Iława: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kozyra (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Kozyra (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 45:
[[Dosiero:Ratusz w Iławie 2006.jpg|eta|200px|maldekstra|<center>La urbodomo en Iława]]
[[Dosiero:Dworzec Iława Główna front.jpg|200px|eta|maldekstra|La ĉefa stacidomo en Iława]]
[[Dosiero:Mały Jeziorak i Młyn Elektryczny.jpg|eta|200px|maldekstra|La Lago Malgranda Jeziorak kaj la elektra muelejo en Iława]]
'''Iława''' estas urbo en [[Varmio-Mazurio]] en [[Pollando]]. Ĝi apartenas al samnoma komunumo kaj estas la administra centro de samnoma [[distrikto Iława]]. Ĝis la jaro [[1945]] la urbo estis parto de historia [[Orienta Prusio]] kaj apartenis al [[Germanio]]: La urba nomo ĝis tiam estis '''Eylau'''.
 
Linio 52:
=== Historio de Iława en la [[Mezepoko]] ===
 
NajwcześniejLa zamieszkałymplej miejscemfrue wsetligita okolicyloko dzisiejszejproksime Iławyde hodiaŭa Iława (niem.germane: Deutsch-Eylau) byłestis słowiańskila gródslava nad[[burgo]] Jezioremĉe la Lago Silno kołoapud wsila vilaĝo Kamionka, położonyĝi przyestis drodzeĉe zla Chełmnavojo de [[Chełmno]] (niem.germane: Kulm) doal la historia [[praprusoj|praprusa]] Pogezanii'''Pogezanio'''. Pierwsze wzmianki o ziemiach, na których leży Iława sięgają roku 1226, kiedy Konrad I mazowiecki (1187-1247) wydał dokument, zapowiadający przybycie Krzyżaków na te tereny. Mieli oni chrystianizować pogan, którzy władali także terenami, na których obecnie leży Iława. Po opanowaniu przez Krzyżaków i podboju Prus w 1283 roku obszar ten objęty został akcją kolonizacyjną. Miasto założył komtur krzyżacki z Dzierżgonia[[Dzierżgoń]] (niem.germane: Christburg) Sieghard von Schwarzburg w 1305 roku. W tym samym roku Iława otrzymała prawa miejskie. Położenie geograficzne (teren otoczony wodami, więc łatwy w obronie) oraz ulokowanie miasta w miejscu dawnej staropruskiej osady rybackiej zdecydowały o lokalizacji miasta w tym miejscu. W powstaniu 1454 iławianie stanęli po stronie ZwiązkuPruskiego dążącego do przejścia Prus spod rządów krzyżackich do polskich. Po przegranej bitwie pod Chojnicami Iława znalazła się w granicach państwa krzyżackiego. WRezulte wynikude wojnyla trzynastoletniej[[dektrijara milito]] dum la jaroj 1454-1466, Iława przezdum pewieniom czasda znajdowałatempo sięestis granicachen [[Duklando Prusio]] kiel [[feŭdo]] de [[Krona Pollando de lennaRegno polskiegoPollando]].
 
=== Historio de Iława de la 16a ĝis la 18a jc ===
[[Dosiero:Młyn na Iławce.jpg|eta|200px|maldekstra|La akvomuelejo ĉe la rivero Iławka en Iława]]
[[Dosiero:Dzwonnica renesansowa w Iławie.JPG|maldekstra|200px|eta|La [[renesanco|renesanca]] sonorilturo ĉe la Preĝejo de la [[Transfiguriĝo]] en Iława]]
[[Dosiero:Secesyjny pałacyk.jpg|200px|eta|maldekstra|La [[modernismo|modernisma]] palaco en Iława]]
[[Dosiero:DĄB kościelny.JPG|eta|200px|Pli ol centjara [[kverko]] ĉe la Preĝejo de la [[Transfiguriĝo]] en Iława]]
[[Dosiero:Grzybień 3.jpg|eta|200px|La [[nimfeo]]j en Iława]]
[[Dosiero:Ptaki na Jezioraku.JPG|eta|200px|[[fuliko|La nigra fuliko]] sur la Lago Malgranda Jeziorak en Iława]]
[[Dosiero:Gimnazjum nr 1.JPG|eta|dekstra|200px|<center>La gimnazio n-ro 1 de [[Nikolao Koperniko]] en Iława]]
Na początku 1520 roku miasto przeszło na krótko pod panowanie polskie. Jednak 30 września 1520 roku mieszkańcy opowiadający się po stronie zakonu zdradzili, przez co miasto ponownie zdobyły wojska krzyżackie. Po zawarciu traktatu krakowskiego Polską a Zakonem Krzyżackim (1525) Iława znalazła się w Prusach Książęcych, które pozostawały polskim lennem aż do podpisania traktatów welawsko-bydgoskich w 1657 roku. Od tego czasu miasto znalazło się granicach niezależnych już Prus Książęcych, które w 1701 roku wraz z Brandenburgią utworzyły Królestwo Prus. Od połowy XVI do połowy XVII wieku liczba ludności miasta nie przekraczała 600 osób. Wiek XVII to głównie walka częstymi pożarami oraz zniszczeniami wojennymi spowodowanymi przez wojska szwedzkie. W 1706 roku praktycznie większość miasta zostaje strawiona przez pożar. Ocalał jedynie kościół Przemienienia Pańskiego i kilka domów. W 1758 roku miasto krótkotrwale okupują Rosjanie.