]j, kiuj elsendas kelkfoje en Esperanto, kutime iuj landaj aŭ de regionaj stacioj. La uzo de televido estas multe pli sporada, kaj nuntempe preskaŭ nur reta.
 
Granda parto deda la nuntempaj Esperanto-gazetoj estas eldonataj de [[UEA]] aŭ de ties membroorganizoj ([[TEJO]] kaj la landaj asocioj) aŭ aliĝintaj fakorganizoj ([[ILEI]], ktp.). Tiuj organizoj el la UEA-strukturo eldonas ĉ. 90 % de la Esperanto-gazetoj, se oni kalkulas la eldonkvanton. Ekster la UEA-strukturo estas nur tre malmultaj gazetoj - ekzemple [[Sezonoj]] eldonas la jenajn "[[La Ondo de Esperanto]]", [[LF-koop]] eldonas "[[Heroldo de Esperanto]]", "[[Literatura Foiro]]" kaj "[[Femina]]", [[SAT]] eldonas "[[Sennaciulo]]"-n.
 
Tre ofte la gazetoj ne traktas politikajn temojn de ekster Esperantujo; kutime ankaŭ nur malofte ceterajn temojn de ekster Esperantujo. Pli malpli solaj esceptoj estas la gazetoj de [[SAT]] kaj la revuo [[Monato (gazeto)|Monato]], kiun ekde 1988 eldonas [[Flandra Esperanto-Ligo]]. Politikaj temoj aperas do preskaŭ nur en SAT-gazetoj kaj en Monato.