Kiel registrite je 11:15, 2 jun. 2017 redakti Robin van der Vliet (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 13 846 redaktoj eNeniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 07:53, 29 jun. 2017 redakti malfari Sergio (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 2 441 redaktoj tribunUSoj Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: '''Pleba ~~tribuno~~tribunuso''' aŭ '''popola ~~tribuno~~tribunuso''' ([[latina lingvo\|latine]]: ''tribunus plebis'') estis, en la antikva [[Roma respubliko]], unu el pluraj virseksaj [[plebo\|plebanoj]] kun multaj rajtoj (la ~~tribuna~~tribunusa povo, ''potestas tribunitia''): * La plej baza rajto estis la ''ius auxilii'', do rajto helpi. Temas pri la helpo al plebanoj kontraŭ ebla tiraneco de la [[popola magistrato (Antikva Romio)\|popolaj magistratoj]]. Tiu rajto kunis devon: ne foriri el la urbo [[Romo]] pli longe ol dum unu tago, kaj ne fermi sian pordon por preti tage kaj nokte por interveno. Ili povis aresti ulojn kiuj kontraŭis iliajn agojn, kaj puni tiujn mone aŭ eĉ per morto. * Hitorie grava rajto estis tiu de ''intercessio'', la rajto de [[vetoo]] kontraŭ ĉiu ajn leĝo aŭ decido malhelpa por la plebo farita de alia magistrato. * La ~~tribunoj~~tribunusoj kunvokis kaj prezidis la ''[[concilia plebis]]'', la koncilojn de la plebo, kaj ili proponis al tiu kunveno la [[plebiscito]]jn (''plebi scita''), leĝojn komence validajn nur pri la plebo, sed poste eĉ pri ĉiuj urbanoj. * Ili povis ankaŭ mem decidi ediktojn validajn en la samaj limoj (do komence nur pri la plebo, poste pri la ĉioma popolo). Neniu povis kontraŭi decidon de pleba ~~tribuno~~tribunuso (ĉu per vetoo, ĉu iel ajn alie), krom alia pleba ~~tribuno~~tribunuso. Iom pli malfrue en la historio, la ~~tribunoj~~tribunusoj ricevis kromajn rajtojn, similajn al tiuj de la popolaj magistratoj: * Ili povis kunvoki la [[Romia Senato\|Senaton]] kaj la [[komicoj]]n; * Ili ricevis la rajton de ''obnuntiatio'', de malpermesi la aplikon de magistrataj decidoj, kaj de [[aŭguro\|konsulti la signojn]] (tio fakte signifis, ke eblis malpermesi la kunvenon de la komicoj pro supoza malbonvolo de la dioj). Sed ankaŭ male: [[konsulo (Romia historio)\|konsulo]] aŭ [[pretoro]] ekrajtis malpermesi la aplikon de tribuna decido. Linio 14: Ili estis [[sakrosankteco\|sakrosanktaj]]: tio promesis kontraŭulon (ĉefe mortiginton) al la [[infero (Grek-Romia religio)\|inferaj dioj]]. Fakte tio signifis malbenon kaj eksterigon el la socio. Kiel pri la aliaj magistratecoj, oni rajtis esti ~~tribuno~~tribunuso nur dum unu jaro. Komence verŝajne estis po du ~~tribunoj~~tribunusoj por unu jaro, sed rapide la nombro kreskis, kaj ekde 457 a. K. estis po dek. ==Historio== Tiu magistrateco estiĝis post la [[eliro de la plebo]] (494 a. K.<ref> Kinder, Hermann kaj Hilgemann, Werner: ''dtv-Atlas zur Weltgeschichte'', Deutscher Taschenbuch Verlag, 1964 (1986), ISBN 3-423-03001-1 , p. 77</ref>), kiel maniero protekti la plebon. Ĝi estis revolucia magistrateco, sed poste iĝis pli kaj pli "normala": en la [[ofica kariero]], oni ĝenerale unue iĝis [[kvestoro]], poste [[edilo (Romio)\|edilo]] aŭ ~~tribuno~~tribunuso, poste [[pretoro]], fine [[konsulo (Romia historio)\|konsulo]]. Tre famaj ~~tribunoj~~tribunusoj estis la [[Grakoj]], kiuj provis kun sia povo pliriĉigi la plebanojn, kaj tiel igi ree iom revolucia sian magistratecon. Fakte finis la povo de la ~~tribunoj~~tribunusoj per la komenco de la [[Roma imperio]], kiam [[Oktaviano]] ricevis ĉiujn povojn (je la fino de la lasta jarcento a. K.). ==Vidu ankaŭ== * [[~~Tribuno~~Tribunuso]] * [[Plebo]]

Pleba tribunuso: Malsamoj inter versioj