Vikipedio

Plutonio: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
multaj fuŝoj
Linio 1:
{{Informkesto kemia elemento}}
<!-- tabelo -->
'''Plutonio''' estas [[kemia elemento]] en la [[perioda tabelo]] kiu havas la simbolon '''Pu''' kaj la [[atomnumero]]n 94. Ĝi estas [[rara tero]] kaj elemento en la [[Aktinoido|aktinoida serio]]. Plutonio estas arĝent-kolora [[radioaktiveco|radioaktiva]] elemento kiu flaviĝos kiam malkovrita al aero. Ĝi estas la ĉefa elemento de [[atombombo]]j.▼
|super=
|sub=
|maldekstre=
|dekstre=
|suba tabelo=jes
<!-- ĝeneralaj informoj -->
|kemia grupo=Transuranaj elementoj
|RN-CAS=
|grupo=
|periodo=
|bloko=
|pezono en terkrusto=
|koncentriteco en marakvo=
|nombro de naturaj izotopoj=
|dosiero=
|aspekto=
<!-- Atomaj ecoj -->
|relativa atompezo=
|atomradiuso=
|kovalenta radiuso=
|radiuso de van der waals=
|elektrona konfiguracio=
|elektronoj en surfacoj=
|oksidiĝa nombro=
<!-- Fizikaj ecoj -->
|materia stato=
|kristala strukturo=
|denseco=19.8
|malmoleco=
|magneta konduto=
|degelpunkto c=
|degelpunkto k=
|bolpunkto c=
|bolpunkto k=
|molarvolumeno=
|materia degelpunkto=
|materia bolpunkto=
|premo de satura vaporo=
|rapido de sono=
|specifa varmokapacito=
|elektra konduktivo=
|elektra rezistivo=
|termika konduktivo=
<!-- Diversaj -->
|elektroda potencialo=
|brulvarmo je m3=
|brulvarmo je kg=
|ioniga energio=
|ionta radiuso=
<!-- Izotopoj -->
|izotopoj=
}}
 
▲'''Plutonio''' estas [[kemia elemento]] en la [[perioda tabelo]] kiu havas la simbolon '''Pu''' kaj la [[atomnumero]]n 94. Ĝi ne havas stabilajn izotopojn (estas [[radioaktiveco|radioaktiva]]), ne havas nature prezentiĝantajn izotopojn (nomiĝas ankaŭ "transurana elemento"), estas [[rara tero]] kaj elemento en la [[Aktinoido|aktinoida serio]]. Plutonio estas arĝent-kolora [[radioaktiveco|radioaktiva]] elementometalo kiu flaviĝos kiam malkovrita al aero. Ĝi estas la ĉefa elemento de [[atombombonukleaj armiloj]]j.
 
== Izotopoj ==
* <sup>238</sup>Pu: estiĝas per kapto de unu neŭtrono tra [[Urano|uran]]-izotopo <sup>235</sup>U. Tiel estiĝas <sup>236</sup>U - kerno en ekscita stato, kiu havas la duoniĝan tempon de 120 [[nano|n]][[sekundo|s]] kaj kiu fendiĝas kun emisio de [[gama-radiado]] al longdaŭra stato. Kun plua kapto de neŭtrono kaj [[beta-radiado|β]] - disfalo estiĝas <sup>238</sup>Pu:<br /><sup>235</sup>U&nbsp;+&nbsp;n&nbsp;<math>\rightarrow</math>&nbsp;<sup>236</sup>U<sub>m</sub>&nbsp;<math>\rightarrow</math>&nbsp;<sup>236</sup>U + <math>\gamma</math><br /><sup>236</sup>U&nbsp;+&nbsp;n&nbsp;<math>\rightarrow</math>&nbsp;<sup>237</sup>U&nbsp;[[Dosiero:Pfeil mit beta-.png]]&nbsp;<sup>237</sup>[[Neptunio|Np]]<br /><sup>237</sup>Np&nbsp;+&nbsp;n&nbsp;<math>\rightarrow</math>&nbsp;<sup>238</sup>Np&nbsp;[[Dosiero:Pfeil mit beta-.png]]&nbsp;<sup>238</sup>Pu
* <sup>239</sup>Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono ĉe [[Urano|uran]]-izotopo <sup>238</sup>U kaj alligita Beta-disfalo:<br /> <sup>238</sup>U&nbsp;+&nbsp;n&nbsp;<math>\rightarrow</math>&nbsp;<sup>239</sup>U&nbsp;[[Dosiero:Pfeil mit beta-.png]]&nbsp;<sup>239</sup>Np&nbsp;[[Dosiero:Pfeil mit beta-.png]]&nbsp;<sup>239</sup>Pu
* <sup>240</sup>Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono el <sup>239</sup>Pu. Same povas estiĝi el <sup>239</sup>Pu la pli altaj izotopoj <sup>241</sup>Pu kaj <sup>242</sup>Pu.▼
 
