Kiel registrite je 07:29, 7 nov. 2017 redakti Sliwinski (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 65 189 redaktoj →‎Vidu ankaŭ: aldono de ligiloj ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 17:26, 7 nov. 2017 redakti malfari Sliwinski (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 65 189 redaktoj kompletigo laŭ nova fonto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: [[Dosiero:Soviet Union, Lenin (55).jpg\|thumb\|[[Lenin]], ĉefo de la rusia Oktobra Revolucio]] La '''Oktobra revolucio ''' (ĝi komenciĝis la [[25-a de oktobro\|25-an de oktobro]] [[1917]] laŭ rus-ortodoksa [[kalendaro]]; aliloke ekster [[Rusio]] estis la [[7-a de novembro]]) estis parto de la [[Rusia revolucio]]. La [[bolŝevismo\|bolŝevistoj]] sub gvido de [[Lenin]] perforte ĉesigis la postcaran demokration (vidu artikolon [[Portempa Registaro de Rusio]]) kaj komencis konstrui novan, socialisme orientitan ŝtaton. Sekvis malpermeso de balotoj, gazetara libereco, diktatoreca regado kaj [[rusia enlanda milito\|civila milito]], kiu daŭris ĝis [[1922]]. En tiu jaro Rusio eniris la tiam fonditan [[Soveta Unio\|Sovetan Union]], kiu ekzistis ĝis [[1991]]. ==Mensogita revolucio== La malkontento dum la [[unua mondmilito]] pri la [[caro]] kaŭzis februare 1917 la [[februara revolucio\|demokratan revolucion ~~(februaro 1917)~~]], kiu alpotencigis diversajn politikistojn, interalie la maldekstrulon [[Aleksandr Kerenskij]]. Disputo inter la [[menŝevismo\|menŝevistoj]] ebligis al [[Lenin]], laŭ ties profetaj politikaj tezoj de aprilo 1917, transpreni la povon. Li alŝtatigis la grundon de la kamparoj kaj disponigis ĝin al malriĉaj kamparanoj. Populara estis lia postulo ĉesigi la militon kontraŭ Germanio. Unu tagon antaŭ [[abdiko]] de la [[caro]] [[Nikolao la 2-a (Rusio)\|Nikolao la 2-a]] [[Petrograda Konsilio de Laboristaj kaj Soldataj Delegitoj]] redaktis dokumenton, kiun kiel la ordono n-ro 1 subskribis [[Aleksandr Guĉkov]]. Pro nuligo de la militista disciplino soldatoj liberigitaj de la [[Okcidenta Fronto (Unua Mondmilito)\|Okcidenta Fronto]] ne plu devis saluti oficirojn kaj mem povis elekti siajn komandantojn. Printempe 1917 rusiaj soldatamasoj inundis [[stacidomo]]jn de [[Okcidenta Eŭropo]]. Al [[Sankt-Peterburgo\|Petrogrado]] alvenis per [[trajno]]j 60 mil. El la ĉefurbo foriris de [[malliberejo]]j 20 mil banditoj kaj ŝtelistoj. Ili kune ekfidis al [[bolŝevismo\|bolŝevisma]] [[propagando]] pri la [[diskriminacio\|diskriminaciataj]] [[proleto]]j. Pro tio tre rapide komenciĝis incidentoj kun [[murdo]]j de simpatiantoj de la faligita regopovo. Unue oni linĉis altrangulojn kaj poste simplajn urbanojn. Ju pli malbone iu vestiĝis des pli facile povis travivi. Nova ĉefministro de la [[Portempa Registaro de Rusio]] iĝis la 20-an de julio socialisto [[Aleksandr Kerenskij]]. Proklamita de li [[amnestio]] estis traktita kiel malforteco de la regopovoj kaj ne ĉesigis la ondon de [[venĝo]]j kaj [[perforto]]j. Por kontraŭstari al martaj [[dizerto]]j de la [[armeo]] li armigis liberigitajn [[fripono]]jn kaj tuj sendis ilin al la fronto. Ili tamen fuĝis de transportoj kaj kun [[municio]] revenis al la urbo. En tiaj cirkonstancoj okazis [[bolŝeviko\|bolŝevika]] [[puĉo]] erare nomata oktobra revolucio. En la Soveta Unio la revolucio estis nomata ''la Granda Oktobra Socialisma Revolucio''. Laŭ oficiala interpreto ĝi sekvis la profetaĵojn de [[Karl Marx]], sed fakte Marx antaŭdiris revolucion en la alte evoluintaj landoj en okcidenta Eŭropo kaj en Usono, ne en Rusio.▼ ▲En la Soveta Unio la revolucio estis nomata ''la Granda Oktobra Socialisma Revolucio''. Laŭ oficiala interpreto ĝi sekvis la profetaĵojn de [[Karl Marx]], sed fakte ~~Marx~~li antaŭdiris revolucion en la alte evoluintaj landoj en okcidenta Eŭropo kaj en Usono, ne en Rusio. Cetere [[Markso]] kaj [[Engelso]] estis unuaj en la historio de [[filozofio]], por kiuj [[genocido]] estis [[rimedo]] por la celo. ==En kulturo== ''[[Oktobro: dek tagoj kiuj skuis la mondon]]'' (ruse Октябрь (Десять дней, которые потрясли мир); translit. Oktjabr': Desjat' dnej kotorje potrjasli mir) estas soveta muta ~~historia~~pseŭdohistoria filmo de [[Sergej Eisenstein]] kaj [[Grigori Aleksandrov]] de 1928. Ĝi estas rezulto de la celebriga teatrigo de la Oktobra Revolucio de 1917 komisiita por la deka jariĝo de la evento. La prezentita [[sturmo]] de la [[Vintra Palaco]] neniam okazis. == Vidu ankaŭ == * [[Decembrista revolucio]] * [[Rusia revolucio de 1905]], [[Februara revolucio]], [[Avrora]], [[Rusia enlanda milito]] * [[John Reed]], ''[[Oktobro: dek tagoj kiuj skuis la mondon]]'', ''[[La Gulaga Arkipelago]]'' * [[Soveto]], [[Bolŝeviko]], [[Ĉeka]], [[NKVD]], [[KGB]] Linio 18 ⟶ 21: * [[NKVD-ordono n-ro 00485]], [[Pola operaco de NKVD]], [[Masakro de Katin]] * [[Antikomunismo]], [[Senkomunismigo]] ==Fonto== * Jacek Borkowicz, ''Zakłamana rewolucja'' (Mensogita revolucio), [[Rzeczpospolita]], 4-5-a de novembro 2017, p. 4-6 == Eksternaj ligiloj ==

Oktobra Revolucio: Malsamoj inter versioj