Tolkmicko: Malsamoj inter versioj

 

Tolkmicko estas situita ĉe la [[Vistula Laguno]] kaj norde de la Elblonga Altaĵo. La plej malnovaj mencioj pri la temo Tolkmicko estas nur legendoj. En tre proksima ĉirkaŭaĵo de la urbo estis jam dum la frua [[Mezepoko]] tie kastelo, kies restaĵoj estas ĝis hodiaŭ. La elfosaĵ-esploroj farataj tie de germanaj kaj polaj esploristoj antaŭ la [[Dua Mondmilito]] kaj en la jaro 1959, la esploroj montris ke ekestis la kastelo (burgo) jam en la frua [[fera epoko]] (650-400 [[a.K.]]) (vidu la apudan mapon). Sur la bazo de la '''luzacia kulturo''' kreiĝis la '''pomeria kulturo''' kaj '''kulturo de [[tumulto]]j okcidentbaltaj''' (vidu la apudan mapon). Tiam plimulto de la setlejoj oni konstruis ĉe la riveroj kaj akvejoj, ekzemple la '''Lago Druzno''' kaj la [[Vistula Laguno]]. Oni trovis la pruvojn, ke loĝis en la kastelo (burgo) dum frua [[Mezepoko]], probable la gentoj okcidentbaltaj kiuj venis ien el Duoninsulo [[Sambio]] kiujn poste oni nomis [[praprusoj]]. Inter la trovitaj la histriaj objektoj estis el la regionoj de [[Mediteraneo]] kaj [[Skandinavio]], tio povas montri la vastajn komercajn kontaktojn de la tiamaj loĝantoj de tiuj terenoj. En la 3-a jc [[p.K.]] tra tiuj terenoj migris la gentoj de [[Gotoj]] kaj [[Gepidoj]], kiuj direktiĝis al la suda Eŭropo (vidu la apudan mapon). En la ĉirkaŭaĵo de hodiaŭa Tolkmicko oni trovis multaj ŝpurojn de ilia restado tie, eĉ ilia asimilado kun la loke loĝanta tie la [[baltoj]].

 

=== Historio de Tolkmicko de la 13-a ĝis la 18-a jc ===

 

En 1454, la estro (gvidanto) de la [[Prusa Konfederacio]], nome Johannes von Baysen, pole: '''Jan Bażyński''' kiu naskiĝis en Tolkmicko kaj tie li estis urbestro, formale li faris la peton al la pola reĝo [[Kazimiro la 4-a (Pollando-Litovio)|Kazimiro la 4-a]], aligi Prusion en la [[Jogajlidoj|Regno de Pollando]] kiel [[Feŭdo|feŭdo]] (vidu la apudan foton de la historia dokumento el la jaro 1454). Tio markis la ekon de la [[Dektrijara Milito (1454–66)|Dektrijara Milito]] inter la [[Ordeno de germanaj kavaliroj|Ordena Ŝtato]] kaj Pollando, kun la prusiaj urboj financante la militajn kostojn de tiu lasta. Laŭ la dua '''Traktato de [[Toruno]]''' tio estis la fino de la [[Dektrijara Milito (1454–66)|Dektrijara Milito]] en la jaro 1466 kaj [[Tolkmicko]] ekestis en la limoj de [[Pollando]] (en la [[Reĝa Prusio]], [[Vojevodio]] de [[Malborko]]) (vidu la apudan mapon) kaj tio daŭris 300 jaroj t.e. ĝis la jaro 1772, tiam okazis la [[dispartigoj de Pollando-Litovio|unua dispartigo de Pollando]] fare de imperioj de [[Prusio]], [[Rusio]] kaj [[Aŭstrio]] (vidu la apudan mapon). Dum la pol-sveda milito (1626-29), dum la tagoj 11–12-a de junio 1626, en Tolkmicko estis la sveda reĝo [[Gustavo la 2-a Adolfo]].

 

=== Historio de Tolkmicko de la 19-a jc ĝis la 20-a jc ===

 

Komence de la 19-a jc, dum la [[Napoleonaj Militoj]], la stato (konjunkturo) de la urbo draste malboniĝis. De la 5-a de februaro 1807 trairis la urbon Tolkmicko dum kelkaj jaroj la taĉmentoj (armeoj) prusiaj kaj franciaj, kvartiro (kantonmento), greno kaj brutaro estis rekviziciitaj de la batalantaj inter si la armeoj. Dum la [[Novembra ribelo]] (1830-1831) kvartiris (restadis) en la urbo Tolkmicko 240 polaj soldatoj. En la sama jaro en la urbo aperis la epidemio de [[ĥolero]]. Dum la dua duono de la 19-a jc la urbo bonege disvolviĝis, kaj dum la jaroj 1862-1883 oni konstruis la fiŝistan havenon (vidu la apudan foton), kaj en la jaro 1873 oni konstuis la vojon de Tolkmicko al [[Elblongo]]. En la jaro 1899 oni finis la fervojon ĝis la stacidomo en Tolkmicko (vidu apude la foton de stacidomo de tiu tempo, t.e. 1900 j.). Dum la jaroj 1925-1928 aperis la infrastrukturo kiel kanalizado (pluveg-kanaletaro). En la jaro 1939 oni komencis la konstruon de la fabriko de [[marmelado]], tamen oni fermis ĝin jam, en la jaro 1940. La [[Ruĝa Armeo]] ekokupis la urbon la 26-an de januaro 1945. Duym la [[Dua Mondmilito]] la urbo estis en 50% detruita, la duono de la loĝantaro fuĝis antaŭ la proksimiĝanta fronto kaj sevetia armeo. Bedaŭrine la urbo neniam revenis al la iama prospero.

 

'''Bibliografio''':