* <sup>238</sup>Pu: estiĝas per reakcio inter <sup>238</sup>U kaj <sup>2</sup>D (peza hidrogeno) kun sekva [[beta-radiado|β-disfalo]]:
 
:<math chem>\begin{align}
\ce{{^{238}_{92}U} + ^{2}_{1}D ->} &\ce{{^{238}_{93}Np} + 2^{1}_{0}n} \\
&\ce{^{238}_{93}Np ->[\beta^-][2.117 \ \ce d] ^{238}_{94}Pu}
\end{align}</math>
 
:<sup>238</sup>Pu produktas dum multaj jarojeligas varmopovumon deje ĉ.560 450W/Kg [[vatto]]n(vato/[[kilogramo]]).▼
 
* <sup>239</sup>Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono ĉe [[Urano|uran]]-izotopo <sup>238</sup>U kun du sekvaj [[beta-radiado|β-disfaloj]]:
 
:<math chem>\begin{matrix}{}\\
\ce{{^{238}_{92}U} + ^{1}_{0}n -> ^{239}_{92}U ->[\beta^-][23.5 \ \ce{min}] ^{239}_{93}Np ->[\beta^-][2.3565 \ \ce d] ^{239}_{94}Pu}
\\{}\end{matrix}</math>
 
:<sup>239</sup>Pu eligas varmopovumon je 1.9 W/Kg (vato/kilogramo).
 
▲* <sup>240</sup>Pu: estiĝas per kapto de neŭtrono el <sup>239</sup>Pu. Same povas estiĝi el <sup>239</sup>Pu la pli altaj izotopoj <sup>241</sup>Pu kaj <sup>242</sup>Pu.
 
== Apliko ==
* <sup>239</sup>Pu kiel fendigaĵo en (povumarmaj) [[atomarmilonukleaj armiloj]]j.
* <sup>241</sup>Pu kiel fendigaĵo en etaj (povumarmaj) [[atomarmilonukleaj armiloj]]j.
* <sup>239</sup>Pu-riĉa plutoni kiel izotopa miksaĵofendigaĵo en [[MOX-brulaĵelementoRegenera reaktoro|regeneraj reaktoroj]]j por(kiuj tamen neniam utiliĝis en [[atomcentraloNuklea centralo|nukleaj elektrejoj]]j).
* En [[neŭtronfonto]]j (<sup>238</sup>Pu en ligo kun [[berilio]]).
* <sup>238</sup>Pu en [[radioizotopa generatoro]], (t.n. "Plutonio-baterioj") por kurenta provizo de elektra energio en [[spacosondilo]]j ( ekz.ekzemple [[Cassini]]), kiujnuntempe plejnur oftetiuj flugaskiuj inmulte lamalproksimiĝas eksterande [[sunsistemosuno]]n. Pli frue, oni uzis ĝin en [[satelitoradioizotopa generatoro|radioizotopajn generatorojn]]j kajaknaŭ en [[kororeguligilosatelito]]j.
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Glenn Theodore Seaborg]] (fizikisto)
* [[Nukleaj armiloj]]
 
▲<sup>238</sup>Pu produktas dum multaj jaroj varmopovumon de ĉ. 450 [[vatto]]n/[[kilogramo]].
<br clear=all>
{{Commons|Plutonium}}
{{PeriodaTabelo}}
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Plutonio"