Iława: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kozyra (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Kozyra (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 47:
[[Dosiero:Mały Jeziorak i Młyn Elektryczny.jpg|eta|200px|maldekstra|La Lago Malgranda Jeziorak kaj la elektra muelejo en Iława]]
'''Iława''' estas urbo en [[Varmio-Mazurio]] en [[Pollando]]. Ĝi apartenas al samnoma komunumo kaj estas la administra centro de samnoma [[distrikto Iława]]. Ĝis la jaro [[1945]] la urbo estis parto de historia [[Orienta Prusio]] kaj apartenis al [[Germanio]]: La urba nomo ĝis tiam estis '''Eylau'''.
[[Dosiero:Prussian clans 13th century.png|eta|260px|maldekstra|La "pogezanoj" loĝis ĉe la nuna Tolkmicko; la pli singarda mapo de la prusaj triboj dum la 13-a jarcento laŭ la ''Encyclopaedia Lithuanica'';<br /> grize: la "galindoj" markitaj kiel baltoj, sed ne kiel [[praprusoj]],<br />la regionoj Sasnia kaj Lubavia markitaj kiel miksitaj praprusaj-slavaj regionoj]]
[[Dosiero:2nd Prussian uprising.svg|thumb|300px|dekstra|La mapo de la bataloj de [[praprusoj]] kontraŭ [[Teŭtona Ordeno]] dum la 2-a ribelo de praprusoj]]
[[Dosiero:Prusy historyczne.png|320px|thumb|maldekstra|La historiaj regionoj en la iama [[Prusio]]]]
[[Dosiero:AGAD Stany pruskie oddaja swe ziemie krolowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellonczykowi i koronie polskiej.jpg|thumb|266px|dekstra|La dokumento de [[Prusia Konfederacio]] kiu oferas al la pola reĝo [[Kazimiro la 4-a (Pollando-Litovio)|Kazimiro la 4-a]] la enkorporigon de la teŭtona Prusio al [[Krono de la Regno de Pollando]], 1454, (Pola Centra Arkivo de Historiaj Dokumentoj), la gvidanto de la [[Prusa Konfederacio]] estis Jan Bażyński kiu naskiĝis en [[Tolkmicko]]]]
 
[[Dosiero:Teutonic Order 1466.png|thumb|266px|dekstra|La Ŝtato de [[Teŭtona ordeno]] post la [[Dektrijara Milito]], la 1466 jaro]]
[[Dosiero:PRVSSIA1576Casparo Henneberg.png|eta|maldekstra|Mapo de 1576 de Prusio fare de Caspar Henneberg: [[Reĝa Prusio]] (sen suda [[Pomerio]]) aperas blanke, Duka Prusio palflave]]
[[Dosiero:Polish-Lithuanian Commonwealth (1619) compared with today's borders PL.png|thumb|240px|dekstra|La teritorio de la [[Krono de la Regno de Pollando]] kaj [[Grandprinclando Litovio]] ([[Litvo]]), dum la jaroj 1619–1622, post la [[armistico]] (batalhalto) en '''Deulino''' (Dywilin), vidata sur la nunaj limoj de la landoj en Eŭropo.
<br />'''Legendo:'''
{{Legendo|#ffaec9|[[Krono de la Regno de Pollando]], 1635}}
{{Legendo|#ffc90e|[[Duklando Prusio]] – feŭdo de la [[Krono de la Regno de Pollando]]}}
{{Legendo|#dab9f4|[[Grandprinclando Litovio]] ([[Litvo]])}}
{{Legendo|#bccacb|[[Livonio]] – la teritoriaj posedaĵoj de la [[Krono de la Regno de Pollando]] kaj [[Grandprinclando Litovio]] ([[Litvo]])}}
{{Legendo|#efe4b0|[[Kurlando]] – feŭdo de la [[Krono de la Regno de Pollando]]}}]]
[[Dosiero:Partitions of Poland.png|250px|eta|maldekstra|La [[Respubliko de Ambaŭ Nacioj]] post la [[dispartigoj de Pollando-Litovio]]]]
== Historio ==
 
=== Historio de Iława en la [[Mezepoko]] ===
 
La plej frue setligita loko proksime de hodiaŭa Iława (germane: Deutsch-Eylau) estis la slava [[burgo]] ĉe la Lago Silno apud la vilaĝo Kamionka, ĝi estis ĉe la vojo de [[Chełmno]] (germane: Kulm) al la historia [[praprusoj|praprusa]] '''Pogezanio'''. Pierwsze wzmianki o ziemiach, na których leży Iława sięgają roku 1226, kiedy Konrad I mazowiecki (1187-1247) wydał dokument, zapowiadający przybycie Krzyżaków na te tereny. Mieli oni chrystianizować pogan, którzy władali także terenami, na których obecnie leży Iława. Po opanowaniu przez Krzyżaków i podboju Prus w 1283 roku obszar ten objęty został akcją kolonizacyjną. Miasto założył komtur krzyżacki z [[Dzierżgoń]] (germane: Christburg) Sieghard von Schwarzburg w 1305 roku. W tym samym roku Iława otrzymała prawa miejskie. Położenie geograficzne (teren otoczony wodami, więc łatwy w obronie) oraz ulokowanie miasta w miejscu dawnej staropruskiej osady rybackiej zdecydowały o lokalizacji miasta w tym miejscu. W powstaniu 1454 iławianie stanęli po stronie ZwiązkuPruskiego dążącego do przejścia Prus spod rządów krzyżackich do polskich. Po przegranej bitwie pod Chojnicami Iława znalazła się w granicach państwa krzyżackiego. Rezulte de la [[dektrijara milito]] dum la jaroj 1454-1466, Iława dum iom da tempo estis en [[Duklando Prusio]] kiel [[feŭdo]] de la [[Krona PollandoKrono de la Regno de Pollando]].
 
=== Historio de Iława de la 16a ĝis la 18a jc ===