Vezuvio: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Linio 85:
=== Erupcioj ===
En la areo okazis erupcioj jam antaŭ 400mil jaroj, sed la nuntempa Vezuvio naskiĝis ĉirkaŭ antaŭ 20mil jaroj kaj estis komence pli alta ol hodiaŭ.<ref name=OV>{{Citaĵo el la reto |url=http://www.ov.ingv.it/ov/it/vesuvio/storia-eruttiva-del-vesuvio.html |titolo=Storia eruttiva del Vesuvio |eldoninto=INGV - Osservatorio Vesuviano |lingvo=it |alirdato=2017-04-30 }}</ref>
 
En la komenco estis almenaŭ du gravaj erupcioj, kiuj atingis aŭ superis la nivelon "5" en la skalo de [[Vulkan-eksploda indikilo]]j ("pliniaj" aŭ kataklismegaj erupcioj): "Pomici di Base" (ĉ. 16000 a.K.) kaj "Pomici Verdoline" (ĉ. 14000 a.K.). Poste, sed ankoraŭ antaŭ historiaj tempoj, okazis du aliaj pliniaj erupcioj: "Pomici di Mercato" (ĉ. 6000 a.K.) kaj "Pomici di Avellino" (ĉ. 2000 a.K.).<ref name=OV/>
 
La plej detrua erupcio de Vezuvio en historia tempo okazis la {{daton|24|aŭgusto|79}} kaj detruis la [[Romio|romiajn]] urbojn [[Pompejo]]n kaj [[Herkulano]]n, sed jam antaŭ ĝi okazis alia erupcio observata de homoj, en [[-216|216 a.K.]]<ref name=SI>{{Citaĵo el la reto |url=http://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=211020 |titolo=Vesuvius |eldoninto=[[Smithsonian Institution]] - Nat.l Museum of Natural History - Global Volcanism Program |lingvo=en |alirdato=2017-04-30 }}</ref>
Linio 90 ⟶ 92:
Aliaj gravaj erupcioj okazis en la jaroj [[472]], [[512]], [[1631]], ses fojojn en la [[18-a jarcento]], ok fojojn en la [[19-a jarcento]], [[1906]], [[1929]] kaj [[1944]]. Ekde 1944 ne estis erupcioj.
 
El tiuj, laŭ la [[Smithsonian Institution]]<ref name=SI/>, nur malmultajtri atingis la nivelon "5" en la skalo de [[Vulkan-eksploda indikilo]]j ("plinia" aŭ kataklismega erupcio). Unu estis la fama erupcio detruinta Pompejon, kiu verŝajne daŭris 4 aŭ 5 tagojn. La ceteraj okazis ĉirkaŭ en 7000 a.K. (erupcio de "Mercato Pumice"), ĉirkaŭ en 2500 a.K., en 472 kaj en 1631-1632 (pli ol unu monato inter decembro kaj januaro). Kelkaj plu atingis la nivelon "4".
 
Aliaj atingis la nivelon "4" (kataklisma). La lasta erupcio en 1944 (kiu pli ĝuste estis nur la fino de daŭra erupciado inter 1913 kaj 1944) atingis nur la nivelon "3".
 
== Referencoj kaj eksteraj ligiloj ==