Ĉelo (biologio): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Vidu ankaŭ
Linio 1:
{{AliajSignifoj|Ĉelo (apartigilo)}}
[[Dosiero:EscherichiaColi NIAID.jpg|thumbeta|240px|Mikrografio per elektronika balai-[[mikroskopo]] de ĉeloj de ''[[Escherichia coli]]''.]]
Ĉiu konata vivaĵo konsistas el bazaj unuoj, nome la ĉeloj. '''Ĉelo''' (el [[latina]] ''cellula'', diminutivo de ''cella'', ‘truo’)<ref>[http://lema.rae.es/drae/?val=c%E9lula Vorto ''célula'' en la DRAE]</ref> estas la plej malgranda mem-konservanta kaj mem-reproduktanta ero. Tio estas, la [[Mezurunuo|unuo]] kaj [[Morfologio (biologio)|morfologia]] kaj [[fiziologio|funkcia]] de ĉiu [[Organismo|viva estaĵo]]. Fakte, la ĉelo estas la malplej granda elemento konsiderebla vivanta.<ref>Alberts et al (2004). Biología molecular de la célula. Barcelona: Omega. ISBN 54-282-1351-8.</ref> Tiele, oni povas [[taksonomio|klasigi]] la vivajn organismojn laŭ la nombro de ĉeloj kiujn ili posedas: se ili havas nur unu, oni nomas ilin [[Unuĉelulo|unuĉelulajunuĉeluloj]] (kiaj la [[protozoo]]j aŭ la [[bakterio]]j, nome mikroskopaj organismoj); se ili havas pliajn, oni nomas ilin [[plurĉelulo|plurĉelulajplurĉeluloj]]. Ĉe tiuj lastaj la nombro de ĉeloj estas variebla: el kelkaj centoj, kiel ĉe kelkaj [[nematodoj]], al centoj de [[biliono]]j (10<sup>14</sup>), kiaj ĉe la kazo de la [[homo]]. La ĉeloj kutime posedas grandon de 10&nbsp;[[Mikrometro|µm]] kaj mason de 1&nbsp;[[nanogramo|ng]], sed ekzistas ĉeloj multe pli grandaj.
 
La [[ĉelteorio]], proponita en [[1838]] por vegetaloj kaj en [[1839]] por animaloj,<ref>Aréchiga, H. (1996). Siglo XXI, eld. Los fenómenos fundamentales de la vida. p. 178. ISBN 9789682320194.</ref> de [[Matthias Jakob Schleiden]] kaj [[Theodor Schwann]], postulas ke ĉiuj organismoj estas komponitaj de ĉeloj, kaj ke ĉiuj ĉeloj derivas el aliaj antaŭaj. Tiele, ĉiaj vivaj funkcioj eliras el la ĉela maŝinaro kaj el la interagado inter apudaj ĉeloj; krome, la havo de [[genetiko|gena informaro]], bazo de la [[Heredo (genetiko)|heredo]], en sia [[DNA]] permesas la transmitadon de tiu el generacio al generacio.<ref>Maton, Anthea; Hopkins, Jean Johnson, Susan LaHart, David Quon Warner, Maryanna Wright, Jill D (1997). Cells Building Blocks of Life. New Jersey: Prentice Hall. ISBN 0-13-423476-6.</ref>
Linio 17:
 
== Funkcioj ==
[[Dosiero:TRNA-Phe yeast 1ehz.png|thumbeta|rightdekstra|150px|Tridimensia bildo montrante la [[terciara strukturo|terciaran strukturon]] de transiga RNA.]]
Ĉeloj ankaŭ havas komunajn kapablojn respektive celojn:
* [[Reproduktado]] per [[ĉela dividiĝo]].
Linio 74:
* [[Ĉelteorio]]
* [[Ĉelterapio]]
* [[Eŭkariotoj]]
* [[Genekspresio]]
* [[Kolonio (biologio)]]
* [[Nia Korpo. Anatomio kaj fiziologio de la homo por laikoj]]
* [[Praĉelo]]
* [[Prokariotoj]]
 
== Referencoj ==