Rainer Maria Rilke: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
KuBOT (diskuto | kontribuoj)
e Anstataŭigo de ne plu uzota Ŝablono:EL; vidu VP:DT en Marto 2017
Denaska1 (diskuto | kontribuoj)
e stilaj redaktetoj
Linio 11:
|Loko de morto = [[Val-Mont]] (apud [[Montreux (Svislando)|Montreux]]), [[Svislando]]
}}
'''Rainer Maria RILKE''' [rajne maria rilke], realnomevera nomo: '''René Karl Wilhelm Johann Josef Maria RILKE''' (naskiĝis la [[4-a de decembro|4-an de decembro]], [[1875]] en [[Prago]], mortis la [[29-a de decembro|29-an de decembro]], [[1926]] en Val-Mont apud [[Montreux (Svislando)|Montreux]], [[Svislando]]) estis [[Aŭstrio|aŭstra]] [[poeto]].
 
== Vivo ==
Lia junaĝo en Prago ne estis tre feliĉa. La patro, Josef Rilke, post fiaskinta militista kariero laboris kiel fervoja oficisto, lia patrino, Sophie Entz estis filino de riĉaj Pragaj fabrikposedantoj. En la jaro [[1884]] la geedzoj disiĝis. La rilato inter la patrino kaj la sola filo estis malfacila, ĉar la patrino ne eltenis la fruan morton de sia unua filino kaj la filo nomita René franca nomo signifikanta ''Renaskito''!) estis destinita por rekompensikompensi tiun ĉi perdon.
 
Konforme al la deziro de la gepatroj la [[poezio|poezie]] kaj desegne [[talento|talentitatalenta]] knabo ekde [[1886]] vizitis militistan lernejon, kiun li pro malsano forlasis en la jaro [[1891]]. Ekde [[1892]] li per privataj lecionoj preparis la [[abiturienta ekzameno|abiturientan ekzamenon]], kiun li sukcese trapasis en [[1895]]. Ĝis [[1896]] li studis [[literaturo]]n, [[arthistorio]]n kaj [[filozofio]]n en Prago kaj [[Munkeno]]. Forlasinte Pragon li ŝanĝis sian antaŭnomon ''René'' al ''Rainer'', dokumentante per tio sian provon, kritike analizi la malfeliĉan rilaton al sia familio.
 
En la jaro [[1897]] Rilke en Munkeno renkontis la verkistinon [[Lou Andreas-Salomé]] (1861-1937) kaj enamiĝis al ŝi. La intensa rilato kun tiu ĉi edziniĝinta virino daŭris ĝis [[1899]] kaj eĉ post la oficiala disiĝo Lou Andreas-Salomé estis por la [[poeto]] la plej grava amantino, subtenantino kaj patrineca konsilantino.
 
En [[1898]] Rilke pasigis plurajn semajnojn en [[Italio]]. Dum la du sekvaj jaroj li plurfoje vizitis [[Rusio]]n : En [[1899]] li kune kun la geedzoj Andreas-Salomé renkontis [[Lev Tolstoj]] en [[Moskvo]] kaj sekvajareen la posta jaro (de majo ĝis aŭgusto) li vojaĝis sole kun Lou al Moskvo kaj [[Peterburgo]].
 
En aŭtuno [[1900]] Rilke restadis en la nordgermana artista vilaĝo [[Worpswede]], kie li renkontis la skulptistinon [[Clara Westhoff]] (1878-1954). La du artistoj geedziĝis sekvajare printempe kaj en decembro naskiĝis ilia filino Ruth. Sed jam en somero [[1902]] Rilke forlasis la komunan loĝejon kaj akceptis la taskon verki libron pri la [[Francio|franca]] artisto [[Auguste Rodin]] (1840-1917). La edzeco inter Rilke kaj Clara Westhoff ja daŭris ĝis lia morto, sed Rilke ne ŝatis la burĝan familian vivon. Krome lin premis financaj zorgoj, kiuj nur per la kreovendo de menditaj verkoj malrapide malpliiĝis.
 
En la somero [[1905]] li ricevis la oferton, fariĝi la [[sekretario]] de Rodin. Auguste Rodin fariĝis patreca amiko kun granda influo al la vivo kaj la verkado de Rainer Maria Rilke. Tamen ankaŭ tiu ĉi rilato finiĝis malfeliĉe, ĉar post la morto de la vera patro de Rilke (en marto 1906), Rodin maldungis Rilke pro banalaj kialoj.
 
La sekvajn jarojn (1907-1912) karakterizis intensa verkista laboro. Nun estiĝis la poemkolektoj ''NeueNovaj Gedichtepoemoj'' (1907) kaj ''DerNovaj neuenpoemoj Gedichtedua anderer Teilparto'' (1908) kaj ''Requiem'' (1908). En la jaro 1910 Rilke finis sian solan romanon ''Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge'', kiu priskribis la tristanmalgajan junaĝon de la aŭtoro.
 
Post la publikigo de la [[romano]] la verkiston trafis profunda [[krizo]], kiu daŭris ĝis [[1922]] kaj interrompiĝis nur per la verkado de la ''Duineser ElegienDuinajElegioj'' . Tiu ĉi poemciklo dankasŝuldas sian nomon al la restado de Rilke en la kastelo Duino ( apud [[Triesto|Triesto)]] de la grafino [[Marie von Thurn und Taxis]] en [[Triesto]] de oktobro [[1911]] ĝis majo [[1912]].
 
La [[Unua mondmilito|Unuan Mondmiliton]] Rilke trapasis sendamaĝe, ĉar li finfine ne devis komenci la planitanplanita batalservonmilit kajservo nkaj laboris en la [[Vieno|Viena]] militarkivo. En la jaro 1916 li post duonjara militservo povis forlasi la armeon. La tempon poste li pasigis ĉefe en [[Munkeno]] kaj en la [[Vestfalio|Vestfalia]] [[bieno]] Möckel, apartenanta al [[Hertha König]]. Tiujn jarojn karakterizis granda maltrankvilo kaj denove montriĝis la malkapablonekapablo de Rilke, vivteni proksimajn kaj konstantajn (am-)rilatojn.
 
En la jaroj [[1919]] kaj [[1920]] Rilke entreprenis plurajn prelegvojaĝojn al [[Svislando]]. Per lal helpo de [[mecenato]] li finfine trovis konstantan loĝadejon en la [[kastelo]] de Muzot (germane: Turm von Muzot, france: Chateau de Muzot), en [[Veyras VS|Veyras]] apud [[Sierre]] en la [[kantono]] [[Wallis]]. Ĉi tie dum lasta intensa verkadoperiodo en la printempo de [[1922]] estiĝis la kvina ĝis deka de la ''DuineserDuinaj ElegienElegioj'', kaj krome la poemciklo ''Sonette anSonetoj OrpheusalOrfeo''.
 
Poste Rilke trapasistrvivis gravajn sanecajnsan- problemojn. Evidente la granda artista streĉo de la jaro 1922 same kiel la sekvoj de la antaŭa senfrukta agado kondukis al korpa elĉerpiĝo. Finfine, post pluraj restadoj en svisaj sanatorioj, Rilke malsaniĝis je [[leŭkemio]]. Li mortis la [[29-an de decembro]] [[1926]] en la sanatorio Val-Mont, kaj la [[2-an de januaro]] [[1927]] oniLi sepultisestis linsepultita en la [[tombejo]] de Rauris. Sur lia tomboŝtono legeblas la mem-elektita diro:
 
''Rose, oh reiner Widerspruch, Lust, <br />