|
[[Dosiero:IrgunEmblem.gif|thumb|200px|right|Simbolo de Irguno.]]
La '''Irguno''' aŭ '''Irgun''' (en [[hebrea]] ארגון, mallongigo de ''HaIrgunHa-Irgun HaTzvaHa-Cva'i HaLeHa-Le'umi BeEretzBe-Erec YisraJisra'el'', הארגון הצבאי הלאומי בארץ ישראל, ''"Nacia Militorganizo en la Tero de IsraeliIsraelo"''), populare konata kiel '''''Etzel''''' {{prononco|ecel}} (en hebrea אצ"ל), akronimo de ties inicialoj en hebrea '''Irgun ZevaiCva'i LeumiLe'umi''' (en hebrea ארגון צבאי לאומי), estis paramilitista [[Cionismo|cionista]] organizo kiu funkciis dum la [[Brita mandato Palestino]], inter la jaroj 1931 kaj 1948. Ĝi establis kiel armea derivaĵo de la [[Haganah]] (ההגנה - «La Defendo»). Pro tialoj de sekreto, la personoj referencis al Irguno, dum tiu tempo, kiel Haganah Bet (הגנה ב en hebrea laŭvorte «Defendo "B"» aŭ «Dua Defendo»), HaHaganahHa-Haganah HaleumitHa-Le'umit (ההגנה הלאומית) aŭ HaMaHa-Ma'amad (המעמד).
La Irguno estis la armata esprimo de la ideologio de la naskiĝanta reviziema [[cionismo]] fondita de [[Vladimir Ĵabotinskij]]. Li esprimis tiun ideologion tiele ''"ĉiu [[judoj|judo]] havas rajton eniri en [[Izraela Lando|Izraelan Landon]]; nur aktivaj reprezalioj konvinkos la arabojn kaj la [[Unuiĝinta Reĝlando|britojn]], nur Juda Armita Forto garantios [[Israela Ŝtato|IsraelaIsraelan ŜtatoŜtaton]]"''.<ref>Howard Sachar: ''La historio de la Ŝtato Israelo'', pp. 265-266 (angle) </ref>
En la [[1940-aj jaroj]], la britaj aŭtoritatoj akuzis la Irgunon fiagi [[terorismo]]n kontraŭ la regado de la [[Brita Mandato Palestino]] kaj ĝi estis priskribita kiel terorisma organizaĵo fare de la ''AnglAngla-usona Komitato de Esplorado'',<ref>W. Khalidi, 1971, 'From Haven to Conquest', 598; ĝisdatigita en 1987 al ''From Haven to Conquest: Readings in Zionism and the Palestine Problem Until 1948,'' Institute for Palestine Studies, ISBN 978-0-88728-155-6</ref> variaj amaskomunikiloj,<ref> «Irgun Bomb Kills 11 Arabs, 2 Britons». [[New York Times]]. 30a30-a de decembro 1947. [http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9E00EED71F3AE233A25753C3A9649D946693D6CF&legacy=true] Konsultita la 28an28-an de Marto 2017. «A bomb thrown by the Jewish terrorist organization Irgun Zvai Leumi from a speeding taxi today killed eleven Arabs and two British policemen and wounded at least thirty-two Arabs by the Jerusalem Damascus Gate, the same place where a similar bombing took place sixteen days ago.»</ref><ref> «Irgun's Hand Seen in Alps Rail Blast. Polish Jew Confesses He Was Lookout for Others Who Bombed British Train.». [[New York Times]]. 16a de aŭgusto 1947. [http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9504E7D81631E13BBC4E52DFBE66838C659EDE&legacy=true] Konsultita la 28an de Marto 2017. «United States authorities believed tonight they had circumstantial evidence linking the bombing of a British military train high in the Austrian Alps Tuesday night to the Zionist terrorist organization Irgun Zvai Leumi, according to preliminary investigation reports from Bad Gastein.»</ref><ref> Menachem Begin 'backed plot to kill German Chancellor'. [http://www.thetimes.co.uk/#section-world]</ref> kaj serio de elstaraj judaj gravuloj kiaj [[Albert Einstein]], [[Hannah Arendt]]<ref name=segev> Tom Segev, Haim Watzman. The Seventh Million. p. 33.</ref> kaj aliaj,<ref> Adam Shatz. Prophets Outcast. pp. 65-67.</ref> kiaj [[Winston Churchill]].<ref> Martin Gilbert. Churchill and the Jews. p. 270.</ref>
La Irguno estis la antaŭaĵo de la naciisma politika partio [[Herut]] ("Libereco"), kiu kondukis al la aktuala partio [[Likud]]. La ''Likud'' estris aŭ estis parto de la majoritato de la israelaj registaroj ekde 1977.
|
