Falkoformaj birdoj: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e fixing dead links
e nastruo ---> naztruo
Linio 20:
 
== Klasigaj problemoj ==
Tradicie ĉiuj rabobirdoj estas grupigitaj en kvar [[Familio (biologio)|familioj]] ene de tiu ununura ordo. Tamen en [[Eŭropo]] iĝis komuna disigi la ordon en du: la [[falko]]j kaj [[karakaroj]] restus en la ordo Falkoformaj (ĉirkaŭ 60 specioj en 4 grupoj), kaj la restantaj 220 specioj (inklude la [[Akcipitredoj]], tio estas [[aglo]]j, [[akcipitro]]j, kaj multaj aliaj) estas enmetitaj en separata ordo [[Akcipitroformaj]]. Oni konas prahistorian familion nur el fosilioj[[fosilio]]j, nome [[Horusornitedoj]].
 
La ideo ke Falkoformaj estu dividata en multaj ordoj venis el sugesto, ke la ordo ne kunhavas ununuran stirpon ekskluda de aliaj birdoj. Plej polemika sed pli bone subtenita sugesto estas ke [[Katartedoj]] ne estas Falkoformaj, sed estas rilataj al cikonioj[[cikonio]]j, en separata ordo [[Cikonioformaj]]. Tamen morfologia pruvaro subtenas la komunan devenon de la Falkoformaj, kaj ankaŭ la [[Strigoformaj]] povus esti tre proksimaj al la Falkoformaj.
 
La [http://www.aou.org/checklist/index.php3#LFALC American Ornithologists' Union] provizore reenmetis la [[Malnovmondaj vulturoj|Malnovmondajn vulturojn]] (familio Katartedoj) en Falkoformaj en 2007.<ref>{{cite journal | last = Banks | first = Richard C., ''et al.'' | year = 2007 | last2 = Chesser | first2 = R. Terry | last3 = Cicero | first3 = Carla | last4 = Dunn | first4 = Jon L. | last5 = Kratter | first5 = Andrew W. | last6 = Lovette | first6 = Irby J. | last7 = Rasmussen | first7 = Pamela C. | last8 = Remsen | first8 = J. V. | last9 = Rising | first9 = James D. | title = Forty-eighth Supplement to the American Ornithologists' Union ''Check-List of North American Birds'' | journal = The Auk | volume = 124 | issue = 3 | pages = 1109–1115 | url = http://www.aou.org/checklist/suppl/AOU_checklist_suppl_48.pdf | accessdate = 2009-05-31 | doi = 10.1642/0004-8038(2007)124[1109:FSTTAO]2.0.CO;2}}</ref><ref>{{cite web | author = American Ornithologists' Union | title = Check-List of North American Birds | url = http://www.aou.org/checklist/north/full.php | accessdate = 2009-05-31}}</ref> Tio iras kontraŭ la influa [[Taksonomio de Sibley-Ahlquist]], laŭ kiu ĉiuj rabobirdoj estas lokigitaj en Cikonioformaj, sed la Katartedoj estas konsiderataj for de la stirpo kiu inkludas aliajn rabobirdojn. Dum tio lasta povus esti prava, la "Cikonioformaj" ''sensu'' Sibley kaj Ahlquist estas [[parafiletika]], artefarita arigo kaj unu el la plej feblaj punktoj de ties klasiga skemo.
Linio 31:
 
== Karakteroj ==
Oni konas Falkoformajn el Meza [[Eoceno]] (la ebla baza genro ''[http://taylorandfrancis.metapress.com/index/P18941434J1VMU05.pdf Masillaraptor]'' el [[Messel (eksminejo)|Messel]]). Ili tipe havas akran hokoforman [[beko]]n kun [[vaksaĵo]] (milda areo) en la proksimodorsa areo, kiu enhavas la [[nastruonaztruo]]jn. Ties [[flugilo]]j estas longaj kaj larĝaj, taŭgaj por ŝvebado, kun eksteraj 4–6 unuarangaj marĝenaj.
 
Falkoformaj havas fortajn krurojn kaj piedojn kun tri antaŭaj [[rabobirdo|rabobirdaj]] [[ungoungego]]j kaj maleblaunu malantaŭa ungomalpliforta ungego. Preskaŭ ĉiuj Falkoformaj estas [[karnovora|karnovoraj]], kaj ĉasas per vidado dumtage aŭ interlumo. Ili estas esceptaj longvivodaŭraj, kaj plej havas malaltajn [[Reproduktado|reproduktajn indicojn]].
 
Junuloj havas longan, tre rapidan kreskoperiodon, sekve de 3–8 semajnoj de nestozorgo post la unua ekflugo, kaj de 1 al 3 jaroj de [[seksa matureco|seksa nematureco]]. Inoj estas pli grandaj ol maskloj. [[Seksa dimorfismo]] estas ĝenerale plej ekstrema ĉe specializitaj birdomanĝantoj, kiaj la akcipitroj de la genro ''[[Accipiter]]'' kaj la falkoj de la genro ''[[Falco]]'', kie ino povas esti pli da duoble fortika ol sia partnero; tio ne ekzistas ĉe [[vulturo]]j. [[Monogamio]] estas ĝenerala, kvankam alternativa partnero estas ofte selektata se antaŭa mortas.
Linio 49:
 
==Notoj==
{{referencoj}}
<references/>
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 80:
* {{cite doi | 10.1126/science.1157704 }}-->
 
== Eksteraj ligiloj ==
*http://www.eeb.cornell.edu/winkler/botw/falconiformes.html
*[http://www.eaglewatch.nl Eaglewatch: Birds of prey and owls around the world] (in Dutch; click on "Language / Taal" at top right for the English version)
{{projektoj|commonscat=Falconiformes}}
 
[[Kategorio:Falkoformaj| ]]