Konstanto de Avogadro: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Forigo de la ŝablono(j) LigoElstara kaj/aŭ LigoLeginda laŭ VP:FA; kosmetikaj ŝanĝoj
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
La '''konstanto de Avogadro''' (simbolo ''N''<sub>A</sub>), estas konstanto uzata en [[ĥemio]] kaj [[fiziko]] por starigi rilaton inter la [[maso]] (kaj la [[volumeno (fiziko)|volumeno]]) kaj la [[kvanto da materio]]. Oni ĝin difinas kiel la [[kvanto]] da entoj (plej ofte atomoj aŭ molekuloj) en unu [[molomolaro]],<ref>{{cite book|last=[[International Union of Pure and Applied Chemistry]] Commission on Physiochemical Symbols Terminology and Units|title=Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry (2nd Edition)|publisher=Blackwell Scientific Publications|location=Oxford|date=1993
|url=http://www.iupac.org/publications/books/gbook/green_book_2ed.pdf|id=ISBN 0-632-03583-8|accessdate=2006-12-28}} {{cite journal|title=Glossary of Terms in Quantities and Units in Clinical Chemistry (IUPAC-IFCC Recommendations 1996)| |url=http://www.iupac.org/publications/pac/1996/pdf/6804x0957.pdf|journal=[[Pure and Applied Chemistry|Pure Appl. Chem.]]|volume=68|pages=957–1000|year=1996|last=[[International Union of Pure and Applied Chemistry]] Commission on Quantities and Units in Clinical Chemistry|coauthors=International Federation of Clinical Chemistry Committee on Quantities and Units|accessdate=2006-12-28}}</ref><ref>{{cite journal|url=http://www.iupac.org/publications/pac/1992/pdf/6410x1535.pdf|title=Atomic Weight: The Name, Its History, Definition and Units|last=[[International Union of Pure and Applied Chemistry]] Commission on Atomic Weights and Isotopic Abundances|journal=[[Pure and Applied Chemistry|Pure Appl. Chem.]]|year=1992|volume=64|pages=1535–43|accessdate=2006-12-28}}</ref> tio estas, la kvanto de [[atomo]]j de [[karbono]]-12 en 12&nbsp;[[gramo]]j (0,012&nbsp;[[Kilogramo|kg]]) de libera karbono-12 en ĝia baza stato. La aktuala plej bona takso de ĉi tiu nombro estas: <ref>[[Committee on Data for Science and Technology|CODATA]] [http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?na|search_for=abbr_in! (2006)].</ref>
 
Linio 6:
La valoron de la nombro unue kalkulis [[Johann Josef Loschmidt]], de la nombro de partikloj en unu kuba centimetro de gaso en norma kondiĉo. La nomo [[konstanto de Loschmidt]] tial pli ĝuste rilatas al tiu valoro, kiu estas proporcia al konstanto de Avogadro. En germanlingva literaturo, "konstanto de Loschmidt" estas uzata por ambaŭ konstantoj.
 
La kvanton ''N<sub>A</sub>'' da iu ajn ''aĵoj'' ([[atomo]]j de iu [[ĥemia elemento]], [[molekulo]]j de iu speco, ktp) oni nomas kiel ''unu [[molomolaro]]'' da tiu ''aĵo''. Ekzemple, unu molomolaro da molekuloj de [[oksigeno|O]]<sub>2</sub> estas (proksimume) 6,022 × 10<sup>23</sup> molekuloj de O<sub>2</sub>. Simile, unu molomolaro da molekuloj de [[nitrogeno|N]]<sub>2</sub> estas (proksimume) 6,022 × 10<sup>23</sup> molekuloj de N<sub>2</sub>, kaj unu molomolaro da atomoj de [[fero|Fe]] estas (proksimume) 6,022 × 10<sup>23</sup> atomoj de Fe.
 
== Historio kaj etimologio ==
Linio 30:
:<math>N_A = \frac{n_\circ R T}{p} \,</math>
 
=== Normigi la molonmolaron ===
 
Ĝis 1960, ekzistis malkongruaj difinoj de la [[molomolaro]], kaj tial de la nombro de Avogadro (kiel oni nomis ĝin tiutempe), bazita sur 16&nbsp;gramoj da oksigeno: fizikistoj ĝenerale uzis oksigenon-16 dum kemiistoj ĝenerale uzis la "nature ekzistantan" izotopan proporcion.
 
Por solvi la disputon oni ŝanĝis, en 1960, al 12&nbsp;gramoj de karbono-12 kiel la bazo. Tio alportis aliajn avantaĝojn.<ref>{{cite web|url=http://www.bipm.fr/en/si/si_brochure/chapter2/2-1/mole.html|accessdate=2006-12-28|title=Unit of amount of substance (mole)|last=[[Bureau international des poids et mesures]]|date=March 2006}}</ref>
Tiam oni difinis la nombron de Avogadro la nombro da atomoj en 12&nbsp;gramoj de karbono-12, tio estas sendimensia kvanto, dum unu molonmolaron oni difinis unu nombro de Avogadro da atomoj, molekuloj aŭ aliaj entoj.
 
Kiam la molomolaro fariĝis unuo de la [[Sistemo Internacia de Unuoj|Sistemo Internacia de Unuoj (SI)]], en 1971, oni interŝanĝis la difinojn.
 
En 1971, oni difinis unu molonmolaron esti la nombro da atomoj en 12 gramoj da karbono-12, kun ĝiaj propraj unuoj, nome "kvanto de substanco".<ref>[http://www.bipm.org/en/si/base_units/mole.html BIPM Unit of amount of substance (mole)]retrieved 24 January 2008</ref> La konstanto de Avogadro fariĝis [[fizika konstanto]] kun la unuo inversaj molojmolarecoj (mol<sup>−1</sup>).
 
== Aplikado ==
 
La konstanto de Avogadro estas aplikebla al ajna substanco. Ĝi estas la nombro da atomoj aŭ molekuloj bezonataj por fari mason egala al la [[atoma maso]] aŭ [[molekula maso]] de la substanco en gramoj. Ekzemple, la atoma maso de fero estas 55,847&nbsp;g/mol, do ''N''<sub>A</sub> feraj atomoj (t.e. unu&nbsp;molomolaro da feraj atomoj) havas mason da 55,847&nbsp;g. Aliflanke, 55,847&nbsp;g da fero enhavas ''N''<sub>A</sub> atomojn da fero. La konstanto de Avogadro implice prenas parton en la difino de la [[atommasa unuo]], u.
 
== Referencoj ==