Kiel registrite je 17:09, 2 okt. 2017 redakti Robin van der Vliet (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 13 846 redaktoj e Robin van der Vliet movis paĝon Historia Judaismo al Historia Judismo ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 17:11, 2 okt. 2017 redakti malfari Robin van der Vliet (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 13 846 redaktoj eNeniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: [[Dosiero:Nuremberg chronicles f 63v 1.png\|~~thumb~~eta\|~~right~~dekstra\|500px\|Ilustraĵo pri la eldetruo de Jerusalemo, el [[Nuremberg Chronicle]].]] '''Historia judismo''' estas unu el la fazoj de [[Judismo\|hebreismo]]. La historion de judajmo oni igas tradicie komencanta kun la [[deportado]] al [[Babilono]] de la [[587\|587 a.K.]] (la tieldirita "[[ekzilo babilona]]"), kiu malaperigis la [[Regno de Jehuda\|regnon de Jehuda]] (la norda [[izraela reĝlando]] en kiu jam malmulte tuj post la morto de [[Salomono]] estis komnciĝinta la procezo de [[sinkretismo]] kun la religioj de la [[kanaano\|kanaananaj]] popoloj, estis detruita jam 135 jaroj antaŭe, en [[722\|722 a.K.]], iniciate de [[Salmanassar la 5-a]], asira imperiestro.)▼ ~~'''Historia judaismo''' (aŭ ankaŭ [[Jŭdiamo]] estas unu el la fazoj de [[Judismo\|hebreismo]]~~ ▲La historion de judajmo oni igas tradicie komencanta kun la [[deportado]] al [[Babilono]] de la [[587\|587 a.K.]] (la tieldirita "[[ekzilo babilona]]"), kiu malaperigis la [[Regno de Jehuda\|regnon de Jehuda]] (la norda [[izraela reĝlando]] en kiu jam malmulte tuj post la morto de [[Salomono]] estis komnciĝinta la procezo de [[sinkretismo]] kun la religioj de la [[kanaano\|kanaananaj]] popoloj, estis detruita jam 135 jaroj antaŭe, en [[722\|722 a.K.]], iniciate de [[Salmanassar la 5-a]], asira imperiestro.) Kun la babilona okupo de la regno de Jehuda, do, kompletiĝas la [[diasporo\|hebrea disporo]] de la dek du izraelaj triboj komenciĝinta kun la asira okupo de la Norda Regno. Nur parto de tiuj havis poste la eblecon reveni patrujon kaj rekonstrui la [[Dua Templo\|Duan Templon]].<ref>Sacchi, p. 53.</ref>. La ''restaĵo de Izraelo'' kaj la ''perditaj triboj de Izraelo'' rekonstruiĝintaj post la reveno el la babilona ekzilo, inkluzivis parton de iuj triboj kaj la tutan t[Tribo de Jehuda\|tribon de Jehuda]], nome la sola restanta fidela al la [[Mitzvah\|mitzvot]], nome al la hebreaj preceptoj. El la nomo de tiu tribo, Jehuda, devenas la termino ''~~judaismo~~judismo''. La hebreoj de [[Palestino]] kaj tiuj vivantaj fore (en [[Aleksandrio]], en [[Babilono]] ktp) formis religian komunumon unuigitan de la monoteisma kredo, la studo pri la Leĝo (''[[Torao]]'') kaj la [[Mesianismo\|mesia]] espero: kelktempe post la reveno el la ekzilo, la religia aktiveco rekomenciĝis en la [[Templo de Jerusalemo]], sed la palestina ~~judaismo~~judismo provizas al si novajn instituciojn: la [[Sinedrio]] kaj la [[sinagogo]], kie skribistoj kaj leĝdoktoroj akiras ĉiam pli altan pozicion. == Periodigo de ~~judaismo~~judismo == Bibliaj esploristoj <ref>Paolo De Benedetti, «Il Giudaismo Talmudico» in ''Ebrei e cristiani: duemila anni di storia'', Ancora, Milano, 2009.