Leono la 13-a: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017; kosmetikaj ŝanĝoj
eNeniu resumo de redakto
Linio 4:
Dosiero =[[Dosiero:Leo XIII..jpg|200px]] |
naskonomo = Vincenzo Gioacchino Raffaele Luigi Pecci |
| dosiero de blazono = C o a Leone XIII.svg
| komencis = [[20-a de februaro]] [[1878]] |
finis = [[20-a de julio]] [[1903]] |
antaŭulo = [[Pio la 9-a]] |
Linio 12 ⟶ 13:
mortinto=mortinto|
dato de morto = {{dato|20|julio|1903}} |
loko de morto = [[Apostola palaco]], [[Vatikanurbo|Vatikano]] |
| kesteroj = {{informkestero sinsekvo
| titolo = [[Ĉefepiskopo]] de [[Perugia]]
| periodo = 1846–
}}
}}
 
'''Leono la 13-a''' naskiĝis proksime de [[Agnani]], en [[Italio]], la {{daton|2|marto|1810}}, kun la nomo Vincenzo Gioacchino Pecci. [[Ĉefepiskopo]] de [[Perugia]], li fariĝis papo kaj regis de la [[20-a de februaro]] [[1878]] ĝis sia morto, en Romo, la {{daton|20|julio|1903}}. Li estis la aŭtoro de la fama [[encikliko]] ''Humanum Genus'', en kiu estis rememorigitaj la multnombraj kondamnoj de la [[Framasonismo]] fare de liaj antaŭuloj. Oni ofte oponigas lin kaj lian posteulon [[Pio la 10-a]], rigardatan reakcia; tamen estas fakto, ke en la malliberalaj enciklikoj de ĉi-lasta sin trovas multaj citaĵoj de Leono la 13-a.
 
== Vivo ==
Pecci edukitis ekde 1825 ĉe ''Collegio romano'' kaj frekventis inter 1832–36 la [[Pontifika Eklezia Akademio|Pontifikan Eklezian Akademion]]. Je la komenco de 1837 li nomumitis fare de [[Gregorio la 16-a]] doma prelato, en 1838 delegato en [[Benevento]]. Tie ĉi li meritojn gajnis subpremante la plagon de ŝtelistaj bandoj. En 1841 li iĝis legato de [[Spoleto]] kaj ankoraŭ en julio samjare de [[Perugia]] . Konsekrite ĉefepiskopo de [[Damiette]] ''[[in partibus infidelium]]'' (komenco de 1843), li iris kiel [[apostola nuncio]] [[Bruselo]]n kie li helpis al la katolika eklezio en [[Belgujo]] gajni iom pli da memstareco. En la 19.1.1846 li fariĝis episkopo de Perugia kaj estis planite ke li iĝi kardinalo (kun intertempa flankenmetiĝo "in petto").
 
La posteŭloposteulo de Gregorio, papo [[Pio la 9-a]] restigis lin - laŭ instigo de la ĵaluza Antonelli - en la episkopujo malcentra kaj kardinaligis iln ne antaŭ la 19.12.1853. Sian episkoplandon Pecci administris perfekte nek malhelpis la enkorpigon de Perugia en la novan ŝtaton [[Italujo]]. Ĉe ĉiuj li ŝatatis pro sia klereco, apero publika, moroj neriproĉeblaj, pieco, afableco. Ne antaŭ la morto de Antonelli (6.11.1876) Pecci venis [[Romo]]n kaj estiĝis en la 21.9.1877 [[kamerlengo]]. En tiu ĉi funkcio li gvidis post la morto de Pio la 9-a Tod (7.2.1878) la [[Roma kurio|Roman kurion]]; li mem elektitis papo post la tria rondo en la 20.2.2878 estrante la modestan frakcion.
 
Sen malakcepti la vidpunktojn principajn de la malsekvantoantaŭulo li tamen prezentis la papecan potencon en pli milda maniero. Li nomumis kardinalojn egalanimajn kaj trankvilkarakterajn (ekz. Franchi, Jacobini) ŝtataj sekretarioj kaj re-eniris rilatojn personajn kun "sekularaj" politikistoj. Novajn konsentojn li atingis ĉefe en [[Prusio]] kie la t.n. [[Kulturbatalo]] ĉesis. Kun la germana kanceliero [[Otto von Bismarck]] li havis tre bonajn rilatojn, tiel ke la pruso transdonis al la papa moŝto la juĝon pri la [[Federacio de Mikronezio|Karolinoj]] en 1885 (problemoj kun hispanaj teritoriaj postuloj). Koncerne la italan registaron Leono daŭrigis la postulon de la papo havi kaj sekularan potencon kaj la imagon pri la malliberigita papo en Romo.
Grandega estis la novorganizadoj porlapor la eklezioj en Azio, AmeirkoAmeriko kaj Aŭstralio: tie Leono kreis amason da novaj episkopujoj.
 
