Langola skribo: Malsamoj inter versioj

Langolaj runoj fontas el penso simila al tiu derilate kreinto deal Esperanto: Akceptante ke, pro homa egaleco, indas uzi en internacia komuniko neŭtralan lingvon kiu estas logika, facile lernebla kaj ĉion esprimkapabla - kial ne uzi ankaŭ kulture neŭtralan signaron por skribi ĝin? Tiu penso kaptis svedon M.[[Martin Strid]] instruantan Esperanton en [[Kameruno]] en jaro 1985. La skribosignoj devus esti ''laŭ la lango'', tial la nomo, ĉerpita el fabelo pri [[Sabima Imperio]]. Origine langola (runa) skribo estis adaptita por Esperanto kaj la [[svahila]], sed poste aldoniĝis modifitaj signoj ankaŭ por [[skandinavo|skandinava]] lingvo.

Langola runa skribo, kvankam simpla kaj rapida, ne estas stenografia. Nur en 2001, post ekstudo de stenografia sistemo de O. W. Melin, Strid komencis M. Strid ellabori veran rapidskribon langolan. Ĉirkaŭ kvar jarojn poste, tiu sistemo, langolaj minuskloj, estis preta en sia baza, tute fonetika formo. En tiu formo ĝi ampleksas pli ol ĉiujn [[fonemo]]jn troveblajn en [[Internacia Fonetika Alfabeto]].

Urĝuskloj estas plirapidigo de minuskla skribo per mallongigoj kaj ekuzo de signoj kies sonoj ne ekzistas en la koncerna lingvo. Urĝuskloj estas diversgradaj tiel ke ekzemple triagrada urĝusklaro havas sesdek specialajn rapidsignojn dum kvinagrada havas mil. Ĝis 2011 estas faritaj ĝis kvara grado urĝuskloj por [[angla]], [[Esperanto|espaesperanta]] kaj [[sveda]] lingvoj.