Nordio: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
786r (diskuto | kontribuoj) konsekvensaj landnomoj. la popoloj ne estis tiom simpla en la 11-12-jarcento (svear, götar, samer.. la lingvo frue estis "dansk tunga" en chiu nordia ĝermana lando, mns kiam oni ekis diri islandanoj kaj ne norveganoj, ktp); nuntempa por tatanoj. |
786r (diskuto | kontribuoj) eNeniu resumo de redakto |
||
Linio 10:
** [[Sveda lingvo|sveda]] (kun finnlandaj dialektoj)
** [[Dana lingvo|dana]]
** [[Platdiĉa lingvo|platdiĉa]]/[[Germana lingvo|germana]] (ĉe la
** [[Finna lingvo|finna]]
** [[Tornival-finna lingvo|tornival-finna]]
Linio 16:
** [[Cigana lingvo|cigana]]
Jena regionigo estas parte geografia, parte historia, parte politika. Geografie, pro la aparteco kaj distanco al la kultura kaj milita centro de [[Eŭropo]] ([[Grekio]], [[Italio]], [[Francio]], [[Germanio]], [[Rusio]], ktp).
Historie, ĉar la skandinavoj kaj la islandanoj kaj la [[svedlingvaj finnlandanoj]] kaj la feroanoj ĉiuj idas de la ĝermanaj [[vikingoj]], parolante [[pranordlanda lingvo|pranordlandidan]] kaj tial parte interkompreneblaj, precipe en Skandinavio, kie danoj, norvegoj kaj svedoj plej ofte ne bezonas kroman interlingvon. La alia lingvaro de Nordio estas la [[Finn-ugra lingvaro|finn-ugra]], parolata fare de finnoj kaj [[sameoj]] en la tuta plejnordejo kontinenta de Nordio (kaj iom en najbara provinco de [[Rusio]]). La kulturoj kaj regaj sistemoj de la nordiaj landoj tre similas unu la alian. Ĉiuj landoj de Nordio krom Finnlando, kaj ankaŭ [[Estonio]] (kaj aliaj landoj), uzas [[krono (valuto)|krono]]n kiel valuton. Finnlande uzatas [[Eŭro]]n.
Politike, pere de la [[Nordia Konsilio]], kiu seĝas en Islando. Tie kunvenas la nordiaj ĉefpolitikistoj de temp' al tempo, sed nur temas pri ideumejo, ne pri potenca organizo kiel [[Eŭropa Unio]]. {{fonto mankas|Multaj nordianoj tamen revis pri Nordia Unio, kion ili trovas pli natura unio ol la E.U.}} Eble tial la nordianoj estas la plej rezistemaj kontraŭ Eŭropa unuiĝo: el la kvin, nur Danio, Svedio kaj Finnlando membras en la unio menciita.
Norvegio kaj Islando membras en [[NATO]] kune kun Danio, dum Svedio internacie neŭtralas, kaj Finnlando iom dubemas pro la proksimeco al eksa [[Soveta Unio]]. ▼
▲Norvegio kaj Islando membras en [[NATO]] kune kun Danio, dum Svedio internacie neŭtralas, kaj Finnlando iom dubemas pro la proksimeco al eksa [[Soveta Unio]]. La tri [[Skandinavio|Skandinavaj]] landoj havas simbolajn gereĝojn, dum la du eksterskandinaviaj estas [[respubliko]]j.
Politike, oni ankaŭ kalkulas Nord-Amerikan insulegon [[Gronlando]]n al Nordio (pro ties aparteneco al Danio). Geografie kaj historie, oni ofte kunkalkulas la [[Ŝetlandaj Insuloj|Ŝetlandajn Insulojn]] kaj Gronlandon kaj [[Baltio]]n (ĉiuj iam kun vikingidaj enloĝantoj) kaj la finn-ugrajn regionojn de Rusio ([[Karelio]] kaj certajn partojn de la duoninsulo [[Kola]]).
Antaŭ pli ol mil jaroj, la nordianoj multe ĝenis al la mondo, vikingumante tra Eŭropo, ĉeeŭropaj [[Azio]] kaj [[Afriko]], kaj eĉ en Gronlando kaj [[Nordameriko]], kiujn ili kiel la unuaj eŭropanoj malkovris. Hodiaŭ, la kvin landoj estas fame konataj tra la mondo kiel pacamaj demokratioj kopiindaj.
| |||