Agrikulturo: Malsamoj inter versioj

La '''Kolumba interŝanĝo''' aŭ '''Granda interŝanĝo''' estis la disvastigita transdono de animaloj, plantoj, kulturo, homaj loĝantaroj, teknologio, kaj de ideoj inter la hemisferoj de [[Ameriko]] kaj [[Afrik-Eŭrazio]] en la 15a kaj 16a jarcentoj, rilate al la fare de eŭropanoj koloniigo kaj komerco post la veturoj de [[Kristoforo Kolumbo]] el 1492.<ref name = "history">{{cite journal |last1= Nunn |first1= Nathan |last2= Qian |first2= Nancy |year= 2010 |title= The Columbian Exchange: A History of Disease, Food, and Ideas |journal= [[Journal of Economic Perspectives]] |volume= 24 |issue= 2 |pages= 163–188 |jstor= 25703506 |doi= 10.1257/jep.24.2.163 }}</ref> Kvankam plej verŝajne senintence tiam, [[Infekto|komunikeblaj malsanoj]] estis kromprodukto de tiu interŝanĝo.

 

 

Kultivaĵoj movantaj en ambaŭ direktoj tra la [[Atlantika Oceano]] okazigis kreskon de la loĝantaro tra la tuta mondo kaj longdaŭra efiko sur multaj kulturoj.<ref>{{cite web|url=http://www.gilderlehrman.org/history-by-era/american-indians/essays/columbian-exchange|title=The Columbian Exchange|publisher=The Gilder Lehrman Institute of American History|author=Crosby, Alfred|accessdate=2013-05-11}}</ref> Maizo kaj manioko estis enmetitaj el Brazilo en Afriko fare de portugalaj komercistoj en la 16a jarcento,<ref>{{cite web|url=http://researchnews.osu.edu/archive/suprtubr.htm |title=Super-Sized Cassava Plants May Help Fight Hunger In Africa|publisher=The Ohio State University|author=Wagner, Holly|accessdate=2013-05-11}}</ref> kaj iĝis bazmanĝaĵoj, anstataŭante indiĝenajn afrikajn kultivaĵojn.<ref>{{cite web|url=http://www.isaaa.org/resources/publications/briefs/16/default.html|title=Advances in Maize Streak Virus Disease Research in Eastern and Southern Africa|editor1=Florence Wambugu |editor2=John Wafula |year=2000|publisher=International Service for the Acquisition of Agri-Biotech Applications|accessdate=2013-04-16}}</ref>

[[Dan Albone]] konstruis la unuan komerce sukcesan benzin-energian traktoron de ĝeneralaj celoj en 1901, kaj la traktoro ''Farmall'' de 1923 de [[International Harvester]] markis ŝlosilan punkton en la anstataŭo de tiranimaloj (ĉefe ĉevaloj) pere de maŝinoj. Ekde tiam, mem-pelitaj mekanikaj rikoltiloj ([[kombajno]]j), plantiloj, transplantiloj kaj alia ekiparo estis disvolvigita, plie revoluciante agrikulturon.<ref>{{cite web |url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/hort_306/text/lec32.pdf |title=Agricultural Scientific Revolution: Mechanical |author=Janick, Jules |publisher=Purdue University |accessdate=24a de Majo 2013}}</ref> Tiuj inventoj ebligis ke farmotaskoj estu faritaj rapide je skalo antaŭe malebla, kio kondukis al fakto ke modernaj farmoj produktu multe pli grandajn volumojn de alt-kvalitaj produktoj por terunuo.<ref>{{cite journal|url=http://www.nae.edu/Publications/Bridge/52548/52645.aspx |title=The Impact of Mechanization on Agriculture |journal=The Bridge on Agriculture and Information Technology |date=2011 |volume=41 |number=3 |author=Reid, John F.}}</ref>

 

 

En la pasinta jarcento agrikulturo karakteriziĝis pro pliigita produktiveco, la anstataŭo de sintezaj sterkoj kaj pesticidoj pro laboro, [[akvopoluado]],<ref>{{cite journal |last1=Moss |first1=Brian |title=Water Pollution by Agriculture |journal=Phil. Trad. Royal Society B |date=2008 |volume=363 |pages=659–666 |doi=10.1098/rstb.2007.2176 |url=https://www.researchgate.net/profile/Brian_Moss2/publication/6173580_Water_Pollution_by_Agriculture/links/53d607050cf220632f3d6bf2.pdf}}</ref> kaj [[Agrikultura subvencio|agrikulturaj subvencioj]].<ref>{{cite web |url=http://eur-lex.europa.eu/budget/data/D2010_VOL4/EN/nmc-titleN123A5/index.html |accessdate=16a de Junio 2016 |title=Title 05 – Agriculture and rural development}}</ref> Aliaj aplikaĵoj de scienca esplorado ekde 1950 en agrikulturo estas [[Gentekniko|genmanipulado]],<ref name="James 1996">{{cite web |last=James |first=Clive|title=Global Review of the Field Testing and Commercialization of Transgenic Plants: 1986 to 1995 |url=http://www.isaaa.org/kc/Publications/pdfs/isaaabriefs/Briefs%201.pdf |publisher=The International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications |accessdate=17a de Julio 2010 |year=1996}}</ref><ref name="Fray">Weasel, Lisa H. 2009. ''Food Fray.'' Amacom Publishing</ref> [[hidroponio]],<ref name="Douglas1975">Douglas, James S., ''Hydroponics,'' 5a eld. Bombay: Oxford UP, 1975. 1–3</ref> kaj la disvolvigo de ekonomie videblaj [[biobrulaĵo]]j kiaj [[Bioetanolo|etanolo]].<ref name=UNEP2009>{{cite web |url=http://www.unep.fr/scp/rpanel/pdf/Assessing_Biofuels_Full_Report.pdf |title=Towards Sustainable Production and Use of Resources: Assessing Biofuels |date=16a de Oktobro 2009|accessdate=[[24a de oktobro]] [[2009]] |publisher=[[Mediprogramo de Unuiĝintaj Nacioj]]}}</ref>