La sciencojn li ankaŭ subtenis; en 1883 li malfermigis la Vatikanajn arkivejojn por historiaj esploroj kaj mem estis latinlingva poeto. Li ankaŭ interesiĝis pri la novaj socialaj ideoj. En 1892 li orientiĝis pli je la franca politiko kaj favorigis ties rilatojn al Rusio. Li malpermesisordonis al la monarkistoj francaj ne plu batali kontraŭ demokratio. Tiuj ordonojmalpermesoj ne ĉiam obeitisestis obeitaj, ankaŭ la katolika lernejsistemo estis malpli kaj malpli respektitisrespektata fare de la ŝtato franca. En Hungarujo li instigis la [[klerikulojn]] en 1894 esti firme kontraŭ la libera ministerio de Wekerle. Dum liaj lastaj vivojaroj lia ŝtata sekretario Rampolla havis pli kaj pli da propra povo. En majo 1903 li akceptis la vizitojn de la nekatolikoj la reĝo Eduardo de Anglujo kaj de la germana imperiestro.
 
La sciencojn li ankaŭ subtenis; en 1883 li malfermigis la Vatikanajn arkivejojn por historiaj esploroj kaj mem estis latinlingva poeto. Li ankaŭ interesiĝis pri la novaj socialaj ideoj. En 1892 li orientiĝis pli je la franca politiko kaj favorigis ties rilatojn al Rusio. Li malpermesis al la monarkistoj francaj ne plu batali kontraŭ demokratio. Tiuj ordonoj ne ĉiam obeitis, ankaŭ la katolika lernejsistemo malpli kaj malpli respektitis fare de la ŝtato franca. En Hungarujo li instigis la [[klerikulojn]] en 1894 esti firme kontraŭ la libera ministerio de Wekerle. Dum liaj lastaj vivojaroj lia ŝtata sekretario Rampolla havis pli kaj pli da propra povo. En majo 1903 li akceptis la vizitojn de la nekatolikoj la reĝo Eduardo de Anglujo kaj de la germana imperiestro.
== Vidu ankaŭ ==
[[Rerum Novarum|La furora encikliko "Rerum Novarum" de Leono la 13-a]]
Linio 31 ⟶ 36:
== Fonto ==
Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 12. Leipzig 1908, p. 410-413, kio [http://www.zeno.org/nid/20006993044 legeblas tie ĉi interrete.]
 
== Eksteraj ligiloj ==
* http://catholic-dlc.org.hk/2000.htm <!-- zh:天主教香港教區禮儀委員會:禧年專頁 -->
Linio 43 ⟶ 49:
Dosiero:LeoXIIIcrown.jpg|<!-- thumb|left|180px|ja:レオ13世 pt:'''Papa Leão XIII''' pt->eo:'''Leono la 13-a''' cs:Papež Lev XIII. cs->eo:Papo Leono la 13-a en:Pope Leo XIII wearing his Papal Tiara. en->eo:Leono la 13-a (enuante, portante, surportante) lia _Papal_ _Tiara_. sk:náhľad|Lev XIII sv:'''Leo XIII''' (1810-1903) iförd den påvliga [[tiara]]n. sv->eo:'''Leono la 13-a''' (1810-1903) _iförd_ _den_ _påvliga_ [[_tiara_]]n. de:gekrönter Papst Leo XIII. de->eo:_gekrönter_ Papo Leono la 13-a da:Pave Leo 13. da->eo:Leono la 13-a -->
Dosiero:Papst leo xiii a.jpg|<!-- thumb|left|180px|nl:LeoXIII it:Leone XIII -->
Dosiero:C o a Leone XIII.svg|<!-- thumb|left|180px|it:Stemma pontificio di Leone XIII fr:Armoiries de Léon XIII fr->eo:_Armoiries_ _de_ Leono la 13-a -->
Dosiero:Pope-leo-xiii-02.jpg|<!-- thumb|left|180px|ka:ლეო XIII -->
</gallery>