Venceslao la 1-a (duko de Bohemio): Malsamoj inter versioj

Li estis filo de [[Vratislav la 1-a]] kaj [[Drahomira]], princa filino de Havolanoj (ĉeelbaj slavoj). Liaj pragepatroj estis la unua historie certa [[Přemyslidoj|Přemyslido]] [[Bořivoj la 1-a]] kaj lia edzino [[sankta Lidia|Ludmila]].

La grava problemo de la regado de Venceslao iĝis la rilato al la orientfranka regno, pli bone dirite al tio, kio restis el ĝi tiutempe, antaŭ ĉio tribaj duklandoj [[duklando Bavario|Bavario]] kaj [[duklando Saksio|Saksujo]]. La rilato estis la rezulto ne nur de lia regado, sed ankaŭ de longdaŭra evoluo en la regiono.

Widukind ankaŭ mencias, ke princo Venceslao „faris sin subulo“ al la reĝo Henriko. La pli malnova historiografio tial deduktis, ke Venceslao faris sin subulo al la regno kaj poste ekis malrapida integrado de la ĉeĥa ŝtato en la regnan kadron. Historiisto Václav (Venceslao) Novotný eĉ erare opiniis, ke temis pri akcepto de feŭda dependo (tiukaze tamen orientfranka reĝo devus konfirmi ĉeĥajn regantojn post ilia surtronigo, kio dum la 10-a jarcento neniam okazis). Fakte temis versimile pri nur persona rilato, analogio de rilato de Henriko la Birdisto al la ceteraj dukoj en la regno, siaspecan aliancon (oni ne povas kompreni la vorton nunepoke), kie unu el la aliancanoj pli alte rangis ol la dua. Tion esprimis ĉikaze la pago de la tributo, kiu estis fakte tributo por paco. Venceslao persone povis dank´' al tio ekkonstrui la propran politikon, celantan firmigi la postenon kaj hejme kaj eksterlande. Henrika agnosko de Venceslao grava politika partnero estis por tio nepre necesa.

Laŭ la legendoj Venceslao la Sankta subtenis [[kristanismo|kristaniĝon]] kaj kverelis kun nekristanaj parencoj. Pro tio kaj pro la subiĝo al germana regnestro [[Henriko la 1-a]] lin murdis lia frato [[BoleslavBoleslao la 1-a (Bohemio)|Boleslao la 1-a]]. Li do mortis pro sia kredo.

Senescepte ĉiuj legendoj (sed kun ne tute certa motivo) mencias, ke la 28.a-nan de septembro 935 (pli probable ol 929) en Stará Boleslav okazis insida murdo de Venceslao, planita de Boleslav, apogata de „ĉeĥaj eminentuloj“. Same estis murditaj anoj de lia taĉmento. Ekzistas opinioj, ke povis okazi nur malfeliĉa hazardo, tragedia miskompreno, ne pri kulmino de interfrata batalo por povakiro.

Unu el eblaj interpretadoj povas aspekti tiel: Tiun matenon la 28.-an de septembro survoje en preĝejon Venceslao renkontis sian fraton. Laŭ la teorio, subtenanta de historiisto D. Třeštík, ia altrangula fiero, montrita de la reganta princo dum lia alparolo, kolerigis Boleslav-on. Li enmanigis glavon kaj ekatakis al Venceslao. Li tamen senarmiligis kaj surterigis lin. Boleslav vokis pri helpo kaj alkuris liaj servuloj. Ili ekvidis, ke Venceslao staras super Boleslav kun glavo enmane. Ili do rapidis helpi sian ĉefon kaj la regantan princon, ne kapablan kaŝi sin en preĝejo, kien li estis fuĝanta, mortigis. Subtenantoj de tiu ĉi teorio emfazas, ke ne estus racie de Boleslav celi Venceslaon murdi mem kaj almemoras, ke liaj batalantoj unue sin kaŝis.

Baldaŭ post la morto de Venceslao ekis [[kulto]] pri li. Venceslao la Sankta estas unu el la plej ŝatataj ĉeĥasĉeĥaj sanktuloj, patrono de la ĉeĥa lando, martiro, persono, kies tradicio ludis tre gravan rolon en emancipo de la ĉeĥa ŝtato kaj přemyslida [[dinastio]] kadre de la kristana [[Eŭropo]]. La ŝato de Venceslao fontas ankaŭ en la longa eklezia tradicio, pli poste ĝi estis fortigita por bezono de [[nacia regenero]]. La kulto, subtenanta fine eĉ de Boleslavo mem, grave ekmontriĝis ekde la dua duono de la 11.-a jarcento. La emfazataj ecoj estas: pia kaj bonmora vivo, fervoremo por honoro kaj famo de Dio, zorgo pri disvastigo de kristana kredo en la tuta nacio, konstruado de pluraj preĝejoj, ofta ĉeesto dum diservoj, ĉiuspecaj agoj miserikordaj kaj amplenaj. Venceslao estimis sian patrinon, zorgis pri malriĉuloj, malsanuloj kaj [[orfo (familio)|orfoj]], donadis tranoktadon al vagantoj kaj eksterlandanoj, ne koncedis iuiun ajn maljuston, estis persone sentima, brava ĉevalrajdanto. Ĉio ĉi laŭtradicie okazis dum la etapo inter lia 18.-a kaj 22.-a, resp. 28.-a jaroj de lia vivo ĝis lia morto.

Antaŭ la jaro 976 estis certe en medio de Regensburg skribita alia legendo, latina Crescende fide christiana kaj iom poste, fine de la 10.-a jarcento ŝajne ekestis Legendo de tiel nomata Kristián (antaŭe ĝi estis konsiderata falsaĵo el 12.-a – 14.-a jarcento), kio signifas, ke honorado de Venceslao la Sankta disvastiĝis jam dum la 10.-a jarcento. Dank´' al malnovslavaj legendoj lia kulto disvastiĝis ankaŭ en Rusio, kion pruvas tieaj manuskriptoj de La Unua malnovslava legendo. La enregnan honoron denove pruvas tiel Legendo de Gumpold, skribita ĉirkaŭ la jaro 980 laŭ la ordono de imperiestro [[Otto la 2-a (Sankta Romia Imperio)|Otto la 2-a]], kiel ankaŭ disvastiĝo de legendaj manuskriptoj, ĉeesto de relikvoj en regnaj preĝejoj kaj diversaj mencioj pri sankta Prago en tiutempaj fontoj.

Unu el la meciatajmenciataj mirakloj estas vizio de kontraŭstarema princo Radslav el [[Kouřim]], kiu laŭdire ekvidis sur la frunto de Venceslao la Sankta brilanta signo de kruco, tial li agnoskis sin venkita.