</ref> periodigas ~~judaismon~~judismon per la sekva sinsekvo: * ''antikva ~~judaismo~~judismo', ekde [[Ezra]] (5-a jarcento\|5-a jarcento a.K.]] ĝis la 3-a/2-a jarcento a.K. * ''meza judismo'', de la [[2-a jarcento]] p.K. Kiu esprimiĝa laŭ la sekvaj formoj: ''[[sadukeoj\|sadukea]]'' ''[[fariseoj\|farisea]]'' ''[[esenoj\|esena]]'' * (kiuj, certe, inkluzivas la postan epokon de [[Makabeoj fratoj\|Makabeoj]] ** ''"[[Kristanismo\|kristana]]"'' aŭ ''"de [[Jesuo Kristo\|Jesuo]]"'' * ''rabena ~~judaismo~~judismo'' (aŭ ''talmuda ~~judaismo~~judismo), ekde [[Yehudah HaNasi]] ĝis la hodiaŭaj tagoj. == Fariseismo kaj ~~judaismo~~judismo == Kile oni vidis, la postekzila ~~judaismo~~judismo estas polimorfa mondo, dispecigita laŭ nombraj fluoj: ankaŭ kristanismo estas konsiderita, nek pli nek malpli, fluo de hebreismo. Post La dua templo, la centro-simbolo de la rezisto kaj opono al la romianoj, estis detruita en la jaro [[70\|70-a]] kaj komenciĝas la dua kaj definitiva diasporo:-la judoj, la unikaj heredantoj de [[Judismo\|hebreismo]], estas disaj tramonde. Linio 27 ⟶ 26: Post la [[70]], inter la diversaj judaj skoloj la sola pluekzistanta estis tiu de la [[fariseoj]], la unika grupo restinta fidela al Tradicio. La farisea medio inkluzivis la [[skribisto]]jn, tio estas ĉiuj instruantoj de la Leĝo; sed la skribistoj ne necese etis fariseaj. Pro tio kaj pro aliaj kaŭzoj, la termino ''fariseismo'' neniam estis aŭreoligita per abundo de bonakcepto, dum altrudiĝis la pli antikva ''~~judaismo~~judismo'', eble por tio ke ĝi entenas aludojn al la jehuda tribo, do al “frateca grupo”, kaj ne al simpla pensfluo. Dum la diasporo, el fariseismo formiĝis la diversaj rabenaj skoloj ([[Yeshivoth]]), fundamentaj en la evoluo de la juda kulturo. Antaŭ al historiaj situacioj, nome al novaj persekutoj kaj al skolaj disdividoj, estis necese devenigi el [[Torao]], skriba kaj buŝa, la praktikajn decidojn: ĉe la komenciĝo de la [[3-a jarcento]] estis kodigita la [[Miŝno]] (kiu signifas ''ripetenda instruaĵo''), skribita kompendio de la Torao, ĝis tiam buŝe transdonita, kaj destinita esti parkerigita. == Notoj == {{Referencoj}} ~~<references />~~ == Vidu ankaŭ == * [[Miŝno]] * [[Tribo de Jehuda]] * [[Makabeoj fratoj]] * [[Romia imperio]] == Bibliografio == * Paolo Sacchi, «Il giudaismo del Secondo Tempio», in ''Ebraismo'', ed. Laterza, Roma-Bari, 2007, ISBN 978-88-420-8366-5. * JewishEncyclopedia * [[Riccardo Calimani]], ''Storia del pregiudizio contro gli Ebrei - Antigiudaismo - Antisemitismo - Antisionismo'', Arnoldo Mondadori Editore, Milano 2007 ISBN 88-04-56979-4 * Katolikaj enciklopedioj: [http://letterepaoline.net/progetto-ec/ ] Enciclopedia_Cattolica [http://it.cathopedia.org/wiki/] Cathopedia:Voci_indispensabili ** [http://www.newadvent.org/cathen/] Catholic_Encyclopedia [[Kategorio:Hebrea diasporo]]

Historia Judismo: Malsamoj inter versioj